Người mang sơn mài bước qua “cánh cửa hẹp”

Đường Lâm là một làng cổ nổi tiếng thuộc thị xã Sơn Tây (Hà Nội). Hôm tôi ghé mảnh đất xứ Đoài, tiết trời se lạnh, có chút hửng, đẹp vô cùng. Thế rồi, trong sự may mắn đến lạ kỳ hôm ấy, tôi tình cờ gặp Nguyễn Tấn Phát - nghệ nhân đầy tài năng trong lĩnh vực nghệ thuật.
Khát vọng tỏa sáng thủ công mỹ nghệ Việt Giữ gìn và phát huy giá trị làng nghề sơn mài Hạ Thái

Màu sắc riêng qua tác phẩm độc bản

Kỳ thực, không phải đến bây giờ tôi mới biết đến Nguyễn Tấn Phát. Cách đây chừng 2 năm, qua một đồng nghiệp tôi đã hiểu biết sơ sơ về người nghệ nhân trẻ này. Thế nhưng, thời điểm đó, các cuộc trò chuyện với anh cũng chỉ chóng vánh qua các cuộc điện thoại ngắn. Chỉ có vậy. Gặp mới thấy, Nguyễn Tấn Phát là người thú vị, mang trong mình niềm đam mê và hoài bão lớn.

Người mang sơn mài bước qua “cánh cửa hẹp”
Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát - người đã thổi luồng gió mới vào nghệ thuật sơn mài khi lựa chọn kỹ thuật mới là điêu khắc sơn mài trên gỗ. Ảnh: Đinh Luyện

Người ta nói về Phát với “vũ điệu” xoay vòng của những con giáp được chế tạo độc bản. Nhưng với riêng tôi, Nguyễn Tấn Phát đã thổi luồng gió mới vào nghệ thuật sơn mài khi anh mạnh mẽ lựa chọn lối đi riêng. Anh khéo léo dùng những kỹ thuật mới, thể hiện điêu khắc sơn mài trên gỗ, để sản phẩm tồn tại sống động, không đóng khuôn trên mặt phẳng như những gì từ xưa hay thấy.

Phát nói với tôi, anh bén duyên với mỹ thuật truyền thống từ nhỏ, khởi nguồn ban đầu thì chỉ từ những thú chơi của con nít, như chơi trò trốn tìm sau những cột đình to, rồi khi lại tha thẩn lấy gạch vẽ bắt chước những hoa văn phù điêu trên cột kèo. Những hình tượng, phù điêu sơn mài đã ngấm vào tư duy thẩm mỹ của Phát cứ tự nhiên và hồn nhiên. Theo đuổi nghệ thuật, Phát cũng đơn giản rằng, anh chọn nghề bởi anh mong muốn đưa sơn mài ứng dụng nhiều hơn vào cuộc sống, phát huy hết thế mạnh, giá trị của sơn mài.

Thế rồi, sau khi học hết phổ thông, Phát một lòng theo đuổi hội họa chuyên nghiệp bằng việc thi đỗ vào Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, chuyên ngành Hội họa sơn mài. Ai cũng có những khởi đầu gian nan, Nguyễn Tấn Phát cũng không ngoại lệ. Để nâng cao khả năng của mình, những khi rảnh rỗi, người ta lại thấy anh lang thang nơi các làng nghề, lúc lại làm việc cho một số cửa hàng thủ công, mỹ nghệ có tiếng ở phố cổ Hà Nội. Tất cả quãng thời gian đó là sự tích lũy, đong đầy chất xúc tác giúp Phát học hỏi và hiểu sâu hơn về sơn mài.

Để làm ra một sản phẩm sơn mài của mình, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát cho biết, phần lớn sản phẩm đều được chế tác trên gỗ, như gỗ mít là loại gỗ mang giá trị bản địa. Yêu cầu cơ bản là gỗ không được mối mọt. Sau khi chọn nguyên liệu, ban đầu người chế tác phải hình dung ra bố cục, hình dáng sản phẩm rồi phác thảo trên giấy, gọi là bản vẽ. Sau đó phải chọn được loại đất sét phù sa chuyên dụng làm điêu khắc để nặn hình rồi mới đục, đẽo, chạm, khắc hoa văn. Xong các công đoạn trên, nghệ nhân mang phơi khô một tuần rồi mới đến bước sơn mài, khảm chất liệu… Dẫn ra sự cầu kỳ như vậy để thấy, mỗi tác phẩm làm ra đều được Phát dành hết tâm sức, tinh hoa của mình.

Nguyễn Tấn Phát là người dung hòa được giữa thỏa mãn đam mê sáng tạo cá nhân với thị trường của những người sưu tập, bởi anh cho rằng mỗi vật sẽ có giá trị khi được đặt đúng vị trí. Có lẽ điều này là đúng bởi khi nhắc đến Nguyễn Tấn Phát là người ta nghĩ đến những sắc màu riêng. Số lượng tác phẩm lớn và có ý nghĩa với năm mới chính là sắc màu riêng mà Nguyễn Tấn Phát tạo ra. Những năm trước, nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát đã gây ấn tượng mạnh với kỹ nghệ “chăn” 1010 chú trâu tuyệt đỉnh nhân kỷ niệm 1010 năm Thăng Long - Hà Nội, rồi đàn hổ 2022 con đủ các dáng hình, màu sắc, kích cỡ dịp Xuân Nhâm Dần 2022 và năm nay - Quý Mão, Phát lại cho ra bộ sưu tập điêu khắc sơn mài mèo có 2023 con. Dĩ nhiên, mỗi sản phẩm của Phát làm ra đều là độc bản và trong nó có một câu chuyện, một cuộc đời riêng.

Qua bộ sưu tập của Phát, tôi lờ mờ nhận ra rằng, dường như người nghệ nhân trẻ đầy tài năng này đang muốn gửi thông điệp tôn vinh tính sáng tạo, vì chỉ có sáng tạo mới giúp phát huy được giá trị trong mỗi con người.

Tôn trọng sự sáng tạo

Có một điều ít người biết, sản phẩm của Nguyễn Tấn Phát vừa có chất Việt và sáng tạo đa dạng đương đại. Nhờ sự đa dạng này, phạm vi khách hàng của Phát cũng khá rộng, từ các bạn trẻ đến người cao tuổi đều có thể tìm thấy những sự đẹp đẽ trong mỗi tác phẩm của anh. Đặc biệt, với đối tượng khách hàng là người nước ngoài, họ cũng rất thích những tác phẩm của anh. Nhìn vào tác phẩm của Phát, họ dường như thấy trong đó chứa đựng những câu chuyện dân gian Việt Nam.

Người mang sơn mài bước qua “cánh cửa hẹp”
Một tác phẩm mèo trong bộ tác phẩm đón xuân Quý Mão của họa sĩ Nguyễn Tấn Phát. Ảnh: Đinh Luyện.

Chẳng thế mà, hôm ở trong không gian trưng bày của Nguyễn Tấn Phát trên Đường Lâm, cá nhân tôi đã chứng kiến những vị khách nước ngoài say sưa ngắm những chú mèo độc bản cả giờ đồng hồ. Họ ngạc nhiên và cũng rất đỗi tò mò khi không hiểu vì sao và làm cách nào mà người nghệ nhân dùng cách làm truyền thống lại tạo nên sự khác biệt của sơn mài Việt Nam với sơn mài nước khác hay đến vậy. Anh khéo léo kết hợp giữa điêu khắc và sơn mài, dung hòa nó trong một chỉnh thể đầy mới lạ. Các sản phẩm của anh dù đặt trong cả bộ sưu tập hay tách riêng rẽ từng cá thể thì đều tồn tại sống động, không bị đóng khuôn trên mặt phẳng như tranh, hộp, bình, lọ.

Tìm hiểu về Phát, tôi thấy rằng, anh có nhiều suy nghĩ về nghề nghiệp thực sự đáng quý. Sự đáng quý nằm ở chỗ, ngoài việc theo đuổi đam mê, cá nhân anh đã khéo léo lồng ghép với việc truyền nghề. Anh đứng lớp truyền nghề cho một số người dân địa phương hoàn toàn miễn phí. Tại Đường Lâm, anh mong muốn cùng bà con giữ được làng nghề cổ, để du khách đến đây có một nơi tham quan, tìm hiểu về nghề điêu khắc sơn mài, hoặc trải nghiệm trực tiếp.

Hơn hết, bản thân anh mong muốn giúp cho những thế hệ trẻ có thể nắm được cách làm sơn mài, lịch sử của nghề sơn mài, qua đó mọi người thêm hiểu, thêm yêu văn hóa, đời sống của người Việt để thêm trân quý, nâng niu nghề thủ công truyền thống của cha ông. Mong muốn đưa các giá trị Việt vươn xa thế giới.

Nghệ nhân Nguyễn Tấn Phát đã và đang có nhiều đóng góp cho nền Mỹ thuật cũng như thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Năm 2011, Nguyễn Tấn Phát nhận được giải thưởng về “Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp thành phố Hà Nội”. Giải nhất Cuộc thi thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội năm 2014. Năm 2017, 36 tuổi, Nguyễn Tấn Phát đã được thành phố Hà Nội trao tặng danh hiệu “Nghệ nhân Hà Nội”, nghệ nhân trẻ tuổi nhất của Thủ đô được vinh danh trong năm. Bên cạnh đó, cá nhân anh đã được dành tặng nhiều Giấy khen, Bằng khen từ Sở Công thương, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội...

Đinh Luyện

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Ngày hội tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp 2025 thu hút hàng nghìn học sinh tham gia

Ngày hội tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp 2025 thu hút hàng nghìn học sinh tham gia

Ngày 16/3, tại Đại học Bách khoa Hà Nội, báo Tuổi trẻ phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), Sở GD&ĐT Hà Nội và Đại học Bách khoa Hà Nội tổ chức Ngày hội tư vấn tuyển sinh - hướng nghiệp 2025. Đây là Ngày hội quy mô lớn nhất từ trước tới nay với gần 300 khu tư vấn của hơn 100 cơ sở đào tạo trong và ngoài nước.
Bayern Munich hòa đáng tiếc, Dortmund thất thủ trước Leipzig - Cuộc đua Bundesliga căng thẳng

Bayern Munich hòa đáng tiếc, Dortmund thất thủ trước Leipzig - Cuộc đua Bundesliga căng thẳng

Vòng 26 Bundesliga chứng kiến những kết quả đầy bất ngờ khi Bayern Munich bị Union Berlin cầm hòa 1-1, trong khi Dortmund thất thủ 0-2 trước Leipzig. Những kết quả này đang khiến cuộc đua vô địch trở nên kịch tính hơn bao giờ hết.
Cập nhật mới nhất bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh 2024-2025

Cập nhật mới nhất bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh 2024-2025

Cập nhật bảng xếp hạng Ngoại hạng Anh 2024-2025, lịch thi đấu và kết quả bóng đá Anh mới nhất vòng 29.
Đẩy mạnh xử lý nhà đất dôi dư

Đẩy mạnh xử lý nhà đất dôi dư

Theo thống kê đến cuối năm 2024, có 11.034 cơ sở nhà đất không sử dụng, sử dụng kém hiệu quả, sử dụng không đúng mục đích. Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành, địa phương, đánh giá xác định nguyên nhân trong việc để các cơ sở nhà đất không sử dụng, sử dụng kém hiệu quả, sử dụng không đúng mục đích.
Bắt giữ gần 4kg nghi là cần sa tại sân bay Đà Nẵng

Bắt giữ gần 4kg nghi là cần sa tại sân bay Đà Nẵng

Chiều ngày 15/3/2025, Cục Hải quan (Bộ Tài chính) thông tin về vụ việc bắt giữ 3,745 kg nghi là cần sa tại Cửa khẩu Sân bay Quốc tế Đà Nẵng, trong nỗ lực tăng cường phòng chống buôn lậu và kiểm soát ma túy.
Trần Quyết Chiến và Bao Phương Vinh vào bán kết Giải Billiards 3 băng Thế giới 2025

Trần Quyết Chiến và Bao Phương Vinh vào bán kết Giải Billiards 3 băng Thế giới 2025

Đội tuyển billiards carom 3 băng Việt Nam tiếp tục ghi dấu ấn tại giải vô địch đồng đội thế giới 2025 khi bộ đôi Trần Quyết Chiến và Bao Phương Vinh xuất sắc giành chiến thắng trước đội tuyển Mexico, chính thức tiến vào bán kết của giải đấu đang diễn ra tại Đức.
Mbappe tỏa sáng, Real Madrid vượt Villarreal giành ngôi đầu La Liga

Mbappe tỏa sáng, Real Madrid vượt Villarreal giành ngôi đầu La Liga

Cú đúp ấn tượng của Kylian Mbappe đã giúp Real Madrid giành chiến thắng nghẹt thở 2-1 trên sân Villarreal ở vòng 28 La Liga rạng sáng 16/3. Chiến thắng này đưa "Kền kền trắng" tạm thời chiếm ngôi đầu bảng xếp hạng.

Tin khác

Khai mạc Festival “Phụ nữ Thủ đô vì hòa bình, phát triển”

Khai mạc Festival “Phụ nữ Thủ đô vì hòa bình, phát triển”

Trong 2 ngày (15 và 16/3/2025), tại vườn hoa đền Bà Kiệu và khu vực phố đi bộ hồ Hoàn Kiếm (đường Đinh Tiên Hoàng, Hoàn Kiếm, Hà Nội), Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) thành phố Hà Nội tổ chức Festival “Phụ nữ Thủ đô vì hòa bình, phát triển” năm 2025.
Lan tỏa niềm tự hào về truyền thống lịch sử vẻ vang của Đảng bộ thành phố Hà Nội

Lan tỏa niềm tự hào về truyền thống lịch sử vẻ vang của Đảng bộ thành phố Hà Nội

Thiết thực tổ chức các hoạt động kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng bộ thành phố Hà Nội (17/3/1930 - 17/3/2025), từ ngày 14 - 21/3, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội tổ chức triển lãm “95 năm ánh sáng soi đường”.
Hà Nội tìm giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong bảo vệ môi trường

Hà Nội tìm giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong bảo vệ môi trường

Ngày 14/3, Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “Thực trạng và giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong công tác bảo vệ môi trường Thủ đô Hà Nội”.
Báo Lao động Thủ đô đoạt giải C Giải Báo chí về xây dựng Đảng và hệ thống chính trị thành phố Hà Nội lần thứ VII

Báo Lao động Thủ đô đoạt giải C Giải Báo chí về xây dựng Đảng và hệ thống chính trị thành phố Hà Nội lần thứ VII

Báo Lao động Thủ đô đoạt giải C Giải Báo chí về xây dựng Đảng và hệ thống chính trị thành phố Hà Nội lần thứ VII - 2024 với loạt bài 4 kỳ “Tạo đột phá mới, bước vào kỷ nguyên vươn mình: Bắt đầu từ nêu gương, dám nghĩ, dám làm”.
Hà Nội mở rộng Cụm công nghiệp Quất động 2

Hà Nội mở rộng Cụm công nghiệp Quất động 2

Mới đây, Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 1406/QĐ-UBND về việc mở rộng Cụm công nghiệp Quất Động 2, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội.
Hà Nội thành lập 3 cụm công nghiệp làng nghề

Hà Nội thành lập 3 cụm công nghiệp làng nghề

Ngày 11/3, Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội đã ban hành 3 quyết định về việc thành lập Cụm công nghiệp làng nghề Hiền Giang - Giai đoạn 1 (huyện Thường Tín); Cụm công nghiệp làng nghề Hương Ngải - Giai đoạn 1 (huyện Thạch Thất); Cụm công nghiệp làng nghề Hòa Bình - Giai đoạn 1 (huyện Thường Tín).
Hà Nội nâng cao ý thức bảo vệ cảnh quan môi trường

Hà Nội nâng cao ý thức bảo vệ cảnh quan môi trường

Với những nội dung và giải pháp toàn diện, việc tổ chức thực hiện phong trào thi đua “Sáng - Xanh - Sạch - Đẹp” tại Hà Nội đã góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của người dân, đồng thời xây dựng nếp sống văn minh đô thị.
Tuổi trẻ Công an Thủ đô xung kích ra quân bảo đảm an toàn các sự kiện quan trọng năm 2025

Tuổi trẻ Công an Thủ đô xung kích ra quân bảo đảm an toàn các sự kiện quan trọng năm 2025

Sáng 11/3, Tuổi trẻ Công an Thủ đô ra quân triển khai đợt cao điểm tham gia bảo đảm an ninh, trật tự cho Đại hội Đảng bộ các cấp, các sự kiện cấp quốc gia, hội nghị quốc tế trên địa bàn Thủ đô năm 2025.
Tuyên dương 10 Gương mặt trẻ Công an Thủ đô xuất sắc

Tuyên dương 10 Gương mặt trẻ Công an Thủ đô xuất sắc

Sáng 11/3/2025, tại Tượng đài “Công an nhân dân vì dân phục vụ”, phố Trần Nhân Tông, quận Hai Bà Trưng, Công an Thành phố đã tổ chức Lễ tuyên dương Gương mặt trẻ Công an Thủ đô xuất sắc, tiêu biểu năm 2024. Thiếu tướng Nguyễn Thanh Tùng - Giám đốc Công an thành phố Hà Nội chủ trì chương trình.
Nâng cao chỉ số cải cách hành chính, hướng tới sự hài lòng của người dân

Nâng cao chỉ số cải cách hành chính, hướng tới sự hài lòng của người dân

Thời gian qua, huyện Thường Tín (Hà Nội) đã tập trung chỉ đạo, triển khai thực hiện các nhiệm vụ cải cách hành chính theo Chương trình cải cách hành chính của Thành phố, gắn với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước trên địa bàn huyện.
Xem thêm
Phiên bản di động