Khó thu hút nhân tài vào khu vực công

Đời sống người về hưu sẽ khó khăn

Hiện tại, tiền lương hưu của nhóm công chức, viên chức được tính trên cơ sở bình quân tiền lương 10 năm trước khi nghỉ hưu. Cách tính này khiến lương hưu sẽ cao vì lương 10 năm cuối của các đối tượng này thường là mức lương cao nhất trong suốt quá trình làm việc. Tuy nhiên, theo dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) do Bộ LĐ-TB&XH đang xây dựng, dự kiến sẽ trình Quốc hội thảo luận, cho ý kiến tại kỳ họp thứ 7 tới đây, lương hưu của cán bộ, viên chức nhà nước, công chức tham gia BHXH từ ngày 1/1/2015 sẽ thay đổi cách tính. Cụ thể, thay vì tính bình quân 10 năm trước khi nghỉ hưu như hiện nay sẽ chung cách tính lương hưu theo bình quân toàn bộ thời gian đóng BHXH như đối với người lao động khu vực ngoài nhà nước.

Với cách tính lương hưu mới, đời sống người hưu trí sẽ gặp nhiều khó khăn.

Trước thông tin này, nhiều người lao động ở khu vực nhà nước tỏ ra lo ngại, bởi nếu căn cứ vào mức lương và mức BHXH, trong những năm đầu công tác (thường là rất thấp) để tính lương hưu, thì người lao động trong khu vực nhà nước sẽ bị thiệt thòi. Bà Nguyễn Thu Thủy (một cán bộ ở quận Hoàng Mai) cho rằng: “Tính lương hưu như vậy là quá vô lý. Tính bình quân 10 năm liền kề là người lao động đã thiệt rồi huống gì bình quân của cả quá trình”. Bà Thủy chứng minh: Tôi tham gia BHXH từ năm 1994, 1 tháng đóng 20 ngàn đồng, thời điểm đó 20 ngàn mua được 20kg gạo. 20 năm sau đóng 1 tháng 200 ngàn đồng, mua được 10kg gạo. Nếu lấy 20 ngàn + 200 ngàn = 220 ngàn chia 20 năm thì chỉ còn có 11 ngàn đồng, được nửa kg gạo.  Theo bà Thủy, dù cách tính này áp dụng từ năm 2015 nhưng thực tế trượt giá sẽ như những năm qua. Nếu tính như dự thảo Luật BHXH mới thì người tham gia BHXH khi lĩnh lương hưu sẽ thiệt thòi.  

Cũng lo ngại với cách tính lương hưu mới, ông Nguyễn Văn Hùng (một cán bộ hưu, sống tại quận Long Biên) cho rằng: “Công chức, viên chức thường có thời gian làm việc 20-30 năm. Những năm đầu, lương tương đối thấp nên nếu tính lương hưu theo bình quân toàn bộ thời gian đóng BHXH thì chắc chắn lương hưu sẽ giảm mạnh”.  Theo ông Hùng, khi mà lương tối thiểu chung áp dụng cho khu vực nhà nước đang tăng với mức 10%-15% mỗi năm như hiện nay, người lao động khu vực Nhà nước sẽ được hưởng lương hưu ở mức tạm chấp nhận được. Nhưng tới đây, nếu thực hiện việc thay đổi cách tính lương hưu theo dự thảo Luật BHXH sửa đổi thì lương hưu vốn ít ỏi của công chức, viên chức có nguy cơ hao hụt đi.

Chỉ thay đổi cách tính nếu có lợi cho người lao động

Bà Hồ Thị Kim Ngân, Phó trưởng phòng Pháp luật - Quan hệ lao động (Ban Chính sách - Pháp luật Tổng LĐLĐ Việt Nam) cho rằng, cách tính lương hưu mới này sẽ làm thiệt hơn cho khối cán bộ, công chức tham gia BHXH sau năm 2015 so với công thức tính hiện hành. Việc chia cho mẫu số nhiều hơn (bình quân toàn thời gian đóng BHXH) so với hiện nay (bình quân 10 năm cuối đóng BHXH) thì đương nhiên phải thiệt hơn nhiều. Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ Việt Nam Mai Đức Chính cũng cho rằng, thay đổi cách tính lương hưu hằng tháng (điều 55) là làm giảm quyền lợi của người nghỉ hưu và tạo ra sự bất bình đẳng giữa người nghỉ hưu trước và sau khi Luật BHXH (sửa đổi) có hiệu lực.

Nhìn từ một khía cạnh khác, nhiều chuyên gia lo ngại, xưa nay, các vị trí công việc trong khu vực công vốn thu hút người lao động vì có những chính sách ưu tiên hơn khu vực tư. Dù lương thấp nhưng ổn định, có thể duy trì được kinh tế gia đình sau khi về hưu. Nếu triển khai cách tính lương hưu mới, khu vực công sẽ không còn sức hút đối với người lao động, đặc biệt là nhân tài. TS. Ngô Thành Can, Phó trưởng khoa Tổ chức và Quản lý nhân sự, Học viện Hành chính phân tích: Với cách tính cũ thì những người làm trong khu vực công cũng thấy mình được ưu tiên so với bên ngoài. Đó cũng là một động lực cho nguồn nhân lực của nhà nước, trong đó có những nhân tài. Còn với cách tính mới,  nhiều người hiện đang làm trong nhà nước sẽ cảm thấy thua thiệt vì lương hưu thấp đi và không hài lòng về những năm tháng mình cống hiến. Những người mới, đặc biệt là những người giỏi sẽ không sẵn lòng làm việc trong khu vực công. “Chính sách ưu đãi nhân tài vốn đã có những điểm chưa đồng bộ, nếu cộng thêm chính sách này nữa thì không hiểu khu vực công có thể thu hút được nhân tài hay không?”, TS Ngô Thành Can nói

Để bảo vệ quyền lợi của người lao động, Tổng LĐLĐ Việt Nam đã đề nghị chỉ thay đổi cách tính lương hưu khi tiền lương đóng BHXH là tiền lương thực tế của người lao động hoặc thực hiện theo quy định của khoản 1, điều 90 Bộ luật Lao động năm 2012.

Ngọc Tú