Phim lịch sử và chuyển thể văn học: Cơ hội phát triển mới cho điện ảnh Việt Nam

Trong không khí sôi động của Liên hoan phim quốc tế Hà Nội lần thứ VII năm 2024, Hội thảo "Phát triển sản xuất phim đề tài lịch sử và chuyển thể tác phẩm văn học" đã diễn ra với sự tham gia của nhiều chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực điện ảnh và văn học.

Sự kiện này không chỉ là diễn đàn trao đổi kinh nghiệm mà còn là cơ hội để nhìn nhận lại con đường phát triển của điện ảnh Việt Nam trong những năm qua.

Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông phát biểu khai mạc Hội thảo.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông đã nhấn mạnh những điểm mới quan trọng trong Luật Điện ảnh 2022. Theo đó, luật mới đã tạo ra nhiều đột phá với việc cho phép mở rộng phạm vi đề tài và thể loại phim, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc đặt hàng sản xuất phim từ ngân sách nhà nước mà không cần qua đấu thầu.

Những quy định này không chỉ tạo sự bình đẳng giữa các doanh nghiệp sản xuất phim mà còn bảo vệ quyền tác giả của các thành phần sáng tạo trong ngành.

Điểm đáng chú ý là khung pháp lý mới đã mang lại nhiều tác động tích cực cho ngành công nghiệp điện ảnh. Việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc sáng tạo các tác phẩm điện ảnh không chỉ đáp ứng nhiệm vụ chính trị mà còn góp phần quảng bá văn hóa, con người Việt Nam ra thế giới. Đồng thời, nó cũng khuyến khích sự sáng tạo của nghệ sĩ và doanh nghiệp, thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế trong lĩnh vực điện ảnh.

Các chuyên gia thảo luận tại hội thảo.

Trong xu thế phát triển của điện ảnh toàn cầu, các tác phẩm văn học luôn được xem là nguồn cảm hứng dồi dào cho nghệ thuật thứ bảy. Thống kê cho thấy khoảng 20% số phim được sản xuất là các tác phẩm chuyển thể từ văn học, minh chứng cho sức hấp dẫn của dòng phim này. Tại Việt Nam, với khoảng 40 phim được sản xuất mỗi năm, nhiều tác phẩm chuyển thể đã để lại dấu ấn đặc biệt trong lòng khán giả.

Có thể kể đến những tác phẩm tiêu biểu như "Chị Tư Hậu" được chuyển thể từ truyện ngắn "Một chuyện chép ở bệnh viện" của Bùi Đức Ái, "Con chim vành khuyên" từ truyện ngắn "Câu chuyện một bài ca", hay "Mẹ vắng nhà" từ truyện ngắn cùng tên của Nguyễn Thi. Đặc biệt, những tác phẩm như "Mê Thảo - thời vang bóng" được chuyển thể từ "Chùa Đàn" của Nguyễn Tuân và "Đừng đốt" dựa trên nhật ký của Liệt sĩ Đặng Thuỳ Trâm đã để lại những dấu ấn sâu đậm trong nền điện ảnh Việt Nam.

Trong lĩnh vực phim lịch sử, điện ảnh cách mạng Việt Nam đã để lại nhiều tác phẩm giá trị như "Sao tháng 8", "Hà Nội mùa đông năm 46", "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm" và "Nguyễn Ái Quốc ở Hồng Kông". Điện ảnh đương đại cũng ghi dấu ấn với những tác phẩm như "Long Thành cầm giả ca", "Những người viết huyền thoại" và "Đào phở và piano".

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, người có nhiều tác phẩm được chuyển thể thành phim như "Mùa hoa cải ven sông" và "Xứ sở cây ổi còng", đã chỉ ra những thách thức trong việc sản xuất phim lịch sử và chuyển thể văn học. Theo ông, sự e ngại trong sáng tạo của đạo diễn, áp lực từ dư luận và việc bó buộc quá mức vào nội dung gốc là những rào cản chính cần vượt qua.

Đồng quan điểm, đạo diễn Charlie Nguyễn nhấn mạnh rằng việc khán giả thường mong đợi phim lịch sử như một phim tài liệu đã tạo ra những áp lực không nhỏ cho các nhà làm phim. Bên cạnh đó, chi phí sản xuất cao và rủi ro lớn cũng là những thách thức đáng kể. Ông đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nghiên cứu kỹ lưỡng về sự kiện và nhân vật lịch sử trước khi bắt tay vào sáng tạo.

Để phát triển dòng phim lịch sử và chuyển thể văn học, các chuyên gia đề xuất cần có sự cân bằng giữa tôn trọng sự thật lịch sử và tự do sáng tạo. Việc không thần thánh hóa nhân vật lịch sử và tìm cách kết nối họ với đời sống đương đại cũng là những hướng đi được khuyến khích. Đồng thời, các nhà làm phim cũng kiến nghị tăng cường hỗ trợ từ Nhà nước và xem xét lại các chính sách thuế đối với sản phẩm văn hóa.

Hội thảo đã khép lại với nhiều ý kiến đóng góp quý báu từ các chuyên gia trong và ngoài nước. Những thảo luận và đề xuất tại đây hứa hẹn sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp điện ảnh Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực phim lịch sử và chuyển thể văn học.

Điều này không chỉ góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc mà còn đưa điện ảnh Việt Nam tiến gần hơn với mục tiêu trở thành ngành công nghiệp văn hóa mũi nhọn của đất nước trong tương lai.