Án ma túy: Có nên giám định hàm lượng để xét xử

	Phá chuyên án ma túy lớn nhất Tây Nguyên
	Bắt đối tượng vận chuyển ma túy chống trả công an

Theo Bộ Tư pháp, việc bổ sung vào BLHS nội dung quy định về xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích các chất ma túy làm cơ sở cho việc xử lý hình sự là cần thiết, nhằm khắc phục cách hiểu chưa thống nhất về vấn đề này trong các cơ quan tiến hành tố tụng, bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong thực tiễn.

Một vụ án ma túy được đưa ra xét xử ở Hải Phòng

Tuy nhiên, phạm vi áp dụng quy định này đến đâu là vấn đề cần được cân nhắc hết sức thận trọng trên tinh thần bảo đảm sự hài hòa giữa yêu cầu bảo vệ quyền con người, quyền công dân và yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy, đồng thời, phải tính đến khả năng thực tế thực hiện giám định hàm lượng chất ma túy ở nước ta nhằm bảo đảm tính khả thi của quy định này. Mặc dù phương án này chưa bảo đảm được sự công bằng tuyệt đối trong các trường hợp phạm tội về ma túy nhưng ở một chừng mực nhất định nó thể hiện tinh thần bảo vệ quyền con người, quyền công dân trong trường hợp người phạm tội có khả năng bị áp dụng khung hình phạt cao (tù 20 năm hoặc tù chung thân, thậm chí là tử hình).

Trong bối cảnh chúng ta chưa có khả năng thực tế để thực hiện giám định hàm lượng chất ma túy đối với tất cả các vụ án về ma túy thì ít nhất cũng cần cân nhắc lựa chọn phương án xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích chất ma túy làm cơ sở cho việc xử lý hình sự đối với trường hợp phạm tội ma túy đặc biệt nghiêm trọng (tức là Khoản 4 các Điều 248 - 252 của BLHS năm 2015). Do vậy, dự thảo Luật đã thể hiện theo loại ý kiến này.

Tuy nhiên, quy định như dự thảo Luật cũng còn nhiều ý kiến khác nhau. Theo Cục CSĐT tội phạm về ma túy (Bộ Công an), nếu quy định xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích các chất ma túy đối với mọi trường hợp phạm tội về ma túy, có thể đảm bảo được yếu tố công bằng theo hướng hình phạt tương ứng với mức độ nguy hiểm cho xã hội của hành vi (lượng tinh chất ma túy) nhưng về mặt chủ quan của tội phạm thì lại chưa công bằng. Bởi hầu hết tội phạm ma túy không quan tâm hoặc không cần biết về hàm lượng chất ma túy mình phạm tội nên nếu quy định như thế thì xảy ra việc cùng phạm tội với số vật chứng như nhau nhưng vì hàm lượng khác nhau nên sẽ chịu hình phạt sẽ khác nhau.

Hơn nữa, quy định này chưa khả thi trong thực tế, các đơn vị giám định được hàm lượng các chất ma túy và mẫu chuẩn rất ít, nên không thể đáp ứng được yêu cầu giám định tất cả các vụ án ma túy, do vậy, không đảm bảo yêu cầu về thời gian tố tụng cũng như nghiệp vụ trong giải quyết các vụ án ma túy. Luật hình sự các nước xung quanh cũng không có quy định này.

Luật sư Ngọc Anh (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng: Nếu quy định theo hướng cần phải xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích các chất ma túy tại các khoản của điều luật có quy định hình phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình, thì sẽ không công bằng. Để đảm bảo sự nhất quán và công bằng trong chính sách xử lý các trường hợp phạm tội về ma túy cần quy định việc không cần xác định hàm lượng để quy ra khối lượng hoặc thể tích các chất ma túy và tiền chất ma túy trong điều 253 BLHS năm 2015 (như luật hình sự hiện hành của hầu hết các nước đang áp dụng).

Quy định như vậy đảm bảo được quyền con người trên khía cạnh quyền được đối xử công bằng và bình đẳng trước pháp luật. Các trường hợp cần thiết phải giám định hàm lượng như ma túy, tiền chất dùng vào việc sản xuất chất ma túy ở thể rắn được hòa thành dung dịch; xái thuốc phiện và thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần cũng cần được quy định cụ thể trong Luật.

Thanh Hà