Xót xa thực trạng chợ bỏ hoang ở Hà Nội - Kỳ 1: Chợ dân sinh "vô tư" bỏ hoang giữa lòng Hà Nội

Hàng loạt khu chợ bị bỏ hoang

Trên địa bàn Hà Nội, không khó để bắt gặp những khu chợ “xây xong rồi bỏ hoang”, trở thành hình ảnh khiến người dân không khỏi xót xa. Nằm trên địa bàn phường Minh Khai (quận Bắc Từ Liêm cũ - Nay là phường Tây Tựu, Hà Nội), chợ Phúc Lý từng được kỳ vọng trở thành nơi buôn bán khang trang, đáp ứng nhu cầu trao đổi hàng hóa của hàng nghìn hộ dân trong khu vực. Tuy nhiên, sau nhiều năm xây dựng, chợ gần như không có tiểu thương nào vào kinh doanh. Cổng chợ khóa im ỉm, bên trong là những dãy ki-ốt trống hoác, cỏ mọc um tùm. Người dân quanh khu vực buộc phải họp chợ tạm ngay trên vỉa hè, lòng đường, gây mất an toàn giao thông và mỹ quan đô thị.

Chợ Phúc Lý - Minh Khai vẫn đóng cửa im ỉm dù hạ tầng đã hoàn thiện từ lâu

Cùng cảnh ngộ, chợ Mai Lĩnh (phường Đồng Mai, quận Hà Đông cũ - nay là phường Yên Nghĩa, Hà Nội) sau khi được đầu tư xây dựng khang trang, chợ cũng rơi vào tình trạng vắng bóng tiểu thương. Ban đầu, chính quyền địa phương kỳ vọng chợ sẽ trở thành trung tâm giao thương phục vụ người dân khu vực ven Quốc lộ 6. Sau thời gian xây dựng, đầu năm 2014, chợ Mai Lĩnh được đưa vào sử dụng, sắp xếp ngành hàng cho các tiểu thương.

Tuy nhiên, thay vì trở thành chợ dân sinh đúng nghĩa, chợ Mai Lĩnh do có diện tích hạn chế, vị trí thấp hơn so với mặt đường Quốc lộ 6, nên các tiểu thương không “mặn mà”, mà “lựa chọn” bám lề đường để kinh doanh; điều này dẫn đến tình cảnh một số ki-ốt tại chợ Mai Lĩnh bị bỏ hoang, một số khác bị cho thuê kinh doanh sai mục đích sử dụng để làm kho chứa đồ. Theo thời gian, chợ bị xuống cấp trầm trọng, gây lãng phí lớn cho ngân sách Nhà nước.

Xót xả tình trạng chợ Mai Lĩnh (Yên Nghĩa) bị bỏ hoang và nhiều hạng mục sử dụng không đúng mục đích hơn 10 năm qua

Nghịch lý tương tự cũng xảy ra tại chợ Xuân Phương (phường Xuân Phương, quận Nam Từ Liêm cũ - nay là phường Xuân Phương, Hà Nội), dù nằm gần nhiều khu dân cư, gần khu đô thị Xuân Phương, nối với Quốc lộ 2; gần Trường Cao đẳng FPT, Bệnh viên Đại học Phenikaa… song hiện tại, chợ Xuân Phương vẫn chỉ là chỉ là khối nhà lấp ló sau lớp cỏ mọc cao um tùm quá đầu người, dù được xây dựng từ năm 2016 với ngân sách đầu tư lên đến 18 tỷ đồng.

Song, đến thời điểm hiện tại, công trình vẫn chưa được hoàn thiện đưa vào sử dụng; chợ vẫn rơi vào cảnh “cửa đóng, then cài”; những dãy ki-ốt xây kiên cố, vốn được đầu tư tiền tỷ, hiện cỏ mọc um tùm... Thay vì được kỳ vọng trở thành nơi mua sắm quy mô cho người dân địa phương, chợ Xuân Phương lại bị bỏng hoang gây lãng phí lớn về quỹ đất và ngân sách đầu tư.

Bức tranh buồn về quy hoạch

Thực tế cho thấy, trên địa bàn thành phố Hà Nội còn rất nhiều chợ dân sinh xây xong bị bỏ hoang, hoặc nhiều chợ dân sinh xây xong, nhưng lại được cho thuê sử dụng không đúng công năng… nguyên nhân dẫn đến tình trạng này xuất phát từ nhiều yếu tố. Tuy nhiên, theo ý kiến của một số người dân sống quanh khu vực các chợ bỏ hoang cho biết, thực trạng này là do quy hoạch chợ chưa sát với nhu cầu thực tế. Trong khi đó, chợ cóc, chợ tạm mọc lên tràn lan lấn át nhiều khu vực chợ dân sinh.

Hình ảnh cỏ mục um tùm tại chợ Xuân Phương, Hà Nội

Trong khi đó, một nguyên nhân nữa phải nhắc đến đó là các tiểu thương, nhiều người cho rằng, việc chợ dân sinh được xây dựng quá xa trung tâm, khách hàng mua sắm ít, khiến nhiều người phải cân nhắc khi bỏ vốn đầu tư kinh doanh. Trong khi đó, hệ thống siêu thị, cửa hàng tiện ích cùng thói quen tiêu dùng mới của người tiêu dùng… cũng là nguyên nhân khiến chợ truyền thống khó hút khách. Tuy nhiên, điều đáng nói là trong khi nhiều chợ bị bỏ hoang, thì người dân ở không ít khu vực ngoại thành lại thiếu điểm buôn bán hợp pháp. Họ buộc phải tập trung ở những chợ tạm, chợ cóc ven đường, vừa gây mất an toàn, vừa ảnh hưởng đến công tác quản lý đô thị.

“Chúng tôi buôn bán nhỏ, ngày nào bán được hàng thì còn trang trải được tiền chợ. Nhưng vào chợ mới, khách thưa thớt, chi phí cao, không ai dám mạo hiểm”, một tiểu thương kinh doanh gần khu vực chợ Mai Lĩnh nói.

Từ những công trình chợ bỏ hoang trên nhiều người đặt câu hỏi, phải chăng tình trạng lãng phí đất đai, công trình hạ tầng như hiện nay là hệ quả của công tác quy hoạch và quản lý đầu tư? Điều này dẫn đến việc xây chợ theo phong trào, xây dựng chợ ồ ạt, thiếu khảo sát nhu cầu, dẫn tới nghịch lý: nơi cần thì không có, nơi có lại bỏ hoang.

Thực trạng "cửa đóng, then cài" tại chợ Xuân Phương

Thực trạng nhiều khu chợ bỏ hoang giữa lòng Hà Nội phản ánh những bất cập kéo dài trong công tác quản lý, từ khâu khảo sát nhu cầu, lựa chọn địa điểm đến chính sách hỗ trợ tiểu thương. Đầu tư hàng chục tỷ đồng xây chợ nhưng lại không khai thác hiệu quả chẳng những gây lãng phí lớn, mà còn tạo nên sự bức xúc trong dư luận xã hội.

Chợ truyền thống vốn gắn bó mật thiết với đời sống người dân, đặc biệt tại các khu dân cư đông đúc. Tuy nhiên, nếu quy hoạch không đồng bộ, thiếu gắn kết với thói quen tiêu dùng, thì mô hình chợ khó có thể tồn tại. Trong khi đó, sự phát triển của thương mại hiện đại càng khiến khoảng cách giữa chợ dân sinh và nhu cầu thực tế ngày càng lớn…

(Còn nữa)