Xây dựng nếp sống văn hóa từ cộng đồng

Quận Long Biên hiện có 294/294 tổ dân phố đã xây dựng quy ước, đạt tỷ lệ 100%. Sau chia tách, sáp nhập, thành lập mới, quận Long Biên còn có 225 tổ dân phố; các tổ dân phố đều xây dựng 2 quy ước “Tổ dân phố giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp” và “Tổ dân phố thực hiện tốt các quy định về trật tự đô thị, trật tự xây dựng”. Nội dung của các quy ước cơ bản đảm bảo theo hướng dẫn, không trái với quy định pháp luật, quy tắc đạo đức xã hội, lợi ích của nhà nước, của cộng đồng và phù hợp với các phong tục, tập quán nét đẹp của địa phương.

Quận Long Biên thực hiện quy ước “Tổ dân phố giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp”.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận Long Biên Nguyễn Thị Thanh Hằng đánh giá, hầu hết các quy ước đã bám sát đời sống và tình hình thực tế của từng địa phương nhằm điều chỉnh các mối quan hệ xã hội mang tính tự quản của cộng đồng, xây dựng nếp sống văn hóa trong trật tự đô thị, vệ sinh môi trường. Các quy ước đã thể hiện được trí tuệ, công sức của tập thể cộng đồng; bố cục ngắn gọn, dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện. Quy trình xây dựng và phê duyệt quy ước thực hiện theo đúng quy định. Đa số quy ước khi xây dựng đã đảm bảo phát huy dân chủ, có sự bàn bạc, thống nhất ý kiến của nhân dân tại cơ sở trước khi trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

“Sau khi Nghị định 61/2023/NĐ-CP ngày 16/8/2023 về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư có hiệu lực, Ủy ban nhân dân quận tiếp tục chỉ đạo các phường hướng dẫn các tổ dân phố có quy ước tiếp tục rà soát, điều chỉnh, bổ sung đảm bảo các yêu cầu về nội dung và hình thức đặc biệt là các tổ dân phố mới chia tách, thành lập và sáp nhập. Sau khi quy ước được phê duyệt đã được phổ biến, quán triệt đến cán bộ, đảng viên và nhân dân trên địa bàn bằng các hình thức khác nhau như: Photocopy phát đến từng hộ gia đình, phổ biến qua hệ thống truyền thanh phường, qua hội nghị đại biểu nhân dân, niêm yết tại nhà văn hóa tổ dân phố”, bà Nguyễn Thị Thanh Hằng cho hay.

Theo đó, công tác theo dõi, giám sát việc thực hiện quy ước được giao cho tổ dân phố. Khi phát hiện ra những vi phạm quy ước, đại diện tổ dân phố trực tiếp nhắc nhở, đối với những tranh chấp nhỏ tại cộng đồng được giải quyết thông qua các tổ hòa giải. Ủy ban nhân dân phường thực hiện việc giám sát, kiểm tra chung, giao cho công chức Văn hóa - Xã hội phối hợp với công chức Tư pháp Hộ tịch theo dõi việc thực hiện quy ước. Hằng năm vào dịp ngày hội đại đoàn kết dân tộc, cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”, các phường tiến hành đánh giá kết quả thực hiện quy ước. Có phường, đã chủ động lồng ghép đánh giá việc thực hiện quy ước như một tiêu chí thi đua và công nhận các danh hiệu gia đình văn hóa, tổ dân phố văn hoá.

Còn tại huyện Quốc Oai, trong những năm qua, việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn các huyện đã từng bước đi vào chiều sâu, đạt được nhiều kết quả tích cực. Qua đó, góp phần quan trọng vào việc thúc đẩy phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” và phát triển kinh tế - xã hội ở các địa phương. Được sự quan tâm, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể địa phương và nhận thức của cộng đồng dân cư, người dân đối với việc xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước, đến nay, 95/95 thôn, tổ dân phố thuộc 21 xã, thị trấn trên địa bàn huyện Quốc Oai đã xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước văn hóa của địa phương.

Hiện nay trên địa bàn huyện Quốc Oai 100% các xã, thị trấn đã thực hiện xong sửa đổi, bổ sung quy ước để địa phương tiến hành các bước in ấn, phát hành, đưa quy ước vào thực tiễn cuộc sống của nhân dân. Qua theo dõi cho thấy tình hình thực hiện hương ước, quy ước trên địa bàn huyện Quốc Oai được thực hiện nghiêm túc, có tính tự giác cao. Việc niêm yết, phổ biến quy ước đã được phê duyệt được công khai đến các thành viên đại diện hộ gia đình, trong cộng đồng dân cư thông qua tại các buổi họp, sinh hoạt thôn, xóm tại nhà văn hóa. Nhiều địa phương tiến hành in ấn, cấp phát hương ước, quy ước đến từng hộ gia đình. Người dân đã tự giác chấp hành các quy định đề ra trong các bản quy ước.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Quốc Oai Hoàng Nguyên Ưng cho biết, việc lồng ghép xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước với việc thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, các cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới và các phong trào, cuộc vận động khác do Trung ương và địa phương phát động được quan tâm, tổ chức thường xuyên. Nội dung của hương ước, quy ước đã góp phần đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường, phòng chống các tệ nạn xã hội, phát triển sản xuất, khuyến khích học tập, giải quyết các tranh chấp, vi phạm nhỏ trong nhân dân, duy trì và phát huy thuần phong mỹ tục, đề cao các chuẩn mực đạo đức truyền thống tốt đẹp, góp phần thực hiện chính sách dân số, bài trừ các hủ tục và tệ nạn xã hội. Hương ước, quy ước văn hóa có vai trò là bộ phận hỗ trợ đắc lực pháp luật trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội tại cộng đồng dân cư đối với những vấn đề và nội dung mà pháp luật không điều chỉnh; đồng thời còn là công cụ thực hiện mở rộng, phát huy dân chủ ở cơ sở, giúp nhân dân trong tiến trình giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước.

Có thể nói, các hương ước, quy ước được sửa đổi, bổ sung những năm gần đây đã lồng ghép các nội dung xây dựng nông thôn mới; thực hiện quy tắc ứng xử và chặt chẽ hơn trong quy định thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội; ứng xử khi có dịch bệnh nguy hiểm; ứng xử trên môi trường mạng… phù hợp với tình hình và quy định mới. Nhờ việc quan tâm xây dựng và thực hiện hương ước, quy ước, mà tại các thôn, làng không chỉ đời sống kinh tế của người dân ngày càng khấm khá, mà các phong trào văn hóa, văn nghệ cũng sôi nổi hơn, tình làng, nghĩa xóm ngày càng thêm bền chặt.

Phương Bùi