Tết ông Công, ông Táo: Văn hóa truyền thống bị biến tướng

Chỉ còn một ngày nữa là đến ngày 23 tháng Chạp Âm lịch –ngày ông Công, ông Táo về trời. Nhà nào cũng lo thu dẹp gọn gàng, lau chùi thật cẩn thận cho căn nhà đẹp, khang trang và sạch sẽ hơn. Sau đó, cả gia đình chuẩn bị làm mâm cỗ mặn, vàng mã, mua cá chép, hương hoa về làm lễ tiễn Táo quân. Tuy nhiên, trải qua thời gian, nét đẹp truyền thống ấy đang có những “biến tướng”.

58755

Sắm hàng độc “biếu” ông Táo

Phố Hàng Mã (Hà Nội)- vốn được xem là thủ phủ chuyên bán đồ cho người cõi âm đã nhộn nhịp gần hai tuần nay. Đồ vàng mã, nhất là những đồ dùng trong dịp Tết ông Công, ông Táo được bày bán la liệt như quần áo, mũ, dép, cá chép, tiền, vàng, hương... Những bộ mã ông Công, ông Táo có các loại với nhiều mức giá dao động khác nhau. Loại nhỏ có giá trung bình từ 40.000 - 60.000 đồng, loại to giá 90.000 - 120.000 đồng. Các loại tiền vàng dao động quanh mức từ 10.000 – 12.000 đồng một chục…

Bên cạnh các mặt hàng truyền thống, năm nay thị trường vàng mã cũng rất sôi động, đa dạng các chủng loại, từ hàng “độc” cho tới hàng “bình dân”. Với quan niệm “trần sao âm vậy”, các nhà sản xuất đã tung ra thị trường nhiều mặt hàng thời thượng như Iphone, Ipad, xe máy tay ga như Air Blade, SH… cho đến “xế hộp” hạng sang. Mỗi sản phẩm thời thượng như vậy ít nhất cũng từ 100.000 đồng cho tới vài trăm nghìn đồng. Tính ra, trung bình 1 bộ đồ lễ cúng ông Công, ông Táo 50.000 đồng, thì với hàng vạn gia đình ở Hà Nội trong ngày 23 tháng Chạp cũng phải tiêu tốn đến hàng tỷ đồng.

58754

Phong tục cổ truyền

Nhiều năm nghiên cứu về lịch sử, văn hóa, phong tục, tập quán của người Việt Nam, GS Lê Văn Lan giải thích: cúng tiễn ông Công ông Táo về trời (23 tháng Chạp) là một trong những ngày lễ quan trọng nhất trong năm. Đây cũng là ngày đánh dấu thời điểm bắt đầu vào Tết. Ngày xưa gọi là tiễn Táo quân về trời. Ngày nay, người dân gọi bằng Tết ông Công, ông Táo.

Theo GS Lê Văn Lan, trong chuyến khai quật khảo cổ học ở tỉnh Hòa Bình từ nhiều năm trước, giáo sư cùng với các cộng sự đã phát hiện dưới lòng một hang động văn hóa Hòa Bình có niên đại 10.000 năm có hiện tượng 3 hòn đá cuội xếp tạo thành thế “kiềng 3 chân”. Ở chỗ 3 hòn đá cuội ấy đào lên được rất nhiều than, tro, xương thú vật đã vỡ vụn, các mảnh vỏ ốc. Đó là 1 cái bếp của người nguyên thủy.

Sau này, người dân ở các vùng nông thôn Việt Nam thay 3 viên gạch, 3 hòn đá cuội thành những cái kiềng 3 chân bằng sắt để làm bếp. 3 viên đá cùng với những hiện vật được tìm thấy chứng tỏ từ thời nguyên thủy, các tộc người đã biết phát huy tinh thần, sức mạnh của cộng đồng bằng việc mang những sản phẩm kiếm được trong ngày về nấu chín rồi cùng nhau thưởng thức.

Tục cúng Táo quân khởi nguồn từ bếp lửa, tượng trưng cho sự ấm no, sung túc, cung cấp sự sống cho con người bằng việc sưởi ấm, đun chín thức ăn. Đó cũng là hình tượng trong cõi tâm linh về ông Vua Bếp. Sau này, dựa trên các sự tích liên quan đến bếp lửa, dân gian mới sáng tạo ra câu chuyện "hai ông, một bà" nhưng vẫn có ý nghĩa mong muốn một cuộc sống no đủ, bếp gia đình lúc nào cũng rực lửa.

58753

Vì vậy, tục cúng ông Công, ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm trước hết mang ý nghĩa cầu sự no đủ, sau đó mới đến ý nghĩa thờ "thần Bếp" chuyên cai quản việc bếp núc.

Theo Kim Anh/VOV online