Ngành Văn hóa và Thể thao Hà Nội: Dấu ấn một nhiệm kỳ đổi mới, phát triển

Bảo tồn, hội nhập và phát triển

Với bề dày truyền thống ngàn năm văn hiến, anh hùng, vì hòa bình và hữu nghị, Thủ đô Hà Nội là địa phương giàu có nhất cả nước về di sản văn hóa; văn hóa Thủ đô ngày càng trở nên đặc sắc, phong phú cả bề rộng lẫn chiều sâu với sự hòa nhập của văn hóa Thăng Long với các vùng văn hóa: xứ Đoài, xứ Đông, Kinh Bắc, Sơn Nam Thượng… Tất cả các di sản, sự hòa nhập đa dạng về văn hóa ấy là tổng hoà các yếu tố giao lưu, hội nhập, dung hoà, tiếp biến, cởi mở, linh hoạt, để tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng của Thăng Long - Hà Nội thời kỳ mới, là nguồn lực, động lực quan trọng phát triển văn hóa Thủ đô.

Với bề dày truyền thống ngàn năm văn hiến, anh hùng, vì hòa bình và hữu nghị, Thủ đô Hà Nội là địa phương giàu có nhất cả nước về di sản văn hóa.

Kế thừa và phát triển, với tư duy phát triển không ngừng đổi mới, vận dụng sáng tạo đường lối văn hóa văn nghệ của Đảng, đặc trưng xuyên suốt đó là trong nhiều nhiệm kỳ Thành ủy luôn nhất quán lãnh đạo nhiệm vụ xây dựng, phát triển văn hóa và con người Hà Nội thông qua Chương trình công tác lớn của nhiệm kỳ Đại hội, tạo bước phát triển cả về lý luận và thực tiễn văn hóa, con người Thủ đô. Chương trình số 06-CTr/TU tiếp tục là bước cụ thể hóa quan trọng tư duy đổi mới của Nghị quyết Đại hội XVII Đảng bộ Thành phố, xác định văn hóa và con người Thủ đô không chỉ là mục tiêu, động lực mà còn là nguồn lực mới quan trọng, trực tiếp quyết định sự phát triển bền vững Thủ đô.

Đặc biệt, ngày 5/5/2022 Bộ Chính trị khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 15-NQ/TW về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhằm mục tiêu đến năm 2030 Thủ đô Hà Nội là Thành phố "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại", với những đặc trưng “Thủ đô văn hiến - kết nối toàn cầu - thanh lịch hào hoa - phát triển hài hòa - thanh bình thịnh vượng - chính quyền phục vụ - doanh nghiệp cống hiến - xã hội niềm tin - Nhân dân hạnh phúc”.

Thực hiện kết luận của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021, đồng thời triển khai thực hiện hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới; Luật Thủ đô sửa đổi cơ sở pháp lý quan trọng cho sự phát triển đột phá của

Thủ đô trong kỷ nguyên mới; Quy hoạch Thủ đô và Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô, định hình tương lai phát triển bền vững… Đây là điều kiện thuận lợi, thời cơ để Thành phố khai thác tối đa tiềm năng, thế mạnh, tạo sự đột phá, đồng thời cũng là những thách thức trong phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh trong nhiệm kỳ và những năm tiếp theo.

Lấy văn hóa là “thước đo” văn minh

Trong nhiệm kỳ qua, thể thao Hà Nội giữ vững vị thế dẫn đầu.

Trong nhiệm kỳ vừa qua, ngành Văn hóa và Thể thao thành phố Hà Nội đã ghi nhận nhiều thành tích đáng ghi nhận. Trong đó, phong trào "Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa" đã đi vào chiều sâu với các mô hình "Dân vận khéo" đang hoạt động. Các cuộc thi "Giữ gìn ngõ phố xanh, sạch, đẹp", "Xã, phường, thị trấn sáng - xanh - sạch - đẹp - an toàn" đã tạo sự lan tỏa mạnh mẽ. Nhiều mô hình đã duy trì hoạt động lâu dài, không chỉ trong thời gian diễn ra cuộc thi. Công tác xây dựng gia đình văn hóa cũng đạt nhiều kết quả tích cực. Liên hoan "Gia đình văn hóa tiêu biểu" thành phố Hà Nội lần thứ II đã trao 31 giải cho các tập thể và cá nhân. Ba hội nghị tọa đàm về "Cách làm và kinh nghiệm hay trong thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình" thu hút 1.500 đại biểu tham dự. Đặc biệt, tỷ lệ hỏa táng toàn Thành phố đạt 74,2%, cho thấy sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của người dân về nếp sống văn minh trong việc tang.

Với 6.489 di tích, Hà Nội tiếp tục là địa phương có số lượng di tích lớn nhất cả nước, trong đó có 21 cụm di tích quốc gia đặc biệt. Trong nhiệm kỳ, Thành phố đã xếp hạng thêm 5 di tích Quốc gia đặc biệt, 6 di tích cấp Quốc gia và vượt chỉ tiêu với 110 di tích cấp Thành phố (chỉ tiêu 30 di tích). Nghị quyết đầu tư công được ban hành với tổng số 579 dự án tu bổ, tôn tạo di tích, tổng kinh phí 14.029 tỷ đồng. Các di tích như đền Ngọc Sơn, nhà tù Hỏa Lò, Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã tổ chức 47 triển lãm chuyên đề, thu hút 8.329.116 lượt khách với doanh thu 244 tỷ đồng. Về di sản văn hóa phi vật thể, Thành phố có thêm 20 di sản được đưa vào Danh mục quốc gia, nâng tổng số lên 40 di sản. Trong nhiệm kỳ, 66 nghệ nhân được phong tặng và truy tặng, nâng tổng số nghệ nhân của Hà Nội lên 131 người (18 Nghệ nhân nhân dân và 113 Nghệ nhân ưu tú). Hiện có 35 Câu lạc bộ văn nghệ dân gian đang hoạt động, mỗi Câu lạc bộ được hỗ trợ 20 triệu đồng/năm.

Triển khai Nghị quyết số 09-NQ/TU về phát triển công nghiệp văn hóa, Hà Nội đã chính thức gia nhập mạng lưới Thành phố sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực "Thiết kế sáng tạo". Năm không gian văn hóa sáng tạo được xây dựng tại các địa phương Hoàn Kiếm, Ba Đình, Long Biên, Gia Lâm, Đông Anh, Đống Đa. Trong nhiệm kỳ, 152 chương trình nghệ thuật liên quan đến công nghiệp văn hóa được tổ chức. Ngày hội văn hóa vì hòa bình năm 2024 với hơn 10.000 người tham gia là một trong những sự kiện nổi bật, chào mừng 70 năm Giải phóng Thủ đô và 25 năm Hà Nội được UNESCO tặng danh hiệu "Thành phố vì hòa bình". Đặc biệt, trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), Thành phố đã tổ chức và phối hợp tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật quy mô quốc gia và cấp thành phố. Qua đó, đã khắc họa đậm nét mảnh đất nghìn năm văn hiến, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người dân Việt Nam và bạn bè quốc tế.

Hoạt động nghệ thuật quần chúng được duy trì với trung bình mỗi năm tổ chức 7 - 10 liên hoan, cuộc thi nghệ thuật và 20 lớp tập huấn. Hiện có 16 Câu lạc bộ tại chỗ và gần 20 câu lạc bộ vệ tinh hướng dẫn nghiệp vụ cho gần 3.000 Câu lạc bộ cơ sở. Đối với nghệ thuật chuyên nghiệp, 6 nhà hát của Thành phố trung bình mỗi năm dàn dựng 18 vở diễn mới và biểu diễn trên 3.000 buổi. Đặc biệt, năm 2024 đã tổ chức thành công nhiều sự kiện như Liên hoan "Tiếng hát Cựu Thanh niên xung phong", Liên hoan nghệ thuật quần chúng "Hà Nội niềm tin Hy vọng", Cuộc thi sáng tác ca khúc "Thanh âm Hà Nội".

Nâng tầm công tác thể dục - thể thao

Thể thao Hà Nội giữ vững vị thế dẫn đầu. Tỷ lệ người dân tham gia tập luyện thể dục thể thao thường xuyên đạt 43,23%, tỷ lệ hộ gia đình thể thao đạt 32,5%. Cuộc vận động "Toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại" giai đoạn 2021 - 2030 được triển khai rộng rãi. Thể thao thành tích cao của Hà Nội tiếp tục đạt thành tích xuất sắc. Tại SEA Games 31, đoàn Thể thao Hà Nội giành 151 huy chương (62 Huy chương Vàng, 35 Huy chương Bạc, 54 Huy chương Đồng), chiếm 30,24% tổng số huy chương của đoàn Việt Nam. Tại SEA Games 32, đoàn đóng góp 40 Huy chương Vàng, 27 Huy chương Bạc, 32 Huy chương Đồng (29,41% thành tích chung). Đặc biệt, tại Đại hội Thể thao toàn quốc lần thứ IX năm 2022, đoàn Hà Nội đứng thứ nhất toàn đoàn trong số 65 đơn vị tham dự - đây là lần thứ 6 liên tiếp Hà Nội giữ vị trí này.

Trong nhiệm kỳ qua, Thành ủy đặc biệt quan tâm việc xây dựng người Hà Nội trong quá trình xây dựng và phát triển Thủ đô. Đây được xem là 1 trong 5 nhiệm vụ chủ yếu của Nghị quyết Đại hội đại biểu lần thứ XVII (nhiệm kỳ 2020 - 2025) của Đảng bộ Thành phố đề ra, với các chuẩn mực định hướng cơ bản. Trong đó, bồi dưỡng tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, tư tưởng, đạo đức, lối sống lành mạnh, gương mẫu và tinh thần thượng tôn pháp luật của người Hà Nội được đề cao, là nền tảng quan trọng. Đặc biệt, từ khi Chỉ thị số 30 về "Tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng về xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh" do Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội ban hành ngày 19/2/2024 là sự kế thừa, tiếp nối những chủ trương, chính sách và biện pháp mà Hà Nội đang tiến hành.

Mặt khác, Chỉ thị cũng thực sự là một bước tiến mới, có tính đột phá trong cuộc vận động xây dựng đời sống đô thị văn minh, con người Hà Nội thanh lịch, bởi đây là lần đầu tiên có một sự chỉ đạo nhất quán, toàn diện ở cấp cao nhất của lãnh đạo Thành phố, thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân Hà Nội đối với việc xây dựng cho được đời sống văn minh đô thị. Hai Quy tắc ứng xử (tại cơ quan và nơi công cộng) giai đoạn 2021 - 2025 cũng được triển khai rộng rãi. Phong trào văn hóa đọc được đẩy mạnh…

Có thể khẳng định, nhiệm kỳ qua, chất lượng của các hoạt động văn hoá, văn nghệ ngày càng được đổi mới và nâng cao; sản phẩm văn hóa, văn học nghệ thuật phong phú, đa dạng. Thành phố Hà Nội với vai trò là cơ quan thường trực chủ trì đã tổ chức thành công nhiều sự kiện chính trị, văn hóa lớn của đất nước và Thủ đô để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người dân cả nước và bạn bè quốc tế, nhất là trong phát triển công nghiệp văn hóa, thiết kế các không gian văn hóa nghệ thuật sáng tạo, tái thiết đô thị, giáo dục sáng tạo, tổ chức các sự kiện văn hóa, hướng tới mục tiêu xây dựng “Thành phố sáng tạo”.