Chính quyền địa phương 2 cấp: Bước đột phá cho khát vọng vươn xa của Hà Nội

Dấu mốc đặc biệt

Ngày 1/7/2025 đánh dấu cột mốc quan trọng, có tính chất đặc biệt quan trọng đối với tương lai phát triển đất nước, công cuộc “sắp xếp lại giang sơn” đã được Trung ương và các địa phương vào cuộc với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, vượt qua mọi trở ngại, thách thức để đạt thành quả bước đầu quan trọng. Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp chính thức vận hành trên cả nước.

Hòa vào dòng chảy chuyển mình mạnh mẽ đó, Thủ đô Hà Nội chính thức đưa vào hoạt động 126 đơn vị hành chính cấp xã, phường mới sau khi sắp xếp, tổ chức lại theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII nêu rõ, sắp xếp tổ chức bộ máy hành chính tạo sự đồng thuận, thống nhất cao trong Đảng, chính quyền và được Nhân dân ủng hộ. Hà Nội là một trong những địa phương đi đầu, thực hiện bài bản, nghiêm túc việc sắp xếp đơn vị hành chính; là địa phương có tỷ lệ giảm đơn vị hành chính cấp xã cao nhất cả nước (giảm hơn 76%, từ 526 xuống còn 126 đơn vị), với tỷ lệ đồng thuận của người dân trên 97%.

Phát biểu chỉ đạo tại kỳ họp thường lệ giữa năm 2025 (Kỳ họp thứ 25) của Hội đồng nhân dân (HĐND) thành phố Hà Nội, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài khẳng định cả thành phố có 126 xã, phường đảm bảo tinh gọn tổ chức bộ máy, hoạt động hiệu lực, hiệu quả và mở ra không gian phát triển, nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân.

Người dân thực hiện thủ tục hành chính thuận lợi hơn.

Để mô hình vận hành hiệu quả, Thành phố nhấn mạnh việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cấp cơ sở - nơi “cầm tay chỉ việc”, giải quyết trực tiếp các nhu cầu dân sinh của người dân. Cán bộ xã/phường không còn đơn thuần là người “truyền đạt chủ trương” mà phải là những người có tư duy đổi mới, thành thạo nghiệp vụ, gần dân, hiểu dân và hành động vì dân. Bí thư Thành ủy cũng yêu cầu phải chấm dứt tình trạng “trên nóng, dưới lạnh”, đùn đẩy, né tránh trách nhiệm. Các nội dung công việc phải được thực hiện một cách quyết liệt, minh bạch, rõ người, rõ việc, rõ tiến độ, rõ kết quả, rõ trách nhiệm.

Chỉ trong thời gian ngắn, Thành phố đã hoàn thành việc thành lập, kiện toàn tổ chức bộ máy ở 126 xã, phường mới và tổ chức thành công đại hội nhiệm kỳ 2025-2030. Hơn 5.200 cán bộ, công chức, viên chức được điều động; gần 9.700 biên chế được sắp xếp lại, đảm bảo sự thông suốt của bộ máy và không để gián đoạn công việc.

Các điểm phục vụ hành chính công nhanh chóng đi vào hoạt động ổn định. Từ ngày 1/7 đến 30/8/2025, toàn hệ thống đã tiếp nhận hơn 523.000 hồ sơ thủ tục hành chính, trong đó hơn 97% được giải quyết đúng hạn. Những con số ấy cho thấy nỗ lực rất lớn của bộ máy mới khi vừa phải xử lý khối lượng công việc khổng lồ, vừa từng bước chuẩn hóa quy trình để phục vụ người dân tốt hơn.

Thành phố cũng giải quyết chế độ chính sách cho 4.294 trường hợp, với tổng kinh phí là hơn 4.063,6 tỷ đồng. Hà Nội đã tổ chức nhiều lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho hàng nghìn cán bộ, công chức, viên chức theo hình thức trực tuyến và trực tiếp theo hướng “cầm tay, chỉ việc”…

Thành phố cũng luôn ghi nhận những khó khăn vướng mắc trong thực tiễn của các xã, phường để tháo gỡ bài bản, đồng bộ. Vừa qua, tại kỳ họp chuyên đề - kỳ họp thứ 26, HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI đã thông qua một loạt cơ chế, chính sách quan trọng nhằm hoàn thiện điều kiện cho chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động. Bên cạnh đó, mới đây, Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội đã tổng hợp 109 nội dung khó khăn từ cơ sở, yêu cầu các cơ quan, đơn vị liên quan tham mưu giải quyết theo hướng rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm và rõ hiệu quả đối với từng vấn đề cụ thể…

Người dân Thủ đô đã thực sự thụ hưởng và cảm nhận rõ sự thuận lợi của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Với mục tiêu cao nhất là chính quyền “gần dân hơn, sát dân hơn”, người dân Thủ đô đã thực sự thụ hưởng và cảm nhận rõ sự thuận lợi của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Ông Trần Hữu Hòa (phường Thanh Xuân) chia sẻ: “Trước đây, có những thủ tục hành chính phải đi lại nhiều lần, mất nhiều thời gian, nhưng nay đã được giải quyết nhanh chóng, rõ ràng và minh bạch hơn. Người dân được tiếp cận, phản ánh trực tiếp và được chính quyền lắng nghe, xử lý kịp thời. Chúng tôi cảm nhận rõ tinh thần phục vụ ngày càng chuyên nghiệp, gần gũi, giúp bà con yên tâm hơn và tin tưởng vào sự điều hành của Thành phố”.

Chính quyền hiện đại và công dân số tự tin

Nhìn từ thực tiễn trong 3 tháng vận hành chính quyền địa phương 2 cấp cho thấy, không chỉ là sự thay đổi về mô hình, con người, tổ chức mà sâu xa hơn là thay đổi về cách nghĩ, cách làm để hướng tới mục tiêu lớn của đất nước, của dân tộc trong kỷ nguyên mới. Việc thực hiện triệt để phân cấp, phân quyền và vận hành các trung tâm, điểm phục vụ hành chính công mới gắn với chuyển đổi số trong thời gian qua đã góp phần thay đổi phong cách từ hành chính quản lý thụ động sang hành chính phục vụ linh hoạt, hiệu quả.

Nổi bật trong số đó là phường Cửa Nam, đơn vị đầu tiên trên địa bàn Thành phố đưa robot AI vào phục vụ tại bộ phận “một cửa” hành chính công, chỉ sau hơn 2 tuần vận hành theo mô hình mới. Bước đi tiên phong này nằm trong chiến lược xây dựng phường Cửa Nam trở thành phường phát triển công nghệ thông tin, gắn với định hướng phát triển kinh tế - xã hội theo hướng dịch vụ chất lượng cao.

Lãnh đạo phường xác định, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ chính là “bàn đạp” để thúc đẩy mọi lĩnh vực, trước hết là dịch vụ hành chính phục vụ người dân và doanh nghiệp. Thực tế cho thấy, thời gian xử lý thủ tục tại phường đã giảm xuống còn 15 phút, nhanh gấp nhiều lần so với trước. Người dân không chỉ được cập nhật thông tin, hướng dẫn thủ tục một cách dễ dàng mà còn có trải nghiệm thân thiện khi robot AI trực tiếp tư vấn, hỗ trợ, mời nước, bánh kẹo ngay tại khu vực chờ.

Hay tại Minh Châu - xã đảo duy nhất của Hà Nội, từng được coi là “ốc đảo hành chính” vì người dân phải vượt phà, đi hàng chục km ra trung tâm huyện (cũ) để làm thủ tục. Nhưng nay, hầu hết dịch vụ công đã được phân cấp về tận xã. Ông Nguyễn Đức Tiến, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Minh Châu khẳng định sẽ quyết tâm xây dựng xã trở thành xã thông minh vào năm 2030. Trong đó, công tác chuyển đổi số là ưu tiên hàng đầu. Xã mặc dù còn khó khăn nhưng đã đầu tư tài khoản trợ lý ảo, tổ chức các lớp tập huấn, mời chuyên gia về hỗ trợ để cán bộ nâng cao kỹ năng. Đội ngũ cán bộ vốn quen với giấy tờ thủ công nay đang trở thành “hạt nhân số”.

Khác với Minh Châu, Hoài Đức là xã ngoại thành đông dân cư, nơi nhu cầu giao dịch hành chính diễn ra hằng ngày. Vấn đề lớn ở đây là làm thế nào để đông đảo người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế và cao tuổi, có thể tham gia vào môi trường số. Do đó chính quyền xã đã khởi xướng mô hình “bình dân học vụ số”. Các điểm hướng dẫn được mở ra giúp người dân từng bước làm quen với dịch vụ công trực tuyến…

Có thể thấy, từ nội đô hay ngoại thành, xã đạo vùng xa, những đổi mới mạnh mẽ trong chuyển đổi số đã cho thấy sức sống và hiệu quả thực tiễn của mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.