Xây dựng nông thôn Hà Nội hiện đại, sinh thái, giàu bản sắc

Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII đã dành sự quan tâm xứng đáng tới nhiệm vụ phát triển kinh tế nông thôn, với tầm nhìn xác đáng: coi nông thôn không chỉ là “hậu cần đô thị” mà còn là không gian sinh thái - văn hóa - kinh tế đặc thù, góp phần xây dựng Thủ đô hiện đại, bền vững và giàu bản sắc.

Tôi cho rằng đây là một bước tiến tư duy rất đáng ghi nhận, thể hiện định hướng phát triển hài hòa giữa đô thị và nông thôn trong chiến lược phát triển chung của Hà Nội.

Xây dựng nông thôn Hà Nội hiện đại, sinh thái, giàu bản sắc.

Trước hết, điểm nổi bật trong dự thảo là việc xác định kinh tế nông thôn gắn với nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp trải nghiệm và kinh tế tuần hoàn, thay vì chỉ bó hẹp trong sản xuất lương thực truyền thống. Hà Nội cần tận dụng lợi thế vùng ven đô, giao thoa giữa nông thôn - đô thị để phát triển các mô hình canh tác hữu cơ, nông nghiệp sinh thái, kết hợp với du lịch nông nghiệp, giáo dục trải nghiệm và bảo tồn văn hóa làng xã.

Việc hình thành những “vùng đệm xanh” quanh đô thị không chỉ góp phần đảm bảo an ninh lương thực cục bộ mà còn làm dịu hóa áp lực phát triển đô thị, hướng tới sự cân bằng và sinh thái trong quy hoạch không gian Thủ đô.

Dự thảo cũng nhấn mạnh việc phát triển kinh tế nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa và sản xuất hàng hóa chất lượng cao, gắn với chuỗi giá trị. Đây là định hướng đúng và cần tiếp tục được cụ thể hóa bằng các nhóm giải pháp trọng tâm: tăng cường hỗ trợ nông dân tiếp cận công nghệ, đào tạo kỹ năng số và kỹ thuật nông nghiệp tiên tiến; thúc đẩy liên kết bền vững giữa nông dân - doanh nghiệp - Hợp tác xã - nhà khoa học; đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp đầu tư vào vùng nông thôn thông qua chính sách ưu đãi về đất đai, thuế và tín dụng.

Bên cạnh đó, góp ý cho dự thảo, cần lưu ý một số điểm sau:

Thứ nhất, nội dung dự thảo cần cụ thể hóa hơn các giải pháp để hạn chế tình trạng phân hóa giàu nghèo giữa các vùng nông thôn trong Thành phố. Hà Nội hiện vẫn còn khoảng cách lớn về thu nhập, hạ tầng, chất lượng sống giữa các xã. Do đó, các chương trình phát triển nông thôn cần được thiết kế theo hướng phân vùng ưu tiên đầu tư, hướng tới mục tiêu “phát triển bao trùm”, bảo đảm không để vùng nào bị bỏ lại phía sau trong quá trình công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn.

Thứ hai, việc phát triển làng nghề cần đi đôi với đổi mới tư duy sản xuất và bảo vệ môi trường. Dự thảo đã xác định đúng vai trò của làng nghề trong phát triển kinh tế nông thôn, tuy nhiên, thực tiễn cho thấy nhiều làng nghề hiện đang đối mặt với ô nhiễm môi trường, thiếu quy hoạch, và nguy cơ mai một nghề truyền thống.

Vì vậy, đề nghị dự thảo bổ sung thêm nhóm giải pháp: hỗ trợ chuyển giao công nghệ sạch cho làng nghề, xây dựng trung tâm xử lý chất thải tập trung, và quan trọng hơn, là quy hoạch lại không gian sản xuất làng nghề gắn với hạ tầng hiện đại và tiêu chuẩn xanh.

Thứ ba, phát triển nông thôn Hà Nội không thể tách rời yếu tố văn hóa - xã hội. Dự thảo đã có nhấn mạnh việc giữ gìn bản sắc văn hóa làng xã, nhưng cần khẳng định rõ hơn vai trò của cộng đồng trong quá trình phát triển.

Nên đưa thêm vào văn kiện định hướng khuyến khích mô hình “nông thôn tự quản thông minh”, nơi người dân được tham gia xây dựng quy hoạch nông thôn mới, quản lý dịch vụ công, giám sát môi trường và gìn giữ truyền thống văn hóa - lễ hội địa phương.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh đầu tư cho trường học, trạm y tế, thiết chế văn hóa cơ sở ở các xã, nhất là vùng sâu, vùng ven để bảo đảm chất lượng sống của người dân nông thôn tiệm cận với khu vực đô thị.

Thứ tư, một nội dung cần làm rõ hơn trong dự thảo là việc xây dựng khu vực nông thôn theo mô hình “làng nông nghiệp đô thị” có môi trường sống trong lành, sinh thái và tiện nghi.

Cụ thể, Hà Nội nên đặt mục tiêu thí điểm 5-7 “làng nông nghiệp kiểu mẫu” đến năm 2030, nơi hội tụ đủ các yếu tố: sản xuất sạch, cảnh quan đẹp, giao thông thuận tiện, dân cư có thu nhập ổn định, có các thiết chế văn hóa - y tế - giáo dục cơ bản, và có bản sắc văn hóa rõ nét. Các làng này sẽ là mô hình nhân rộng cho phát triển vùng ven đô.

Cuối cùng, để phát triển kinh tế nông thôn thật sự hiệu quả, cần cơ chế phân cấp mạnh hơn cho cấp huyện, xã trong quản lý đầu tư công, quản lý đất đai và sử dụng ngân sách cho nông nghiệp, nông thôn. Thành phố cũng cần phối hợp chặt chẽ với Trung ương để điều chỉnh các chính sách đặc thù về tín dụng nông thôn, đất đai tích tụ, bảo hiểm nông nghiệp… nhằm tạo môi trường thuận lợi, lâu dài cho người dân và doanh nghiệp yên tâm đầu tư vào khu vực này.

Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội lần thứ XVIII Đảng bộ Hà Nội đã đề cập tương đối toàn diện tới các định hướng phát triển kinh tế nông thôn. Tuy nhiên, để các mục tiêu này được triển khai thực chất, Hà Nội cần cụ thể hóa bằng các chỉ tiêu định lượng, các mô hình điểm và chính sách ưu tiên, trong đó đặt người dân nông thôn vào vị trí trung tâm của phát triển, vừa là chủ thể, vừa là đối tượng thụ hưởng.

Có như vậy, nông thôn Hà Nội mới thật sự trở thành không gian xanh, sinh thái, văn hóa bền vững, là “hậu phương” vững chắc cho Thủ đô hiện đại, văn minh.

Nguyễn Thúy Nga (Giáo viên Trường Mầm non B)