Có phiền toái khi thuê người thân xây nhà, trông coi công trình?

Đau đầu vì “chủ nhân mới”

Chẳng biết ông thầy phong thủy chọn ngày tháng hợp tuổi kiểu gì mà tận đầu tháng 10 âm lịch (ÂL) năm ngoái anh Nguyễn Thành Phong, phường Đội Cấn, Ba Đình, Hà Nội mới được ngày để xây thêm hai tầng nữa. Xây mới nhà đã lâu, nay cải tạo lại nhà, cơi nới thêm tầng, đủ thứ việc không tên đổ dồn còn mệt hơn cả xây mới. Ban đầu phải nhờ đám thợ cơ khí hạ cái mái tum xuống, rồi còn sắp xếp chuyển đồ đạc ra chỗ khác, lấy mặt bằng thi công.

Thợ thì gọi mấy thằng cháu họ dưới quê làm cai thầu xây dựng từ cách đó hai tháng, gặp nhau miệng ông cháu nào cũng đơn giản: “Hai tầng nhà chú, mỗi tầng vẻn vẹn 35m2, bọn cháu cựa mình cái là xong hết, kiểu gì chẳng có nhà mới đón Tết”. Nói thì như rồng cuốn nhưng bắt tay vào xây dựng chỉ có mỗi hai thợ xây, một thợ phụ. Hỏi thế này thì bao giờ mới xong? Thằng cháu gãi đầu, gãi tai thanh minh: “Bọn cháu cả nể, toàn nhận công trình người quen, giờ phát sinh thêm hai nhà nữa, thợ thì mỏng nên cứ phải căng mỗi nơi vài đứa nhưng chú yên tâm kiểu gì cũng xong”. Đúng là kiểu gì cũng phải xong thật nhưng không phải trước Tết như kế hoạch, anh Phong không khỏi ngao ngán.

Cách tốt nhất trước khi xây dựng công trình là chủ nhà và thợ phải có hợp đồng rõ người, rõ trách nhiệm và công việc. (Ảnh: K.H)

Cũng lâm vào cảnh xây sửa công trình nhờ người quen, vợ chồng anh Quý chị Lan, nhà ở Đông Quan, phường Quan Hoa, Cầu Giấy, Hà Nội giờ vẫn còn ấm ức nhớ lại đận xây nhà đầu năm ngoái.

Công trình nhà anh chị gồm 3 tầng, 1 tum, khởi công từ đầu tháng 3 (ÂL) năm ngoái. Thông thường, thợ sẽ tự lo về nơi ăn nghỉ hoặc chủ nhà giới thiệu chỗ trọ. Nhưng vì thợ toàn con cháu trong nhà lại do ông anh họ gần bên nội quản lý nên anh cho họ ở hai gian nhà dưới, chỉ cách công trình vài bước chân. Gọi là họ gần nhưng một năm hai bên cũng chỉ gặp nhau hai lần vào dịp giỗ người thân trong họ.

Mấy ông thợ xuề xòa chẳng nói làm gì, đằng này vợ chồng ông anh họ cai thầu cũng chẳng có ý tứ. Chuyện điện, nước, ga bắt gia chủ gánh chịu, anh cũng chẳng thèm lăn tăn. Nhưng khó chịu ở chỗ, tủ lạnh của gia đình gần như biến thành tủ để đồ của vợ ông anh cai thầu, vốn lo chuyện ăn uống hậu cần.

Cô vợ này hệt như chủ nhân mới của cả nhà. Nhiều hôm mua cá tươi, chẳng cần rửa sạch, túi bọc cá bị thủng làm nước từ cá bốc ra tanh tanh, vậy mà chị này vẫn thản nhiên tống vào tủ. Thức ăn của cả nhà anh chị từ chín đến sống liên tục được “chủ nhân mới” tiện tay lấy và nấu cho thợ của mình. Có hai chục trứng gà phải nhờ bà cô họ ngoại gửi từ quê lên, định cho bọn trẻ ăn dần. Vậy mà béng một cái, chỉ trong nửa ngày đã hết veo, 10 quả được “chủ nhân mới” nấu mỳ tôm ăn sáng cho thợ. Số còn lại dùng tiếp vào bữa trưa. Bếp đun thì tanh bành từ bàn bếp đến sàn nhà với mớ xoong nồi chưa rửa, rác rau củ…

Hãi nhất là lần chị Lan bắt gặp vợ ông anh cai thầu đổ cơm thừa ra một góc sân. Hỏi sao lại làm vậy? thì “chủ nhân mới” cười tươi giải thích: “Thấy nhà em nhiều chuột quá nên chị phải đổ cơm thế này cho chúng nó ăn no để không chạy đi chạy lại phá đồ”. Anh, chị nhắc nhở xa, gần nhưng lần nào cũng nhận được nụ cười cùng lời hứa không tái phạm của “chủ nhân mới” nhưng rồi đâu lại vào đấy.

Công trình xong được vài ngày, ngồi nhẩm lại các khoản chi tiêu vợ chồng anh Quý không khỏi giật mình vì bị phát sinh nhiều, nhất là cho thợ. Nhưng hãi hùng nhất là cảnh đám chuột từ ngày không được ai cho ăn cơm thừa nên điên cuồng phá cây, phá nhà cho hả cơn đói.

Nghịch lý chủ ngại thợ

Ngại thợ không làm việc nhiệt tình, dẫn đến chất lượng công trình không tốt, tiến độ thời gian không đảm bảo nên không ít chủ nhà từ chiều thợ sang ngại thợ. Biết được tâm lý này nên không ít thợ ra sức vòi vĩnh chủ.

Chỉ vào tầng hai, đang bước vào công đoạn hoàn thiện, anh Phan Văn Mạnh, phường Xuân Phương, Nam Từ Liêm kể chuyện như than thở về tính cách của mấy ông thợ. Biết chủ nhân cần hoàn thiện nhà trong tháng 4 để sang tháng sau tổ chức cưới cho con gái nên mấy cậu thợ này vẽ ra đủ lý do để được nhậu. Những ngày khai móng, đổ mái coi như luật bất thành văn chi thêm cho thợ một hai triệu động viên. Nhưng những ngày như hội làng, sinh nhật cai thầu, ngày cuối tuần, gia chủ có chuyện vui… đều được cánh thợ tận dụng để gạ chủ nhà làm tiệc.

Anh Mạnh có hai bình rượu thuốc ngâm ngót nghét 4 năm. Bình Sâm quy 20 lít đám thợ tiện miệng uống sạch trong hai tuần. Giờ lại quay sang gạ chủ nhà cho thưởng thức hương vị bình A Ma Công, vốn được anh nhờ anh em biên phòng đóng tại buôn Đôn, xã Krông Na, TP. Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk mua giúp. Lần này anh thẳng thừng từ chối: “Nhà bao việc vẫn phải để ý mấy ông tướng thợ, chỉ sợ không thấy chủ lại tiện chân mò lên nhà trên khoắng rượu”, anh Mạnh hài hước than.

Kỹ sư xây dựng Đinh Viết Thành hiện đang quản lý một công ty chuyên về xây dựng, hoàn thiện nội thất chia sẻ kinh nghiệm. Nhiều gia chủ có quan niệm xây nhà phải thuê người nhà mới yên tâm vì toàn chỗ thân quên nên trách nhiệm của họ với công trình sẽ hơn chỗ xa lạ. Gặp chuyện thuận lợi thì không sao nhưng gặp rắc rối, sự cố liên quan đến công trình thì rất phiền toái, thậm chí mất tình cảm.

Từ thực tế công việc của mình, anh Thành đúc kết kinh nghiệm, xây dựng công trình dù là của tổ chức, tư nhân hay người quen đều phải làm hợp đồng để thể hiện trách nhiệm các bên. Nhưng nhiều chủ nhà nghĩ đơn giản, nhất là cai thầu và thợ đều là anh em con cháu trong họ nên rất dễ bỏ qua công đoạn này. Hậu quả, khi xảy ra lỗi công trình thì chỉ biết than thân, trách phận.

Cũng theo anh Thành, trên các diễn đàn về xây dựng nhiều thành viên đều chia sẻ chuyện ấm ức khi thuê thợ là người thân xây nhà. Tuy nhiên, có ý thức hay không còn phụ thuộc vào tính cách của mỗi người. Không ít công trình người thân trông coi cho nhau rất tốt, chủ nhà yên tâm công tác, không phải vướng bận chuyện công trình.

Cách tốt nhất là hai bên phải rõ người, rõ việc, mất lòng trước, được lòng sau. Phải chủ động kiểm soát phần mua vật liệu, số lượng vật liệu. Chuyện chỗ ăn, ở của thợ cũng phải rõ ràng ai trả tiền và không nên để thợ sinh hoạt cùng gia đình hay sử dụng chung vật dụng của gia đình.

Không quá chặt chẽ nhưng cũng không quá chiều thợ, phải biết từ chối những đòi hỏi không hợp lý, nhất là phải tách bạch chuyện ăn, uống của gia đình và của thợ. Chính suy nghĩ, nhà làm là cho mình nên không ít chủ nhà từ chiều chuyển sang sợ cả thợ. Thợ hay cai thầu có đạo đức không bao giờ lợi dụng điều này để gây sức ép với chủ nhà. Còn nếu lo mình không có trình độ, kinh nghiệm giám sát, quản lý thợ thì tốt nhất thuê đơn vị thiết kế lập bản vẽ, hồ sơ công trình và cử người giám sát. Tuy đội thêm chút chi phí nhưng lại giải quyết được tâm lý lo lắng về chất lượng công trình.

Khắc Hạnh