Rủi ro lớn nếu người giám định tư pháp được miễn trừ trách nhiệm

Tiếp tục Hội nghị Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) hoạt động chuyên trách lần thứ 8, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, ngày 1/10, các ĐBQH chuyên trách đã cho ý kiến về dự án Luật Giám định tư pháp (sửa đổi).

Quan tâm đến quyền, nghĩa vụ của người giám định tư pháp, đại biểu Lê Thị Song An (Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh) đề nghị bỏ quy định miễn trừ trách nhiệm pháp lý đối với nội dung chuyên môn trong kết luận giám định, trừ trường hợp cố ý làm sai lệch kết luận giám định.

Thay vào nội dung này, đại biểu đề nghị quy định người giám định tư pháp được miễn trừ trách nhiệm pháp lý đối với nội dung kết luận chuyên môn nếu chứng minh được rằng đã thực hiện công việc một cách khách quan, vô tư, tuân thủ đúng quy trình, quy chuẩn chuyên môn và dựa trên các thông tin, tài liệu được cung cấp hợp lệ tại thời điểm giám định.

Đồng thời, người giám định tư pháp phải chịu trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật dân sự nếu có lỗi do sơ suất, cẩu thả hoặc thiếu năng lực chuyên môn một cách nghiêm trọng trong quá trình thực hiện giám định gây ra thiệt hại cho cá nhân, tổ chức; chịu trách nhiệm pháp lý khi cố ý làm sai lệch kết luận giám định.

Đại biểu Lê Thị Song An (Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh). Ảnh: Quốc hội

Nữ đại biểu cho rằng, quy định miễn trừ trách nhiệm pháp lý là đi ngược với xu hướng pháp lý tiến bộ của thế giới về việc thu hẹp, tiến tới xóa bỏ quyền miễn trừ của các chuyên gia để tăng cường trách nhiệm giải trình.

Đồng thời, việc miễn trừ mang tính rủi ro pháp lý rất lớn, nhất là trong những vụ việc, vụ án nghiêm trọng, dư luận xã hội quan tâm, sẽ tạo vùng an toàn cho những cá nhân yếu kém về chuyên môn, thiếu nghiêm túc trong bổ nhiệm, đào tạo, đánh giá năng lực đội ngũ giám định viên…

Bên cạnh đó, nữ đại biểu tỉnh Tây Ninh cũng đề nghị cân nhắc bổ sung quy định thời hạn giám định với các vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo sẽ do Ban Chỉ đạo quyết định.

Đại biểu dẫn chứng vụ án Vạn Thịnh Phát, một vụ án có tính chất phức tạp, quy mô rộng, liên quan đến nhiều tổ chức cá nhân. “Khối lượng công việc giám định trong vụ án Vạn Thịnh Phát cực kỳ lớn, gồm phân tích hàng nghìn bộ hồ sơ vay vốn khống, xác định dòng tiền qua một hệ sinh thái hàng nghìn doanh nghiệp, định giá khối lượng lớn tài sản đảm bảo để xác định thiệt hại lên đến hàng trăm nghìn tỉ đồng. Với khối lượng này, thời hạn giám định tối đa 3 tháng theo dự thảo luật là bất khả thi”, đại biểu Lê Thị Song An nói.

Vì vậy, đại biểu cho rằng tách đối tượng vụ việc thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo để giao cho Ban Chỉ đạo Trung ương quyết định thời hạn giám định là cần thiết.

Đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng). Ảnh: Quốc hội

Cùng quan tâm đến quy định người giám định được miễn trừ trách nhiệm pháp lý trừ trường hợp cố ý làm sai lệch kết luận, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng) cho rằng, quy định này có thể mâu thuẫn với Bộ luật Dân sự 2015 (Điều 584-589) và Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước 2017, vì các luật trên quy định trách nhiệm cả đối với lỗi vô ý nghiêm trọng.

“Nếu quy định như dự thảo thì đối với trường hợp sai sót do cả cẩu thả vẫn được miễn trách nhiệm. Tôi kiến nghị bổ sung trách nhiệm trong trường hợp lỗi vô ý nghiêm trọng và quy định bảo hiểm nghề nghiệp bắt buộc để bảo vệ quyền, lợi ích của Nhà nước và của công dân”, đại biểu nêu.

Cho ý kiến về Văn phòng giám định tư pháp, đại biểu Dương Khắc Mai nhận định, đây là bước tiến trong xã hội hóa giám định, huy động nguồn lực xã hội, giảm tải cho khu vực công. Tuy nhiên, Văn phòng giám định tư pháp vừa mang tính chất doanh nghiệp tư nhân, vừa chịu ràng buộc bởi tính độc lập, khách quan của hoạt động giám định. Vì vậy, nếu không được quy định rõ ràng sẽ rất dễ dẫn đến xung đột giữa mục tiêu lợi nhuận và yêu cầu khách quan, trung thực của giám định.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng, quy định này có thể xung đột với Luật Doanh nghiệp về quyền thành lập và quản lý doanh nghiệp, đồng thời chưa thật sự phù hợp với Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 về bảo đảm khách quan trong giám định.

Vì vậy, đại biểu Dương Khắc Mai kiến nghị cần quy định rõ cơ chế kiểm soát chỉ cho phép văn phòng tư nhân tham gia giám định các lĩnh vực dân sự, hành chính, hạn chế trong tố tụng hình sự, đồng thời phải có cơ chế giám sát chặt chẽ, tránh để lợi ích kinh tế chi phối kết luận giám định.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn). Ảnh: Quốc hội

Cùng quan tâm đến quy định Văn phòng giám định tư pháp, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa (Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn) bày tỏ thống nhất với việc mở rộng phạm vi lĩnh vực xã hội hóa giám định tư pháp. Đồng thời, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa đề nghị cân nhắc bổ sung thêm một số lĩnh vực giám định tư pháp khác như mỹ phẩm, an toàn thực phẩm.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cũng đề nghị Cơ quan soạn thảo tham khảo kinh nghiệm quốc tế để xem xét, mở rộng trong một số trường hợp có thể cho phép công dân nước ngoài có nhân thân tốt tham gia giám định tư pháp với tư cách là người giám định tư pháp theo vụ việc. Việc này nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng giám định tư pháp, nhất là trong các vụ việc tranh chấp có yếu tố nước ngoài…