TP.HCM: Tìm giải pháp gia tăng độ bao phủ người tham gia bảo hiểm xã hội

Độ bao phủ còn thấp

Theo ông Nguyễn Quốc Thanh - Phó Giám đốc BHXH TP.HCM: Tính đến nay trên địa bàn Thành phố có gần 5 triệu lao động, 461.654 doanh nghiệp với gần 2,54 triệu lao động tham gia BHXH bắt buộc, chiếm tỷ lệ 51,75% tổng số người tham gia BHXH so với tổng số lực lượng lao động trên địa bàn.

Ngoài ra, hiện nay BHXH Thành phố phát hiện có 7.912 doanh nghiệp có đăng ký thuế nhưng chưa tham gia BHXH, và có 49.433 doanh nghiệp đã tham gia BHXH, nhưng tham gia chưa đầy đủ cho người lao động.

Quang cảnh hội thảo.

Trong 6 tháng đầu năm 2024 số thu BHXH toàn Thành phố đạt hơn 43.031 tỷ đồng (đạt 45,82% kế hoạch); số tiền chậm đóng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là hơn 6.871 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ là 7,32% kế hoạch thu được giao. Cơ quan BHXH đã tổ chức thực hiện thanh tra, kiểm tra 917 đơn vị, trong đó ghi nhận các đơn vị sử dụng lao động chậm đóng với tổng số tiền 176,3 tỷ đồng, số tiền khắc phục ngay thời điểm thanh tra, kiểm tra là 52 tỷ đồng; lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính 85 đơn vị.

Đại diện BHXH TP.HCM thẳng thắn nhìn nhận: Hiện nay số người tham gia BHXH, BHYT, BHTN đạt tỷ lệ thấp so với kế hoạch BHXH Việt Nam giao, số tiền chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT còn cao; việc khai thác, phát triển người tham gia BHXH còn hạn chế. Nguyên nhân là do việc tuyển dụng lao động còn gặp một số khó khăn nhất định.

Từ đầu năm 2024 đến nay, có 10 doanh nghiệp giảm gần 20.000 lao động và có nhiều người đã dịch chuyển công việc từ khu vực chính thức sang khu vực phi chính thức. Trên địa bàn Thành phố có tới 57.345 đơn vị, gần 1,5 triệu lao động cần phải rà soát, do những đơn vị này (thường thuộc loại hình kinh doanh dịch vụ bảo vệ, xây dựng, cung ứng lao động...) có sử dụng lao động thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc nhưng thường lách luật BHXH để không tham gia BHXH cho người lao động.

Có tình trạng các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ ở ngoài khu công nghiệp lách luật, cố tình không tham gia BHXH cho người lao động. Trong khi đó, tình trạng trốn đóng, nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN còn xảy ra nhiều tại các doanh nghiệp. Vẫn còn tỷ lệ nhất định người lao động về quê nghỉ Tết Nguyên đán không quay trở lại TP.HCM làm việc do sự cạnh tranh gia tăng với thị trường nội địa.

Còn theo bà Lượng Thị Tới - Phó Giám Sở LĐTBXH TP.HCM: Do ảnh hưởng dịch bệnh Covid-19 và tình hình kinh tế - chính trị thế giới diễn biến phức tạp, đã gây ảnh hưởng, khó khăn trong công tác phát triển đối tượng người tham gia BHXH. Cụ thể, một số doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc duy trì việc làm cho người lao động, người lao động có xu hướng nhận BHXH một lần tăng cao, dẫn tới tình trạng người lao động mất cơ hội được hưởng quyền lợi hưu trí, BHYT trong tương lai.

Ngoài ra, chế độ BHXH tự nguyện và chính sách của Nhà nước hỗ trợ người tham gia đóng BHXH tự nguyện hiện hành chưa thu hút nhiều người dân tham gia, nhất là người lao động thuộc khu vực phi chính thức. Một bộ phận người lao động và người sử dụng lao động chưa nhận thức đúng, hoặc cố tình vi phạm pháp luật về quyền lợi, trách nhiệm của các bên khi tham gia BHXH, dẫn đến tình trạng vi phạm pháp luật về BHXH còn phổ biến như trốn đóng, nợ đóng, chiếm dụng tiền đóng BHXH, chưa tham gia hoặc không tham gia đúng số người lao động làm việc thực tế tại doanh nghiệp...

Một bộ phận doanh nghiệp thiếu hợp tác trong giải quyết quyền lợi, chế độ cho người lao động (nhất là doanh nghiệp nợ lương, nợ BHXH), không tham dự các buổi làm việc do Thanh tra Sở mời; đóng cửa, không hoạt động tại địa chỉ trong giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, doanh nghiệp thường xuyên di chuyển địa điểm hoạt động nhiều nơi, ảnh hưởng rất nhiều trong công tác xử lý, xác minh thông tin doanh nghiệp.

Triển khai đồng bộ các giải pháp

Để gia tăng độ bao phủ người tham gia BHXH, đại diện Sở LĐTBXH TP.HCM cho biết, sẽ phối hợp với BHXH Thành phố và các đơn vị liên quan tập trung triển khai kế hoạch thanh tra, kiểm tra, đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu đề ra theo đúng tiến độ; kiên quyết xử lý các trường hợp vi phạm hành chính khi phát hiện trong quá trình thanh tra, kiểm tra, giải quyết tố cáo.

Đồng thời, Sở LĐTBXH cũng đề xuất thanh tra, kiểm tra đột xuất, hoặc đề xuất doanh nghiệp vào kế hoạch thanh tra, kiểm tra năm liền kề đối với các trường hợp doanh nghiệp có nhiều đơn thư khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị.

Còn theo BHXH TP.HCM, trong thời gian tới, cơ quan BHXH sẽ tiếp tục triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp phát triển người tham gia BHXH; liên thông, kết nối, chia sẻ dữ liệu quản lý doanh nghiệp, quản lý lao động giữa các cơ quan để xác định chính xác số doanh nghiệp, người lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc, BHYT, BHTN để yêu cầu người lao động, người sử dụng lao động tham gia đóng BHXH, BHTN, BHYT đầy đủ theo quy định của pháp luật. Đồng thời sẽ tăng cường công tác phối hợp với các sở, ban, ngành trong công tác thanh tra liên ngành, kiểm tra đột xuất các đơn vị có dấu hiệu vi phạm pháp luật BHXH.

Công nhân Công ty PouYuen quận Bình Tân, TP.HCM vào lúc tan ca. (Ảnh: Minh Tuấn)

Cùng với đó, BHXH TP.HCM cũng kiến nghị Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố có hướng dẫn triển khai Nghị quyết 08/2024/NQ-HĐND ngày 22/6/2024 của Hội đồng nhân dân Thành phố quy định tiêu chí thành lập Tổ bảo vệ an ninh, trật tự; mức hỗ trợ, bồi dưỡng và mức chi đối với lực lượng tham gia bảo vệ an ninh, trật tự ở cơ sở trên địa bàn Thành phố, để những người này được tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình.

Theo ông Phạm Chí Tâm - Phó Chủ tịch LĐLĐ TP.HCM: Trong chức năng, nhiệm vụ, các cấp Công đoàn Thành phố nhất là Công đoàn cơ sở khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước sẽ tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN; chủ động và thường xuyên phối hợp Công đoàn cơ sở tiếp tục thông báo tình hình nợ của doanh nghiệp để tác động doanh nghiệp nộp kịp thời, không để nợ quá lâu và quá lớn.

Ngoài ra, LĐLĐ Thành phố cũng đề nghị BHXH Thành phố tiếp tục tham mưu UBND Thành phố chỉ đạo các ngành chức năng xử lý nghiêm các doanh nghiệp cố tình trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động, chiếm dụng tiền đóng của người lao động.

LĐLĐ Thành phố đề nghị, BHXH TP.HCM chỉ đạo BHXH thành phố Thủ Đức và các quận huyện áp dụng các biện pháp “mạnh” để hạn chế tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH như phong tỏa hóa đơn của doanh nghiệp, như cơ quan Thuế khi doanh nghiệp trốn đóng BHXH. Đối với các trường hợp doanh nghiệp nợ BHXH trên 12 tháng, có thể áp dụng hình thức cấm xuất cảnh đối với người đứng đầu doanh nghiệp. Thanh tra đột xuất đối với các doanh nghiệp không khắc phục số tiền nợ BHXH, mặc dù đã được nhắc nhở nhiều lần, hoặc chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra.