Luật Thủ đô 2024: Tạo cơ hội cho Hà Nội bước vào kỷ nguyên số, kỷ nguyên xanh

Thực hiện mục tiêu về phát triển khoa học, công nghệ

Luật Thủ đô 2024 đã quy định nhiều chính sách đặc thù, nổi trội để thực hiện mục tiêu về phát triển khoa học, công nghệ, xác định các lĩnh vực khoa học, công nghệ trọng điểm và chính sách ưu đãi.

Quy định này nhằm thể chế hoá Nghị quyết số 19-NQ/TW của Trung ương, khuyến khích các nhà khoa học, người làm việc tại các trường đại học, viện nghiên cứu, tổ chức khoa học công nghệ tại Hà Nội tích cực đổi mới sáng tạo, phát huy kết quả thực hiện các nhiệm vụ khoa học, công nghệ theo hướng thiết thực.

Từ đó, tham gia vào quá trình thương mại hóa sản phẩm khoa học, công nghệ, mang lại giá trị kinh tế cho chính các trường, viện để tái đầu tư phát triển khoa học, công nghệ, giáo dục, đào tạo và giá trị kinh tế chung cho toàn xã hội.

Bên cạnh đó, Luật cho phép thành phố Hà Nội áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát đối với các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh mới có tính đổi mới sáng tạo trong điều kiện thực tế với phạm vi được giới hạn.

GS.TS Hoàng Văn Cường.

Việc thử nghiệm được thực hiện dưới sự kiểm soát đặc biệt của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền trong một số lĩnh vực có khả năng mang lại giá trị, hiệu quả cao về kinh tế - xã hội mà pháp luật chưa có quy định, chưa cho phép thực hiện hoặc quy định hiện hành của pháp luật không còn phù hợp với đặc điểm, tính năng mới của công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh để thúc đẩy Thủ đô đi đầu, tiên phong trong đổi mới sáng tạo.

Hà Nội là nơi hội tụ hơn 70% các tổ chức khoa học, công nghệ, trường đại học, và viện nghiên cứu của cả nước, cùng với hơn 80% phòng thí nghiệm và nhiều chuyên gia đầu ngành. Vì vậy, quy định mới của Luật Thủ đô được kỳ vọng sẽ tạo cơ sở pháp lý hữu hiệu cho phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo của Thủ đô.

Tạo cơ sở cho Hà Nội đóng vai trò dẫn dắt, đi đầu

GS.TS Hoàng Văn Cường - đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước nhiệm kỳ 2024 - 2029 nhìn nhận: “Chúng ta đang nói về việc cả nước đang bước vào kỳ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình và chúng ta cũng thấy rõ đó là kỷ nguyên số, kỷ nguyên xanh. Muốn làm được việc nay thì chúng ta phải có những thay đổi có tính đột phá.

Thủ đô Hà Nội có nhiều tiềm năng để hoàn thành công cuộc này, bởi Thủ đô là nơi tập trung những nhà khoa học, chuyên gia hàng đầu, đó chính là cơ sở, tiềm năng để chúng ta dựa vào khoa học - công nghệ, để tạo ra đột phá. Trong đó Luật Thủ đô (sửa đổi) đã tạo cơ sở pháp lý cho phép Hà Nội sử dụng ngân sách để phát triển khoa học - công nghệ.

Luật Thủ đô (sửa đổi) sẽ tạo đà cho nghiên cứu khoa học, công nghệ phát triển. Ảnh: Hoàng Phúc

Vượt qua khuôn khổ vốn có đó là cho phép nghiên cứu khoa học có rủi ro, để Hà Nội có thể làm những gì lớn nhất, tiên phong nhất. Bên cạnh đó cũng đưa ra những cơ chế để thu hút những nhà khoa học, những nhân tài với cơ chế đãi ngộ vượt trội.

GS.TS Hoàng Văn Cường cũng nhìn nhận, Luật Thủ đô (sửa đổi) đã cho phép Hà Nội phát triển các trung tâm nghiên cứu khoa học, trung tâm công nghệ AI, nghiên cứu công nghệ bán dẫn... tập trung vào việc xây dựng khu vực lắp ráp và hướng tới sẽ xây dựng được khu vực sản xuất.

Cùng với đó, Hà Nội cũng tập trung vào phát triển những ngành nghề thế mạnh như các di sản văn hóa, làng nghề, khu vực sản xuất thủ công mỹ nghệ... trong định hướng của Luật cũng cho phép sử dụng công nghệ để nâng tầm di sản.

Hay về nông nghiệp, hiện nay Hà Nội đang dẫn đầu về sản xuất nông nghiệp khu vực Đồng bằng sông Hồng, nhưng tập trung vào đó là những sản phẩm nông nghệ khoa học công nghệ cao. Sản xuất công nghiệp cũng vậy, không mang tính đại trà mà tập trung vào những sản phẩm công nghệ then chốt để lan tỏa cho các tỉnh khác...

“Chính những yếu tố nêu trên sẽ tạo cho Hà Nội đóng vai trò là dẫn dắt, đi đầu, lan tỏa trong quá trình phát triển”, theo GS.TS Hoàng Văn Cường.

Theo Luật Thủ đô (sửa đổi), tổ chức, doanh nghiệp được cho phép thử nghiệm có kiểm soát phải đáp ứng các điều kiện và thực hiện đầy đủ các trách nhiệm, nghĩa vụ do luật định. Cụ thể, các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh được đề xuất thử nghiệm có tính đổi mới sáng tạo có phạm vi ứng dụng, triển khai trên địa bàn thành phố Hà Nội, ưu tiên đối với các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh triển khai trong phạm vi khu công nghệ cao, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, Trung tâm đổi mới sáng tạo của Thành phố.

Các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh được đề xuất thử nghiệm có triển vọng mang lại giá trị, hiệu quả cao về kinh tế - xã hội, ưu tiên trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao, lĩnh vực khoa học công nghệ trọng điểm của Thủ đô; không thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh quốc gia, biến đổi, chỉnh sửa gen người; không xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội.

Tổ chức, doanh nghiệp đề xuất thử nghiệm phải có phương án thử nghiệm; cam kết trách nhiệm đối với sự an toàn của người dùng và bên có liên quan; các biện pháp kiểm soát rủi ro; cơ chế giải quyết khiếu nại của người dùng; phạm vi và các biện pháp bồi thường thiệt hại. Đồng thời, phải cung cấp thông tin, tài liệu chứng minh năng lực phù hợp với phương án thử nghiệm đã đề xuất.

Phạm vi giới hạn thử nghiệm được đề xuất phù hợp với năng lực kiểm soát của chính quyền Thành phố. Luật cũng quy định rõ thời hạn thử nghiệm có kiểm soát tối đa là 3 năm và có thể được gia hạn 1 lần không quá 3 năm...