Hàng giả - hàng nhái ở Hà Nội: Khó xử lý dứt điểm nếu không thường xuyên kiểm tra

Chỉ trong vòng một tháng từ giữa tháng 5 đến giữa tháng 6/2025, Hà Nội đã xử lý hàng trăm vụ buôn bán, tàng trữ hàng giả, hàng nhái với số lượng lớn. Các con số thống kê rất ấn tượng: Gần 10.000 vụ kiểm tra, hơn 160 vụ khởi tố hình sự, hàng chục tấn hàng hóa bị thu giữ và tiêu hủy. Nhưng ngay khi đợt cao điểm kết thúc, thị trường lại xuất hiện những dấu hiệu cho thấy tình trạng cũ đang quay trở lại.

Nhiều tiểu thương ở chợ Ninh Hiệp, Đồng Xuân, hay các tuyến phố chuyên doanh như Hàng Giấy, Hàng Cá cho biết, trong thời gian kiểm tra, họ buộc phải đóng cửa tạm thời để “né” lực lượng chức năng. Tuy nhiên, chỉ vài ngày sau, các sản phẩm từng bị phát hiện là hàng giả lại tiếp tục được bày bán, hoặc chuyển sang hình thức kinh doanh online, giao hàng tận nơi, khó phát hiện hơn.

Lực lượng quản lý thị trường Hà Nội cũng thừa nhận: Thực tế, nhiều điểm kinh doanh không chấm dứt hoạt động vi phạm mà chỉ "ẩn mình" khi có kiểm tra. Một số cơ sở sản xuất hàng giả còn đầu tư máy móc hiện đại, thuê nhà xưởng ở vùng ven để dễ che giấu. Cũng có trường hợp chuyển hẳn sang kinh doanh qua các nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội, nơi việc kiểm soát vẫn còn lỏng lẻo.

Anh Lê Hải Long, người dân ở quận Đống Đa, cho biết: "Tôi từng mua một lọ nước hoa Dior trên sàn thương mại điện tử với giá chỉ bằng một phần ba so với cửa hàng chính hãng. Giao diện đẹp, mô tả đầy đủ, nhưng khi nhận hàng thì mùi hắc và nhãn mác có dấu hiệu bị bóc dán lại. Báo với sàn thì chỉ nhận được email xin lỗi, còn sản phẩm tương tự vẫn rao bán công khai".

Lực lượng Quản lý thị trường thành phố Hà Nội vừa tiến hành kiểm tra, phát hiện và tạm giữ lô mỹ phẩm nhập lậu tại Công ty TNHH Sản xuất và Đầu tư Tinna Lê Make Up, địa chỉ tại số 17 phố Hàng Cá, quận Hoàn Kiếm.

Theo luật sư Ngọc Anh (Đoàn luật sư thành phố Hà Nội), việc xử lý hiện nay vẫn nặng về hậu kiểm, khi sản phẩm đã đến tay người tiêu dùng mới phát hiện vi phạm. “Nếu không thay đổi cách tiếp cận, hàng giả sẽ luôn có cơ hội quay lại thị trường sau mỗi đợt cao điểm. Bởi lợi nhuận từ hàng giả quá lớn, trong khi nguy cơ bị xử lý lại không tương xứng”, luật sư nhận định.

Để không rơi vào tình trạng "đánh trống bỏ dùi", các chuyên gia cho rằng Hà Nội cần sớm chuyển từ xử lý theo đợt sang mô hình kiểm tra, giám sát liên tục. Điều này đòi hỏi đầu tư đồng bộ cả về nhân lực, công nghệ và cơ chế phối hợp giữa các lực lượng: Công an, quản lý thị trường, y tế, hải quan và các địa phương. Mô hình “một sản phẩm - một mã truy xuất” đang được đề xuất áp dụng trên toàn quốc, trong đó Hà Nội có thể đi đầu thí điểm với các mặt hàng nhạy cảm như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ điện tử.

Tuy nhiên, công nghệ sẽ không đủ nếu không đi kèm chế tài mạnh. Hiện nay, theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP và sửa đổi năm 2023, mức xử phạt hành chính cao nhất đối với hành vi buôn bán hàng giả là 100 triệu đồng với cá nhân, 200 triệu đồng với tổ chức. Trong khi đó, một lô hàng giả mỹ phẩm hoặc thực phẩm chức năng có thể thu lãi gấp nhiều lần. Vì vậy, nhiều luật sư đề xuất cần tăng mức phạt, buộc truy thu lợi nhuận bất chính, và mở rộng điều kiện để truy tố hình sự đối với những vi phạm có tổ chức, tái phạm hoặc gây hậu quả lớn.

Luật sư Ngọc Anh phân tích: “Hiện pháp luật cho phép khởi tố theo Điều 192 Bộ luật Hình sự với mức án lên tới 15 năm tù cho hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả. Nhưng việc áp dụng còn hạn chế do nhiều vụ chỉ xử lý hành chính. Nếu không khởi tố các đường dây lớn, không chỉ người tiêu dùng bị thiệt, mà còn tạo ra tiền lệ xấu cho thị trường”.

Ngoài ra, nhiều ý kiến cũng cho rằng người tiêu dùng cần được trang bị kiến thức để tự bảo vệ mình. Chị Nguyễn Quỳnh Trang (chủ quán cà phê) bày tỏ: “Tôi mong các cơ quan chức năng làm app hoặc website uy tín để tra cứu mã hàng chính hãng. Chứ bây giờ mua hàng online, nhìn vỏ hộp cũng không biết thật hay giả, sợ lắm mà chẳng biết kêu ai”.

Một số doanh nghiệp cũng đề xuất Thành phố nên có chính sách hỗ trợ các cửa hàng phân phối chính hãng về phí thuê mặt bằng, quảng bá, đào tạo. Khi hàng chính hãng có mặt rộng rãi, cạnh tranh lành mạnh, thì hàng giả mới không còn đất sống.

Cần khẳng định rằng, chỉ khi người tiêu dùng nói không với hàng giả, doanh nghiệp kiên quyết bảo vệ thương hiệu, sàn thương mại điện tử siết kiểm duyệt và các cơ quan chức năng làm việc đồng bộ, cuộc chiến chống hàng giả - hàng nhái mới thực sự đạt hiệu quả lâu dài. Không thể chỉ trông chờ vào một đợt cao điểm để làm sạch thị trường vốn đầy biến động như Hà Nội. Chúng ta cần một chiến lược bền vững, mạnh tay và có trách nhiệm, từ mỗi bên tham gia vào chuỗi hàng hóa.