Quy định rõ ràng để tránh viên chức “chân trong, chân ngoài”, xung đột lợi ích

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 13/11, các đại biểu Quốc hội thảo luận về dự án Luật Viên chức (sửa đổi).

Phòng ngừa tình trạng “chân trong, chân ngoài”

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh) đề cập đến những việc viên chức không được làm. Theo ông, dự thảo Luật chưa làm rõ phạm vi cấm tham gia hoạt động kinh doanh.

“Tôi đề nghị làm rõ rằng viên chức không được đầu tư, góp vốn, điều hành hoặc bảo lãnh cho doanh nghiệp, tổ chức có cùng lĩnh vực chuyên môn với đơn vị mình.

Việc mở rộng phạm vi cấm như vậy nhằm phòng ngừa tình trạng “chân trong, chân ngoài”, tránh xung đột lợi ích, nhất là trong lĩnh vực y tế, giáo dục, nghiên cứu khoa học - nơi ranh giới giữa công vụ và lợi ích tư nhân dễ bị lẫn lộn”, đại biểu nói.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật cho phép viên chức được ký hợp đồng lao động, hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức khác nếu pháp luật không cấm. Theo đại biểu Nguyễn Tâm Hùng, cần bổ sung nghĩa vụ kê khai, báo cáo và được phê duyệt bằng văn bản của người đứng đầu trước khi ký kết.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh). (Ảnh: Quốc hội)

Đồng thời quy định thời hạn “làm nguội” ít nhất 24 tháng sau khi thôi chức vụ quản lý mới được tham gia điều hành tổ chức tư nhân cùng lĩnh vực. Việc này giúp bảo đảm minh bạch, tránh chuyển hóa lợi ích từ khu vực công sang khu vực tư.

Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH Hải Phòng Nguyễn Thị Việt Nga cùng quan tâm đến quyền của viên chức về ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh.

Theo bà Nga, đây là quy định mở đối với viên chức, tạo cơ hội cho viên chức khai thác và phát huy năng lực, khuyến khích sử dụng năng lực của mỗi cá nhân để đóng góp cho xã hội, tận dụng chất xám và trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân.

Tuy nhiên, nữ đại biểu cho rằng, song song với việc mở rộng quyền này cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát, phòng chống tham nhũng. Bởi vì, quy định này có thể tiềm ẩn một số nguy cơ như sự xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư (đặc biệt là khi viên chức là người giữ chức vụ quản lý của cả 2 đơn vị trong và ngoài công lập hoạt động cùng một lĩnh vực) dẫn tới sự lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị mình quản lý ở khu vực tư.

Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH Hải Phòng Nguyễn Thị Việt Nga. (Ảnh: Quốc hội)

“Cần có quy định không cho phép viên chức quản lý tham gia quản lý, điều hành các cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân thuộc cùng lĩnh vực đang công tác; quy định cơ chế kê khai, minh bạch, giám sát và giải trình hoạt động góp vốn, tham gia quản lý của viên chức tại khu vực tư (đặc biệt là đối với viên chức quản lý)”, đai biểu Nguyễn Thị Việt Nga nêu rõ.

Cùng quan tâm đến nội dung này, đại biểu Cao Thị Xuân (Đoàn ĐBQH Thanh Hóa) tán thành với cách sửa đổi như dự thảo Luật, song đại biểu cho hay, nếu so sánh với luật hiện hành, dự thảo Luật đã mở rộng quyền, cụ thể hơn các quyền nhưng dường như lại thiếu đi sự chặt chẽ trong việc bảo đảm nguyên tắc là phải hoàn thành mọi nhiệm vụ, trách nhiệm của một viên chức Nhà nước trước khi tham gia các công việc bên ngoài.

Đại biểu Cao Thị Xuân (Đoàn ĐBQH Thanh Hóa). (Ảnh: Quốc hội)

“Nói cách khác nếu không có cơ chế giám sát chặt chẽ thì có thể dẫn đến hệ lụy đó là nhiệm vụ chính lại trở thành phụ, chất lượng dịch vụ công cơ bản thiết yếu không được bảo đảm…”, đại biểu bày tỏ.Trên cơ sở đó, đại biểu đoàn Thanh Hoá đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát kỹ lưỡng để bổ sung các quy định nhằm tránh được các rủi ro như trên và nếu cần thiết thì giao Chính phủ quy định chi tiết để có thể có thêm thời gian tính toán cho các biện pháp được xây dựng bảo đảm tính khả thi, hiệu lực, hiệu quả trong quản lý đội ngũ viên chức.

Cần có quy định cụ thể về đối tượng sinh viên cử tuyển Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ Đặng Bích Ngọc nhìn nhận, Luật Viên chức sửa đổi lần này đã có nhiều nội dung mới, nhằm phục vụ cho việc sắp xếp, tổ chức bộ máy trong giai đoạn tới, đặc biệt làm cơ sở pháp lý quan trọng để sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc hiện nay, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ viên chức trong hệ thống chính trị. Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ). Về đổi mới việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm, nữ đại biểu cho rằng, quy định mới này phù hợp với xu thế cải cách khu vực công, đảm bảo thống nhất, đồng bộ với phương thức quản lý cán bộ, công chức quy định tại Luật Cán bộ, công chức. Tuy nhiên, thời gian qua, các cơ quan, tổ chức khi xây dựng vị trí việc làm ở đơn vị mình cũng chưa thật sự khoa học, việc xác định vị trí việc làm vẫn mang tính hình thức, chưa thật sự hiệu quả, đáp ứng yêu cầu để làm căn cứ cho việc tuyển dụng, sử dụng và quản lý. Do đó, nữ đại biểu đề nghị nên có điều khoản giao cho Chính phủ hướng dẫn việc xây dựng vị trí việc làm trong các đơn vị sự nghiệp công lập đảm bảo sát thực, khoa học, sát với yêu cầu nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị. Đáng quan tâm, đại biểu cho biết trong thời gian qua, việc cử tuyển chưa gắn với nhu cầu công việc cũng như gắn với nhu cầu vị trí việc làm ở các địa phương. Do đó, nhiều sinh viên học cử tuyển ra trường không có việc làm, trong khi Nhà nước phải bỏ ra nguồn kinh phí lớn để đào tạo cho các đối tượng này. Vì vậy, nữ đại biểu đề nghị Chính phủ cần có quy định cụ thể về đối tượng sinh viên cử tuyển, các địa phương khi cử con em đi học phải gắn với nhu cầu cán bộ của địa phương, các ngành nghề còn thiếu khó có khả năng thu hút cán bộ, sinh viên phải cam kết sau khi học sẽ về phục vụ địa phương…