Vì sao xe tự chế vẫn hoành hành trên phố?

Hoạt động công khai

Theo Nghị quyết 32/2007/NQ-CP của Chính phủ về một số giải pháp cấp bách nhằm kiềm chế tai nạn và ùn tắc giao thông, kể từ ngày 1/1/2008, đình chỉ lưu hành ô tô đã hết niên hạn sử dụng, xe công nông, xe tự chế 3, 4 bánh. Mặc dù bị cấm, nhưng các phương tiện này vẫn hoạt động công khai, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn giao thông.

Xe 3, 4 bánh tự chế vẫn hoạt động công khai ở La Phù, Hoài Đức.

Ghi nhận thực tế cho thấy, đến nay, đã bước sang năm thứ 17, các loại xe công nông, xe tự chế 3, 4 bánh vẫn lưu thông trên đường ở Hà Nội. Gần đây nhất, sáng 16/3, tại nút giao phố Phúc La - Mậu Lương (quận Hà Đông), một xe công nông kéo theo máy xúc lưu thông trên đường khiến người tham gia giao thông lo lắng bởi tai nạn có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Cách đó không xa, trên đường trục phía nam (đoạn gần Khu đô thị Thanh Hà, huyện Thanh Oai), có 2 xe 3 bánh tự chế chở theo hàng hóa. Đáng chú ý, tại phần thùng hàng còn chở theo người, gây mất an toàn giao thông.

Cũng trên đường trục phía nam (đoạn gần lối rẽ thôn Sinh Liên, xã Bình Minh, huyện Thanh Oai), hướng Hà Đông đi Thanh Oai, một xe máy kéo theo xe hàng cao "ngất ngưởng". Còn tại tỉnh lộ 427 (đoạn gần Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1, huyện Thường Tín), nhiều xe công nông với đủ kích cỡ lưu thông. Thậm chí, còn xuất hiện xe công nông kéo theo thép dài cả chục mét. Không chỉ ở các tuyến tỉnh lộ, đường liên xã... mà ở quốc lộ 6 (đoạn qua Bến xe Yên Nghĩa, quận Hà Đông) cũng nhiều xe công nông hoạt động... Điểm chung của các loại xe này là không có đăng ký, không biển kiểm soát, thiếu trang thiết bị đảm bảo an toàn tối thiểu.

Không ít vụ tai nạn giao thông đã xảy ra, thậm chí gây chết người liên quan đến loạt phương tiện này. Gần đây nhất, chiều 15/3, tại phố Hoàng Công, phường Kiến Hưng, quận Hà Đông, xảy ra vụ va chạm giữa xe máy và xe công nông.

Theo người dân sinh sống tại Khu công nghiệp Chùa Tổng (La Phù, Hoài Đức), xe 3 bánh, xe tự chế... là phương tiện vận chuyển hàng hóa chính tại làng nghề, gần như hộ kinh doanh nào cũng có vài chiếc. Bà T.H.L (người dân trong làng nghề) cho biết, ai cũng biết xe 3 bánh tự chế đi lại trong làng rất nguy hiểm và bị cấm lưu thông nhưng vì "miếng cơm manh áo", nhiều người vẫn dùng phương tiện này để chở hàng hóa, mưu sinh. Sau vụ tai nạn, nhiều gia đình trong làng có trẻ em không còn cách nào khác, chỉ biết dặn các cháu đi lại chậm, quan sát kỹ để đảm bảo an toàn…

Những vụ tai nạn kể trên, chỉ là con số lẻ trong hàng chục, thậm chí hàng trăm sự cố từ nhỏ đến lớn với xe ba bánh tự chế trên khắp địa bàn Thành phố. Trên thực tế, hậu quả đã được cảnh báo và từ lâu những chiếc xe ba bánh tự chế đều đã bị cấm lưu thông trên đường. Tuy nhiên, do thiếu giám sát và chế tài xử lý chưa nghiêm nên dù sau nhiều đợt ra quân những chiếc xe tự chế di động vẫn ngang nhiên lưu thông trên đường.

Cần sự phối hợp đồng bộ

Xe 3, 4 bánh tự chế là xe tự sản xuất, lắp ráp không đáp ứng đủ các điều kiện của xe cơ giới khi tham gia giao thông; chưa được các cơ quan quản lý nhà nước kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật, đăng ký và cấp biển số theo quy định. Khi các lực lượng chức năng tập trung xử lý mạnh vi phạm ở khu vực nội thành, nhiều chủ xe không hoạt động được đã bán ra các vùng ngoại ô hoặc các tỉnh lân cận. Nhiều người ham rẻ thấy lợi nên mua về sử dụng. Công an thành phố Hà Nội đã nhiều lần ra quân xử lý các loại xe ba bánh, xe công nông tự chế và đã xử lý nhiều trường hợp. Vào tháng 12/2024, có gần 900 xe bị xử lý. Trước đó, từ ngày 15/3 đến ngày 11/5/2024, Cảnh sát giao thông (CSGT) Hà Nội đã kiểm tra, xử lý 3.696 trường hợp vi phạm và phạt tiền hơn 4 tỷ đồng, tạm giữ 1.591 phương tiện với các lỗi phổ biến như: Điều khiển xe tự chế, chở hàng cồng kềnh, điều khiển xe kéo theo xe khác, vật khác...

Gần đây nhất, Đội Cảnh sát giao thông (CSGT) đường bộ số 9 - Phòng CSGT Hà Nội đã đẩy mạnh kiểm tra, xử lý vi phạm, đồng thời phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động người dân tự giác tiêu hủy phương tiện, bảo đảm trật tự, an toàn giao thông. Tính từ đầu tháng 3 đến nay, Đội CSGT đường bộ số 9 đã phát hiện, xử lý 14 xe ba bánh tự chế vi phạm. Trong đó, 9 phương tiện bị lập biên bản tạm giữ và hoàn thiện hồ sơ tịch thu, 5 phương tiện được tuyên truyền, vận động tiêu hủy. Thiếu tá Phạm Văn Luyến - Đội trưởng Đội CSGT đường bộ số 9, cho biết, Hoài Đức là địa bàn có nhiều làng nghề như đồ mỹ nghệ ở Sơn Đồng, sản xuất bánh kẹo tại La Phù… Một số hộ dân đã mua sắm xe ba, bốn bánh tự chế để phục vụ kinh doanh, sản xuất. "Chúng tôi kiên quyết xử lý nghiêm với phương châm 'không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Hiện đơn vị đang phối hợp với chính quyền địa phương vận động nhiều chủ phương tiện tự giác làm đơn tiêu hủy xe tự chế. Việc tuyên truyền, vận động để người dân chủ động loại bỏ phương tiện không an toàn cũng là một giải pháp quan trọng nhằm bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trên địa bàn", Chỉ huy Đội CSGT đường bộ số 9 thông tin.

Nhiều ý kiến đề xuất cơ quan chức năng cần tăng cường lực lượng kiểm tra, phát hiện và xử lý nghiêm những phương tiện xe tự chế, chở hàng cồng kềnh gây mất an toàn giao thông. Bên cạnh việc xử lý vi phạm, kiên quyết tịch thu, tiêu hủy tạo hiệu ứng răn đe nhằm xử lý dứt điểm, rất cần có sự vào cuộc đồng bộ của chính quyền cơ sở, các tổ chức chính trị - xã hội phối hợp cùng lực lượng chức năng tuyên truyền, giúp đỡ, hỗ trợ tạo sinh kế bền vững để chủ phương tiện có thể chuyển đổi công việc phù hợp.