Cải tạo chung cư cũ hướng đến yếu tố bảo tồn: Tính nhân văn của một đô thị lịch sử

Đối với một đô thị đặc biệt như Hà Nội, nơi mà công trình kiến trúc ở các thời đại đan xen với nhau như những chứng nhân lịch sử, việc xây dựng những kiến trúc mới hiện đại hay bị lai mà vẫn đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững, thì nhất thiết phải bảo đảm hài hòa với bảo tồn. Nên chăng trước khi làm một cuộc chuyển mình trong bộ mặt đô thị, Hà Nội cần tính đến yếu tố bảo tồn các nhà chung cư cũ như một di sản kiến trúc đô thị một thời.
Xây mới chung cư cũ: “Nút thắt” đã được tháo gỡ Phát huy trách nhiệm của Nhà nước, doanh nghiệp và nhân dân trong cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ
Cải tạo chung cư cũ hướng đến yếu tố bảo tồn: Tính nhân văn của một đô thị lịch sử
Khu chung cư Ngọc Khánh, quận Ba Đình. Ảnh: Thanh Hải

Ưu điểm về quy hoạch, không gian

Với nhiều thế hệ người Hà Nội, khu tập thể cũ luôn là một trong những không gian đặc biệt, đánh dấu “vàng son” hình ảnh đô thị xã hội chủ nghĩa thời kỳ đầu. Đây là không gian xây dựng, quy hoạch theo mô hình tiểu khu nhà ở nước Nga Xô Viết mà Hà Nội đã tiếp dẫn thành công nhằm giải quyết vấn đề nhà ở trên quy mô lớn trong thời kỳ khó khăn.

Từ những thử nghiệm ban đầu tại khu Nguyễn Công Trứ, Kim Liên, các khu chung cư theo mô hình quy hoạch hoàn chỉnh của một đơn vị ở tại Hà Nội được phát triển mạnh mẽ với sự tiến bộ từng bước về công nghệ xây dựng và tiêu chuẩn như khu Trung Tự, Thành Công, Giảng Võ, Văn Chương.... Những khu nhà tập thể cao 2 – 5 tầng, có hệ thống nhà trẻ, mẫu giáo, trường học, cửa hàng bách hóa, không chỉ giải quyết được một phần đáng kể vấn đề nhà ở cho người dân Hà Nội trong một thời điểm nhất định, mà còn là “chìa khóa” thúc đẩy làn sóng đô thị hóa mạnh mẽ sau này.

Cho dù có nhiều hạn chế nhưng không thể phủ nhận những thành công của mô hình nhà ở này. Cơ cấu quy hoạch tiểu khu với hệ thống trường học từ mẫu giáo đến THCS và các công trình công cộng, cây xanh, sân chơi tập trung tại lõi đô thị, tạo nên một cấu trúc hoàn chỉnh, có bán kính phục vụ hợp lý.

Lý thuyết này vẫn đang được kế thừa trong phát triển các khu đô thị mới ở Hà Nội đương đại, với tên gọi “đơn vị ở”. Điều này thể hiện đặc điểm giá trị của lý thuyết làm nên các khu tập thể cũ. Bên cạnh hạn chế về tiêu chuẩn ở, nhiều chỉ tiêu thiết kế xây dựng khu tập thể cũ đến nay vẫn còn nguyên giá trị, phù hợp với tiêu chí xây dựng khu ở sinh thái hiện đại như khoảng cách giữa hai dãy nhà luôn đảm bảo là 1,5 - 2 chiều cao công trình. Đặc biệt, nổi bật là bố cục không gian thể hiện tính chiều hướng, hướng chính ngôi nhà chủ yếu sắp xếp thích ứng điều kiện khí hậu với hướng gió chủ đạo Đông Nam và Nam ở Hà Nội. Các công trình và căn hộ bố cục chạy dài và song song, số căn sai hướng chỉ được phép tối đa 15%, phụ thuộc vào yêu cầu tổ chức không gian của khu tập thể. Đặc điểm chiều hướng của khu tập thể đã tạo nên sự trật tự đô thị, tuy tổ chức còn ở dạng sơ khai, đơn điệu.

Lối kiến trúc của những dãy nhà tập thể cũ với cầu thang bộ nhỏ hẹp, dãy hành lang chung chạy dài qua ô cửa sổ mỗi căn hộ, hay diện tích đất giữa các dãy nhà được thiết kế trồng cây xanh, là nơi sinh hoạt chung, sân chơi cho người già, trẻ nhỏ… đã hình thành nếp sống chan hòa, gắn kết, tối lửa tắt đèn có nhau mang đặc trưng riêng của Hà Nội thời bao cấp. Hình thái không gian kiến trúc ấy như những xóm, làng “đứng” – một sự tiếp nối của làng xã truyền thống - những tế bào vô cùng bền vững trong lịch sử. Vậy nên, không gian ấm cúng của các khu tập thể cũ sẽ còn nhắc nhớ cho nhiều thế hệ sau về lối sống của người Hà Nội ở một thời gian khó.

Chọn lọc để bảo tồn

Trong vòng 3 thập niên (thập niên 60, 70, 80 của thế kỷ XX) Hà Nội đã xây dựng tổng cộng 1.579 nhà tập thể. Một con số không hề nhỏ trong bối cảnh chiến tranh, cấm vận, nguồn vốn và tiềm lực rất hạn chế. Sau hơn nửa thế kỷ, có thể khẳng định các khu nhà ở tập thể cũ của Hà Nội đã hoàn thành nhiệm vụ của mình, đáp ứng yêu cầu về chỗ ở cho nhiều hộ gia đình, góp phần quan trọng trong sự nghiệp xây dựng hình ảnh đô thị xã hội chủ nghĩa thời kỳ đầu.

Khi Hà Nội bước vào thời kỳ phát triển hiện đại, nhu cầu đòi hỏi chất lượng cuộc sống ở ngày một cao hơn tất nhiên chung cư cũ nếu xuống cấp, lún nứt, gây nguy hiểm đến tính mạng của người dân nhất thiết phải được phá bỏ, xây mới. Song, theo kết quả khảo sát sơ bộ của Sở Xây dựng, có đến 386/401 nhà chung cư cũ (tỷ lệ 96%) chưa đến mức độ nguy hiểm nghiêm trọng. Vì vậy, đối với những tòa nhà kết cấu còn bền chắc, còn niên hạn sử dụng sau khi đã được kiểm định, đánh giá cẩn thận, việc cải tạo theo hướng bảo tồn có thể là một gợi ý hay, cần được nghiên cứu một cách thấu đáo.

Giải pháp bảo tồn một nhóm nhà chung cư cũ thông qua việc loại bỏ những phần cơi nới nhằm trả lại hình dáng kiến trúc nguyên gốc cho tòa nhà cũng như cảnh quan khu vực, kết hợp với các giải pháp kỹ thuật (cải tạo, gia cố, chỉnh trang...) phù hợp, có thể đảm bảo sự bền vững cũng như sự an toàn tuyệt đối của người dân sinh sống ở đó, là hoàn toàn khả thi. Cần phân loại theo vị trí, đặc tính cấu trúc của các khu tập thể cũ để nghiên cứu bảo tồn kết hợp với xây dựng lại những công trình xuống cấp nguy hiểm.

Các công trình chung cư cũ trong khu phố hình thành từ thời Pháp thuộc ở khu vực trung tâm lịch sử hoàn toàn có thể cải tạo thành các homestay phục vụ du lịch – văn hóa nhằm trải nghiệm những không gian xưa cũ. Một số chung cư quần tụ trong cơ cấu tiểu khu hoàn chỉnh trong Vành đai 2 có thể bảo tồn bên cạnh các kiến trúc hiện đại gần nhà ga các tuyến đường sắt đô thị tạo nên khu vực hỗn hợp cả về kiến trúc, cũng như chức năng. Không gian nội thất các chung cư bảo tồn có thể cải tạo theo hướng phù hợp với cuộc sống hiện đại, có thể kết hợp 2 - 3 căn hộ cũ thành 1 căn hộ mới nhằm giảm số căn hộ trên một diện tích mặt bằng, đồng thời góp phần hướng đến mục tiêu giảm tải dân số cho khu vực nội đô vốn đang vượt mức dự báo.

Vẫn biết thay cũ, đổi mới là để phù hợp hơn với xu thế phát triển chung của xã hội, tuy nhiên luôn phải cân nhắc kỹ lưỡng các giải pháp để quy hoạch phát triển Hà Nội một cách hài hòa, bền vững. Những vẻ đẹp xưa cũ, nét văn hóa truyền thống vẫn được song hành bên cạnh một Hà Nội hiện đại sẽ thể hiện tính nhân văn của một đô thị lịch sử, tôn trọng các giá trị đánh dấu của một thời kỳ đáng nhớ. Những cụm nhà tập thể cũ được trả lại nguyên trạng hình dáng kiến trúc ban đầu sẽ là giải pháp tạo sự hài hòa giữa bảo tồn với phát triển tại khu vực lõi trung tâm Thủ đô.

Ở nước Nga ngày nay, nhiều giá trị của chế độ xã hội chủ nghĩa đã và đang được nhìn nhận lại như những di sản quý cần được bảo tồn. Trong đó, những chung cư lắp ghép đầu tiên của Liên Xô (cũ) - tại Belyayevo thuộc ngoại ô Moskva, được xây dựng vào những năm 1950 hiện đang được xem xét như những đối tượng cần được bảo tồn. Thậm chí, giới nghiên cứu Nga cho rằng, những công trình ở đây hiện thân cho sự độc đáo của mô hình Microrayon (tiểu khu) của Liên Xô, cần được đưa vào danh sách di sản cần được bảo vệ của UNESCO.

Theo TS.KTS Vũ Hoài Đức/kinhtedothi.vn

https://kinhtedothi.vn/cai-tao-chung-cu-cu-huong-den-yeu-to-bao-ton-tinh-nhan-van-cua-mot-do-thi-lich-su-437094.html

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Từ 25/12: Phụ huynh bắt buộc quản lý hoạt động mạng xã hội của trẻ em dưới 16 tuổi

Từ 25/12: Phụ huynh bắt buộc quản lý hoạt động mạng xã hội của trẻ em dưới 16 tuổi

(LĐTĐ) Từ ngày 25/12/2024, trẻ em dưới 16 tuổi tại Việt Nam sẽ không thể tự đăng ký tài khoản mạng xã hội. Theo quy định mới trong Nghị định 147/2024/NĐ-CP, cha mẹ hoặc người giám hộ sẽ phải thực hiện việc này và chịu trách nhiệm giám sát mọi hoạt động của trẻ trên mạng xã hội.
Từ 1/1/2025, ứng dụng ngân hàng không được ghi nhớ mật khẩu đăng nhập

Từ 1/1/2025, ứng dụng ngân hàng không được ghi nhớ mật khẩu đăng nhập

(LĐTĐ) Theo Thông tư 50/2024/TT-NHNN được Ngân hàng Nhà nước ban hành, kể từ ngày 1/1/2025, các ứng dụng ngân hàng sẽ không được trang bị chức năng lưu mật khẩu đăng nhập tài khoản của người dùng.
Bắt đầu chiến dịch kiểm tra vận tải hành khách cuối năm

Bắt đầu chiến dịch kiểm tra vận tải hành khách cuối năm

(LĐTĐ) N gày 22/11, lực lượng chức năng đã khởi động chiến dịch kiểm tra toàn diện việc vận tải hành khách trong dịp cuối năm nhằm đảm bảo an toàn giao thông và trật tự đô thị. Tổ công tác liên ngành bao gồm Đội Cảnh sát giao thông (CSGT) đường bộ số 14 và Công an quận Hoàng Mai đã tiến hành các đợt kiểm tra đột xuất tại Bến xe Giáp Bát, đồng thời thiết lập các chốt kiểm soát xung quanh khu vực.
Tỷ giá USD hôm nay 23/11: Giá USD trên thị trường tự do giảm sâu

Tỷ giá USD hôm nay 23/11: Giá USD trên thị trường tự do giảm sâu

(LĐTĐ) Hôm nay 23/11, các ngân hàng thương mại đều tăng giá chiều mua vào đồng USD, giao dịch chủ yếu ở 25.509 đồng/USD.
Giá xăng dầu hôm nay (23/11): Giá dầu thế giới tăng cao nhất trong hai tuần

Giá xăng dầu hôm nay (23/11): Giá dầu thế giới tăng cao nhất trong hai tuần

(LĐTĐ) Hôm nay (23/11/2024), giá dầu thế giới tăng khoảng 1%, đạt mức cao nhất trong hai tuần, do cuộc xung đột leo thang ở Ukraine làm tăng mức rủi ro địa chính trị. Cụ thể, giá dầu WTI ở mốc 71,25 USD/thùng, tăng 1,64%, giá dầu Brent ở mốc 75,14 USD/thùng, tăng 1,23%.
Giá vàng hôm nay 23/11: Giá vàng miếng SJC, vàng nhẫn đồng loạt tăng cao

Giá vàng hôm nay 23/11: Giá vàng miếng SJC, vàng nhẫn đồng loạt tăng cao

(LĐTĐ) Giá vàng hôm nay 23/11: Giá vàng thế giới nhảy vọt thúc đẩy giá vàng miếng SJC lẫn vàng nhẫn cùng lên mốc cao mới.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 23/11: Trời nhiều mây, trưa chiều giảm mây trời nắng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 23/11: Trời nhiều mây, trưa chiều giảm mây trời nắng

(LĐTĐ) Dự báo ngày 23/11, khu vực Hà Nội trời nhiều mây, không mưa, trưa chiều giảm mây trời nắng.

Tin khác

Nâng cao hiệu quả quản lý đất đai khu vực bãi sông Hồng

Nâng cao hiệu quả quản lý đất đai khu vực bãi sông Hồng

(LĐTĐ) Với những định hướng phát triển cụ thể được quy định trong Luật Thủ đô năm 2024, trục cảnh quan sông Hồng được kỳ vọng sẽ góp phần tạo diện mạo mới cho Thủ đô Văn hiến - Văn minh - Hiện đại. Chính vì vậy, trong khi chờ các bản quy hoạch chung, quy hoạch phân khu của Thủ đô được phê duyệt triển khai, công tác quản lý, kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm những vi phạm về trật tự xây dựng, không để phát sinh các công trình vi phạm… tại bãi sông Hồng là rất quan trọng.
Hà Nội tăng diện tích tách thửa tối thiểu lên 50 m2 từ ngày 7/10

Hà Nội tăng diện tích tách thửa tối thiểu lên 50 m2 từ ngày 7/10

(LĐTĐ) Từ 7/10, Hà Nội yêu cầu diện tích đất ở tối thiểu 50 m2 mới được tách thửa, tăng 20 m2 so với trước. Quy định này nhận nhiều quan tâm do ảnh hưởng đến hạn mức và quy định tách thửa.
Cận cảnh chung cư ở Thủ đô Hà Nội trong cơn bão số 3

Cận cảnh chung cư ở Thủ đô Hà Nội trong cơn bão số 3

(LĐTĐ) Cơn bão số 3 đổ bộ vào Thủ đô Hà Nội chiều tối và đêm qua (7/9) đã gây thiệt hại không nhỏ cho cư dân một số chung cư ở Thủ đô. Nhiều hộ gia đình phải thức cả đêm vật lộn với việc di chuyển xe khỏi hầm ngập, tát nước và gạt nước đối phó với mưa lớn, gió giật mạnh.
Đơn vị thực hiện quản lý vận hành nhà chung cư

Đơn vị thực hiện quản lý vận hành nhà chung cư

Quản lý vận hành nhà chung cư theo Thông tư 05/2024/TT-BXD yêu cầu chủ đầu tư hoặc đơn vị đủ điều kiện đảm nhận trách nhiệm này. Cư dân có vai trò quan trọng trong việc lựa chọn đơn vị quản lý để bảo đảm chất lượng, an toàn và tiện nghi sống.
Quy định về bảo trì nhà chung cư từ ngày 1/8/2024

Quy định về bảo trì nhà chung cư từ ngày 1/8/2024

Hoạt động bảo trì phần sở hữu chung của nhà chung cư bao gồm: Kiểm tra, quan trắc, sửa chữa định kỳ và lớn, duy trì an toàn phòng cháy chữa cháy, thay thế linh kiện, thiết bị chung, và các việc bảo trì khác theo quy định pháp luật về xây dựng.
Những giấy tờ bắt buộc để chứng minh quyền sở hữu nhà ở tại Việt Nam từ 1/8/2024

Những giấy tờ bắt buộc để chứng minh quyền sở hữu nhà ở tại Việt Nam từ 1/8/2024

(LĐTĐ) Từ 1/8/2024, Nghị định 95/2024/NĐ-CP quy định giấy tờ chứng minh quyền sở hữu nhà ở tại Việt Nam: Tổ chức trong nước cần giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp; tổ chức nước ngoài cần giấy chứng nhận đầu tư; cá nhân cần thẻ căn cước, hộ chiếu hoặc giấy tờ xác nhận quốc tịch...
Bitexco Group chính thức ra mắt tổ hợp dịch vụ cao cấp mang thương hiệu AURA

Bitexco Group chính thức ra mắt tổ hợp dịch vụ cao cấp mang thương hiệu AURA

(LĐTĐ) Ngày 13/7, Bitexco Group chính thức ra mắt tổ hợp dịch vụ cao cấp mang thương hiệu AURA tại khu đô thị The Manor Central Park (TMCP). AURA được kiến tạo và phát triển để mang đến những trải nghiệm dịch vụ đẳng cấp và khác biệt, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời tạo nên bản sắc riêng cho khu đô thị tinh hoa nhiều lần được vinh danh “Khu đô thị đáng sống”.
Ra mắt Vinhomes Elite Club chi hội Hà Nội, mở ngàn cơ hội hấp dẫn cho các hội viên

Ra mắt Vinhomes Elite Club chi hội Hà Nội, mở ngàn cơ hội hấp dẫn cho các hội viên

(LĐTĐ) Gần 2.000 cư dân Vinhomes và người thân vừa trải qua ngày cuối tuần đầy ý nghĩa với các hoạt động khám phá triệu trải nghiệm trong lòng Ocean City, tại sự kiện ra mắt Vinhomes Elite Club chi hội Hà Nội, ngày 16/6. Các khách hàng đã tìm thấy vô vàn cơ hội đầu tư kinh doanh chắc thắng với những đặc quyền và ưu đãi hấp dẫn từ tấm vé hội viên.
Lộ diện Trung tâm Hàn Quốc mới tại Việt Nam

Lộ diện Trung tâm Hàn Quốc mới tại Việt Nam

(LĐTĐ) “Người Hàn yêu thích Ocean City vì môi trường sống thoải mái, cơ sở hạ tầng hiện đại, có nhiều tiện ích và dịch vụ giải trí, tạo điều kiện sống chất lượng cao cho cư dân. Đặc biệt, đối với các gia đình người Hàn Quốc, việc tiếp cận các cơ sở giáo dục là một trong những tiêu chí quan trọng, và Ocean City có đủ các cơ sở giáo dục đa dạng để đáp ứng nhu cầu này”.
Vì sao người thành công luôn chọn lối sống “Fit & Fabulous”?

Vì sao người thành công luôn chọn lối sống “Fit & Fabulous”?

(LĐTĐ) Dựa trên hệ giá trị "Cân bằng - Sức khỏe - Thời thượng", lối sống "Fit & Fabulous" không chỉ được cộng đồng cư dân tinh hoa tại các nước phương Tây yêu thích mà đã bắt đầu len lỏi vào đời sống của người Việt, đặc biệt là giới trẻ thành đạt những năm gần đây.
Xem thêm
Phiên bản di động