Cần cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Công tác quản lý gặp khó khăn, bất cập

Đây là vấn đề đang được đặc biệt quan tâm, nhất là gần đây, việc hút thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được giới trẻ xem như trào lưu. Đáng lo ngại là tỷ lệ sử dụng các loại thuốc lá này ngày càng tăng, đặc biệt là đối với học sinh.

Toàn cảnh Phiên giải trình về trách nhiệm quản lý nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Ảnh: Quốc hội.

Trên thị trường, hiện đã xuất hiện tình trạng pha trộn, tẩm ướp các chất gây nghiện trong sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Cùng với đó là việc quảng cáo, mua bán qua mạng xã hội tràn lan, thiếu kiểm soát chất lượng, nhất là các sản phẩm nhập lậu. Đã có các báo cáo, nhiều bằng chứng khoa học cho rằng, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng gây ra nhiều tác hại đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người sử dụng...

Phát biểu tại Phiên giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, qua công tác theo dõi, giám sát, Ủy ban Xã hội, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục và nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, nhận thức, quan điểm về phương thức quản lý các sản phẩm này chưa được thống nhất, công tác quản lý nhà nước trong phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có những khó khăn, bất cập, hạn chế.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Đặng Thuần Phong cho rằng, tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đối với sức khỏe, kinh tế, môi trường, đạo đức xã hội, tâm sinh lý, trật tự an toàn xã hội đã được nhận diện và cảnh báo từ lâu, nhưng đến nay hành lang pháp lý chưa có. Điều này dẫn đến thiếu các giải pháp phòng ngừa, chống tác hại của các sản phẩm này.

Đại biểu Trần Thị Vân (Đoàn tỉnh Bắc Ninh) đặt vấn đề, trong khi Bộ Y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, Bộ Công Thương lại đề xuất thí điểm thuốc lá mới, đưa thuốc lá mới vào quản lý như đối với thuốc lá thông thường. Đại biểu đề nghị đại diện Bộ Công Thương làm rõ lý do, căn cứ của đề xuất này?

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) đặt câu hỏi, Bộ Y tế có tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành Nghị quyết chuyên đề trước khi sửa Luật để cấm việc sử dụng, mua bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hay không? Đại biểu cũng cho rằng, việc ứng dụng công nghệ số, mạng xã hội trong tuyên truyền pháp luật đang được đẩy mạnh, tuy nhiên, vai trò của các trang mạng này trong việc tuyên truyền phòng chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hướng tới đối tượng thanh thiếu niên là chưa đạt, cần có giải pháp hiệu quả để tuyên truyền tốt hơn nữa trong thời gian tới...

Xây dựng kế hoạch để sửa đổi Luật

Phát biểu giải trình, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, Bộ Y tế đã nắm bắt sự ảnh hưởng của thuốc lá điện tử, điều tra tình hình, phối hợp, hợp tác quốc tế để nắm bắt thực trạng của thế giới, phối hợp với các bộ, ngành xây dựng các báo cáo xin ý kiến các bộ, ngành, trình Chính phủ. Bên cạnh đó, Bộ cũng đã tổ chức tổng kết, đánh giá 10 năm triển khai thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, và hiện đang tiếp tục triển khai xây dựng kế hoạch để sửa đổi luật này.

Bộ Y tế với vai trò là cơ quan tham mưu giúp Chính phủ trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan, UBND cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương thực hiện nhiều hoạt động tuyên truyền, phổ biến về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, đề xuất các biện pháp để ngăn chặn các sản phẩm nhiều tác hại này đến người dân, đặc biệt là với trẻ em.

Bộ trưởng Bộ Y tế cũng cho biết, việc xây dựng Nghị quyết chuyên đề có thể là phương án được tính đến, để có giải pháp giải quyết tình hình cấp bách hiện nay. Về công tác tuyên truyền, thời gian qua, Bộ Y tế đã phối hợp với các bộ, ngành chức năng đẩy mạnh công tác này...

Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng đồng tình quan điểm cần đặt việc bảo vệ sức khỏe của người dân, của cộng đồng lên trên hết. Bộ Công Thương với vị trí, vai trò đặc thù của mình, đã soạn thảo các báo cáo, đề xuất trên tinh thần hướng đến quản lý xã hội một cách tốt nhất.

Về cơ sở thực tiễn, Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết, hiện nay, trên thế giới các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đã ra đời từ lâu và số lượng người sử dụng, kinh doanh rất nhiều. Nhận thấy các chế tài, văn bản pháp lý hiện nay chưa rõ ràng, chưa đủ tính răn đe đối với các đối tượng sản xuất, mua bán hàng giả, nên Bộ Công Thương đã thận trọng kiến nghị thí điểm với mục đích nâng cao hiệu quả quản lý trong vấn đề này...

Nhiều đại biểu đề nghị, trước mắt cần phải nhận dạng và định danh được hai loại sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có phải là thuốc lá hay không cũng như làm rõ được trách nhiệm của các bên để có được kết luận cuối cùng là cấm hay không cấm. Nếu cấm thì dựa vào cơ sở nào và không cấm thì biện pháp quản lý như thế nào?

Kết luận Phiên giải trình, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh đề nghị, trong năm 2024, Bộ Y tế chủ trì phối hợp với các bộ, ngành có liên quan rà soát hệ thống văn bản về phòng, chống tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để đề xuất sửa đổi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá; chủ trì phối hợp nghiên cứu, đánh giá tác hại để công bố thông tin chính thức về tác hại của các sản phẩm này.

Ngoài ra, các bộ, ngành cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của Nhân dân và đặc biệt là đối với thanh thiếu niên về tác hại của thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng nói riêng; thường xuyên thanh tra, kiểm tra và xử lý hành vi vi phạm pháp luật có liên quan.

Theo kết quả tổng hợp từ các cuộc điều tra của WHO (GSHS 2019), Bộ Y tế (GYTS 2022), và kết quả sơ bộ nghiên cứu Thực trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng trong học sinh tại 11 tỉnh, thành phố năm 2023, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh ở nhóm tuổi 13-17 tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,1% năm 2023. Ở nhóm 13-15 tuổi, tỷ lệ đã tăng hơn gấp đôi từ 3,5% năm 2022, lên 8% năm 2023...

Phương Thảo