Tự chủ đại học phải gắn với chất lượng đầu ra

Chất lượng đào tạo từng bước được nâng lên

Theo báo cáo kết quả của khối giáo dục đại học, năm học 2022 - 2023 là năm tiếp theo giáo dục đại học thực hiện tự chủ mạnh mẽ, mang lại hiệu quả tích cực trong toàn hệ thống. Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã xây dựng dự thảo Chỉ thị đẩy mạnh tự chủ đại học ở Việt Nam và trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ban hành, qua đó tập trung triển khai một số nhiệm vụ cụ thể để tháo gỡ, khắc phục những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện tự chủ đại học. Đến nay, cả nước có 170/174 cơ sở giáo dục đại học công lập đã thành lập Hội đồng trường và đi vào hoạt động (đạt tỷ lệ 97,4%).

Năm học 2022 - 2023, khối giáo dục đại học đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ của năm học.

Công tác tuyển sinh đạt nhiều kết quả và chuyển biến khả quan. Tỷ lệ tuyển sinh đại học chính quy đạt 84,56%; tỷ lệ tuyển sinh thạc sĩ đạt 55,86%; tỷ lệ tuyển sinh tiến sĩ đạt 41,86%. Năm 2023, số thí sinh dự thi tốt nghiệp Trung học phổ thông trên cả nước là 1.002.100; số thí sinh đăng ký xét tuyển vào đại học, cao đẳng ngành giáo dục mầm non bằng 65,90% số thí sinh dự thi với số nguyện vọng đăng ký là gần 3,4 triệu. Số thí sinh trúng tuyển đợt 1 trên Hệ thống xét tuyển chung của Bộ GD&ĐT tăng 7,9% so với 2022.

Chất lượng đào tạo từng bước được nâng lên và được ghi nhận. Số lượng các cơ sở giáo dục đại học được kiểm định ngày càng tăng. Tính đến tháng 8/2023, có 261 cơ sở đào tạo hoàn thành đánh giá ngoài theo tiêu chuẩn trong nước; 194 cơ sở đào tạo được kiểm định theo tiêu chuẩn trong nước; 9 cơ sở đào tạo được kiểm định theo tiêu chuẩn nước ngoài. Các cơ sở giáo dục đại học Việt Nam tiếp tục được xếp hạng cao và tăng thứ bậc trên các bảng xếp hạng uy tín quốc tế. Có 5 đại diện có tên trong bảng xếp hạng các trường đại học hàng đầu thế giới năm 2023 của Tổ chức Quacquarelli Symonds (QS); 9 cơ sở giáo dục đại học vào bảng xếp hạng tầm ảnh hưởng của Times Higher Education (THE), tăng 2 cơ sở giáo dục đại học so với năm trước và đông nhất từ trước đến nay; 6 cơ sở giáo dục đại học trong bảng xếp hạng THE WUR 2023, tăng 1 cơ sở so với năm 2022.

Theo công bố tại website research.com về kết quả xếp hạng các nhà khoa học thế giới có thành tích xuất sắc trong công bố khoa học theo 24 lĩnh vực, Việt Nam có 10 nhà khoa học có tên trong bảng xếp hạng trong 6 lĩnh vực. Điều này phản ánh sự tiến bộ, nỗ lực và hội nhập không ngừng của các nhà khoa học Việt Nam, những lĩnh vực mà Việt Nam được ghi nhận trên bản đồ khoa học của thế giới.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số khó khăn, hạn chế ảnh hưởng tới hoạt động sự phát triển của giáo dục đại học. Đó là: Hệ thống pháp luật chưa đồng bộ một số nội dung liên quan giữa Luật Giáo dục đại học với một số văn bản luật khác dẫn đến những khó khăn, vướng mắc cho các trường đại học trong quá trình thực hiện đẩy mạnh tự chủ theo Luật Giáo dục đại học nhưng vẫn phải tuân thủ, thực hiện các luật liên quan. Nguồn lực dành cho giáo dục đại học còn rất hạn chế. Công tác tuyển sinh vẫn cho thấy các phương thức xét tuyển phức tạp, chỉ tiêu phân bổ chưa hợp lý. Còn hạn chế trong thu hút nguồn lực cho phát triển khoa học, công nghệ, gắn với đào tạo sau đại học, chuyển giao công nghệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu…

Tập trung tháo gỡ các điểm nghẽn

Thông tin tại Hội nghị tổng kết năm học 2022 - 2023, triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm học 2023 - 2024 khối giáo dục đại học vừa được Bộ GD&ĐT tổ chức, Hiệu trưởng Trường Đại học Y Hà Nội Nguyễn Hữu Tú đánh giá, giáo dục đại học năm học 2022 - 2023 có nhiều kết quả mới, tích cực, khắc phục được một số hạn chế. Điều này khẳng định nỗ lực của cả hệ thống. Theo Hiệu trưởng Trường Đại học Y Hà Nội, tự chủ đại học là tất yếu, hiện phần lớn các trường đại học đã thực hiện việc này. Tuy nhiên cần có chính sách hỗ trợ các trường trong việc thực hiện tự chủ, đặc biệt là tài chính, bởi nếu không có chính sách hỗ trợ, các trường rất khó khăn, nhất là các trường mới tự chủ trong những năm gần đây.

Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học FPT Lê Trường Tùng cho rằng, thành công của giáo dục đại học năm học 2022 - 2023 là các trường đại học phát triển tốt; thành tựu của chuyển đổi số khi tuyển sinh không cần đến giấy tờ, hệ thống đăng ký xét tuyển cả triệu thí sinh hoạt động trơn tru. Tuy nhiên, cần quan tâm hơn nữa tới đầu ra, đồng thời cần có thêm đánh giá về kết quả đổi mới, sáng tạo, đóng góp của giáo dục đại học với sự phát triển bền vững của địa phương, vùng, đất nước.

Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn, các cơ sở giáo dục đại học đã chủ động, nỗ lực cố gắng và trách nhiệm trong việc thực hiện các nhiệm vụ năm học. “Trong bối cảnh đất nước còn nhiều khó khăn, nguồn lực cho giáo dục đại học còn hạn hẹp, cạnh tranh quốc tế trong giáo dục đại học ngày càng lớn thì những kết quả đạt được là rất đáng ghi nhận, cho thấy hệ thống giáo dục đại học Việt Nam có khả năng thích ứng và đổi mới, hoạt động hiệu quả và đóng góp quan trọng vào giữ vững ổn định chính trị - xã hội và an ninh quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế đất nước”, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT đánh giá.

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh tới 4 nhiệm vụ trọng tâm, đột phá của giáo dục đại học năm học 2023 - 2024. Trong đó, cần tiếp tục đổi mới tư duy, nhận thức, nâng cao năng lực quản trị đại học, tháo gỡ các điểm nghẽn, khai thông các nguồn lực, đẩy mạnh triển khai tự chủ đại học đi vào chiều sâu và thực chất, gắn với mục tiêu nâng cao chất lượng và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động của các cơ sở giáo dục đại học, tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước đối với giáo dục đại học.

Xây dựng văn hóa chất lượng trong giáo dục đại học, lấy chất lượng làm nền tảng, là yêu cầu xuyên suốt trong mọi hoạt động giáo dục đại học; triển khai toàn diện các giải pháp bảo đảm chất lượng trong tuyển sinh, đào tạo, nghiên cứu; gắn kết chặt chẽ nhiệm vụ phát triển nguồn nhân lực với phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Nghiên cứu, đề xuất và áp dụng các cơ chế, chính sách huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính cho đào tạo và nghiên cứu; tăng cường hợp tác, khai thác các nguồn lực từ bên ngoài cho giáo dục đại học. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong toàn bộ hoạt động giáo dục đại học, từ hệ thống quản lý, tuyển sinh, đào tạo, gắn với cải cách hành chính, đổi mới phương pháp dạy và học, lấy tiến bộ của người học làm thước đo cho chất lượng, hiệu quả giảng dạy.

Phạm Thảo