Cần phân định rõ hành vi chậm, trốn đóng BHXH

Cần quy định các mức xử phạt

Bàn về nội dung trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc và biện pháp xử lý, ông Võ Mạnh Sơn - Đại biểu Quốc hội, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Thanh Hóa đề nghị: Cần có các mức nộp số tiền khác nhau về hành vi chậm đóng bảo hiểm, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc mà không thể giống nhau như dự thảo đang quy định đều là 0,03%/ngày. Đồng thời, cần xác định và làm rõ việc nộp số tiền này có đồng nghĩa với việc nộp phạt hành vi vi phạm hay không? Nếu vi phạm thì có đồng nghĩa với việc đây là một biện pháp xử lý vi phạm hành chính hay không để tránh trùng lặp với các biện pháp xử lý hành chính theo quy định tại Khoản 2 trong cùng điều luật.

Việc phân định rõ hành vi chậm đóng và trốn đóng BHXH là cơ sở pháp lý để kịp thời xử lý các hành vi vi phạm. Ảnh minh họa.

“Chúng ta cần phân hóa các mức xử lý vi phạm hành chính khác nhau giữa chậm đóng, trốn đóng, do tính chất, mức độ vi phạm giữa chậm và trốn đóng là khác nhau. Nếu cần phải quy định cụ thể, để đảm bảo tính khả thi thì vấn đề này nên quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội hay quy định trong pháp luật về xử lý vi phạm hành chính đối với việc áp dụng các biện pháp tạm hoãn xuất cảnh theo pháp luật nhập cảnh, xuất cảnh, quá cảnh, cư trú của người nước ngoài tại Việt Nam và xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam”, ông Võ Mạnh Sơn đề nghị.

Tuy nhiên, theo ông Sơn, tại Điều 36 Luật Xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam không quy định việc tạm hoãn xuất cảnh đối với các trường hợp nêu trên. Vì vậy, đề nghị xem xét vấn đề này để đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật, tính hiệu lực của các biện pháp, chế tài đã quy định. Đối với các biện pháp không xem xét, trao tặng các danh hiệu thi đua, khen thưởng cũng cần xem xét và có đánh giá cụ thể.

Cùng bàn về nội dung này, bà Nguyễn Thị Như Ý - Đại biểu Quốc hội, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Đồng Nai cho rằng: Vấn đề chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc và biện pháp xử lý được quy định tại Điều 37, 38, 39 và 40. Việc luật hiện hành chưa quy định tách biệt định nghĩa rõ ràng về hành vi chậm đóng, trốn đóng dẫn đến khó khăn trong việc áp dụng biện pháp xử lý đối với từng mức độ của mỗi hành vi theo chế tài hành chính, hình phạt hình sự mặc dù Bộ luật Hình sự đã quy định về tội gian lận, tội trốn đóng BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động quy định tại Điều 214, 215 và 216, Hội đồng Thẩm phán cũng đã có Nghị quyết số 05 hướng dẫn áp dụng 3 điều luật này.

Tuy nhiên, trên thực tế, do còn nhiều cách hiểu khác nhau, khó khăn trong việc xác định hành vi, xác định yếu tố lỗi và các yếu tố khác cấu thành tội phạm giữa các văn bản nên mặc dù tình hình chậm đóng, trốn đóng BHXH vẫn diễn ra phức tạp nhưng số vụ được khởi tố còn ít, hầu như chưa có vụ việc nào được đưa ra xét xử.

Bà Như Ý cho biết: Theo thống kê của tỉnh Đồng Nai cho thấy, cơ quan BHXH tỉnh gửi đến cơ quan điều tra 39 hồ sơ nhưng chỉ có 3 hồ sơ được khởi tố theo Điều 214 Bộ luật Hình sự, đó là tội gian lận BHXH, bảo hiểm thất nghiệp. Để khắc phục tình trạng này, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh Đồng Nai cho rằng, dự thảo luật cần chỉnh lý theo hướng làm rõ và tách biệt các quy định về chậm đóng, trốn đóng và xử lý chậm đóng, trốn đóng là phù hợp và cần thiết. Nếu dự thảo luật thông qua thì các điều kiện để đảm bảo thực hiện trong thực tiễn sẽ được thực hiện.

Đến làm rõ các hành vi

Thảo luận tại Quốc hội về dự thảo Luật BHXH (sửa đổi), nhấn mạnh việc phân định rõ hành vi chậm đóng và trốn đóng là cơ sở pháp lý rất quan trọng, giúp khắc phục các vướng mắc trước đây và bảo đảm cho việc xử lý các hành vi vi phạm, ông Nguyễn Thành Nam (Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ) cho rằng: Biện pháp xử lý vi phạm về chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc quy định tại Điều 39, Điều 40. Dự thảo luật thiết kế 2 điều quy định về biện pháp xử lý vi phạm về chậm đóng, trốn đóng BHXH bắt buộc, cụ thể Điều 39 quy định xử lý vi phạm về chậm đóng, Điều 40 xử lý vi phạm về trốn đóng. Tuy nhiên, nội dung, biện pháp xử lý của 2 điều này cơ bản giống nhau, riêng trốn đóng BHXH có thể bị áp dụng thêm biện pháp hình sự.

Vì vậy, ông Nam đề nghị chỉnh lý Điều 40 theo hướng rút gọn thành 2 khoản, khoản 1 là các biện pháp xử lý quy định tại Điều 39 của luật này, khoản 2 quy định truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH đã được giải thích, phân định rõ ràng tại Điều 37 và Điều 38 của dự thảo luật, trong đó có sự phân định theo thời gian, trong khoảng thời gian sau thời hạn phải đóng được quy định tại Khoản 6 Điều 33 đến hết 60 ngày chưa đóng thì được xác định là chậm đóng, sau 60 ngày tiếp theo vẫn tiếp tục chưa đóng thì xác định là trốn đóng.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Thành Nam nhấn mạnh thêm, hành vi trốn đóng cần phải được đồng bộ hóa với pháp luật hình sự, đảm bảo sự nhất quán, khớp nối giữa 2 hệ thống pháp luật, đặc biệt là với Điều 216 Bộ luật Hình sự quy định về tội trốn đóng BHXH để đảm bảo việc xử lý đối với những người không cần gian dối hoặc không cần sử dụng thủ đoạn khác mà công nhiên không đóng, không đóng đầy đủ BHXH bắt buộc cho nhiều người lao động trong thời gian dài, giá trị trốn đóng lớn.

Hiện nay, theo Điều 216 Bộ luật Hình sự, một trong những dấu hiệu, hành vi khách quan cấu thành tội phạm này là gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác để không đóng hoặc trốn đóng đầy đủ BHXH, như vậy sẽ rất khó khăn trong việc xử lý và xác định, xử lý những người không cần gian dối, không cần sử dụng thủ đoạn mà công khai, công nhiên không đóng BHXH bắt buộc.