Văn hóa nguồn lực phát triển đặc biệt

Kho báu cho kỷ nguyên mới

Việt Nam có nhiều tiềm năng, lợi thế về nguồn vốn văn hóa. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước, các thế hệ cha ông đã sáng tạo lên nền văn hóa phong phú, đa dạng, giàu bản sắc. Những sáng tạo đó qua thời gian kết tinh thành hệ thống di sản văn hóa (vật thể và phi vật thể), ở hệ giá trị, trở thành điểm tựa, sức mạnh tinh thần giúp dân tộc vượt qua những khó khăn, thử thách để không ngừng khẳng định mình.

Trải dài trên dải đất hình chữ S thân yêu là sự sinh sống, định cư của 54 dân tộc anh em. Mỗi một dân tộc, mỗi vùng miền chứa đựng những sắc thái văn hóa riêng với truyền thống, phong tục tập quán và những thực hành văn hóa độc đáo, hấp dẫn. Truyền thống, bản sắc và những tri thức dân gian bản địa là nguồn vốn quan trọng để các tộc người khai thác, phát huy thông qua việc xây dựng các sản phẩm, dịch vụ du lịch phục vụ nhu cầu của du khách trong và ngoài nước.

Công nghiệp văn hóa góp phần quảng bá vẻ đẹp đất nước và con người Việt Nam.

Từ xa xưa, người Việt Nam nổi tiếng thông minh, cần cù, chịu khó, luôn đề cao tinh thần hiếu học, trọng hiền tài. Truyền thống đó luôn được các thế hệ tiếp nối, phát huy. Ngày nay, với hơn 100 triệu dân, trong đó hơn 50% dân số trong độ tuổi lao động, Việt Nam đang ở thời kỳ dân số vàng. Đây là lực lượng quan trọng trong việc sáng tạo ra những giá trị văn hóa mới, đồng thời cũng là thị trường tiêu dùng văn hóa phong phú, với nhu cầu, thị hiếu văn hóa đa dạng.

Nhằm phát huy mạnh mẽ giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam, trong quá trình lãnh đạo nhân dân thực hiện công cuộc đổi mới, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn đề cao vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng của văn hóa. Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là mục tiêu, động lực, sức mạnh nội sinh quan trọng, đảm bảo quá trình phát triển nhanh và bền vững đất nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”; cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trong bài phát biểu tại Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021 cũng khẳng định: “Văn hóa là hồn cốt của Dân tộc, nói lên bản sắc của Dân tộc. Văn hóa còn thì Dân tộc còn”.

Với sự quan tâm của Đảng, sự đầu tư của Nhà nước, lĩnh vực văn hóa đã đạt được nhiều thành tựu to lớn. Chỉ tính riêng về công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa, đến nay, cả nước có khoảng 4 vạn di tích và gần 70.000 di sản văn hóa phi vật thể trên cả nước được kiểm kê, trong đó: 33 di sản được UNESCO, ghi danh (gồm 8 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 15 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO ghi danh và 10 di sản tư liệu được Chương trình Ký ức Thế giới ghi danh khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Thế giới); có 133 di tích quốc gia đặc biệt, 3.637 di tích quốc gia, 11.232 di tích cấp tỉnh được xếp hạng; 598 di sản văn hóa phi vật thể được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; 131 nghệ nhân được phong tặng Nghệ nhân Nhân dân, 1.619 nghệ nhân được phong tặng Nghệ nhân Ưu tú; có 294 hiện vật, nhóm hiện vật được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia, trong đó có 161 hiện vật, nhóm hiện vật được bảo quản, trưng bày và phát huy giá trị tại các bảo tàng. Toàn quốc có 200 bảo tàng gồm 127 bảo tàng công lập và 73 bảo tàng ngoài công lập, lưu giữ và trưng bày trên 4 triệu tài liệu, hiện vật đặc biệt quý hiếm. Đây là “báu vật”, là nguồn tài nguyên nhân văn vô giá, nguồn vốn đặc biệt quan trọng để Việt Nam khai thác, phát huy.

Động lực để tiến lên

Nhằm khai thác và phát huy mạnh mẽ nguồn vốn văn hóa trong phát triển nhanh và bền vững đất nước, năm 2017, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TW về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, qua đó tạo mọi điều kiện để ngành du lịch tăng tốc, phát triển, mang lại nhiều giá trị, lợi ích cho xã hội và nền kinh tế quốc gia. Nếu như năm 1990, mới chỉ có 250 nghìn lượt khách du lịch quốc tế đến Việt Nam thì năm 2019 đạt hơn 18 triệu lượt, tăng 72 lần. Tốc độ tăng trưởng hàng năm thường đạt mức 2 con số, đặc biệt giai đoạn 2015-2019 đạt 22,7% mỗi năm - được Tổ chức Du lịch thế giới xếp vào hàng cao nhất trên thế giới. Khách du lịch nội địa tăng 85 lần, từ 1 triệu lượt vào năm 1990 lên 85 triệu lượt vào năm 2019. Tổng thu từ khách du lịch năm 2019 đạt 755 nghìn tỷ đồng; đóng góp 9,2% GDP. Du lịch đã thực sự trở thành ngành kinh tế quan trọng của đất nước.

Năm 2019, đại dịch Covid-19 bùng nổ, ngành Du lịch bị ảnh hưởng nặng nề. Tuy nhiên, với nỗ lực vượt qua những khó khăn, thách thức, ứng phó linh hoạt trong bối cảnh mới, ngành du lịch đã có những bước phục hồi, tăng trưởng trở lại, bắt đầu từ ngày 15/3/2022. Đây là bước ngoặt quan trọng tạo đà cho sự phục hồi của du lịch. Trong đó, du lịch nội địa trở thành điểm sáng với 101,3 triệu lượt trong năm 2022, cao hơn cả con số kỷ lục 85 triệu của năm 2019. Tính đến 10 tháng đầu năm 2024 lượng khách du lịch quốc tế đạt hơn 14,1 triệu lượt, tăng 41,3% so với cùng kỳ năm 2023. Khách du lịch nội địa đạt khoảng 100,5 triệu lượt; tổng thu từ khách du lịch ước đạt khoảng 690 nghìn tỷ đồng. Với những thành tựu nổi bật, Việt Nam đã vinh dự nhận được nhiều giải thưởng quốc tế danh giá. Trong 5 năm qua, Việt Nam được giải thưởng du lịch thế giới World Travel Awards 3 lần tôn vinh là Điểm đến di sản hàng đầu thế giới, 5 lần nhận danh hiệu Điểm đến Golf tốt nhất thế giới; 4 lần là Điểm đến hàng đầu châu Á.

Sau 7 năm thực hiện Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, ngành công nghiệp văn hóa đã đạt được nhiều thành tựu to lớn, có nhiều đóng góp quan trọng vào quá trình tăng trưởng, phát triển của nền kinh tế, giải quyết công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân. Đặc biệt qua công nghiệp văn hóa góp phần quảng bá vẻ đẹp đất nước, con người Việt Nam đến với bạn bè quốc tế.

Cùng với việc đổi mới về thể chế, chính sách, ngành Du lịch còn phối hợp với các cơ quan, bộ, ngành trong việc huy động các nguồn lực đầu tư trong xây dựng cơ sở hạ tầng, thiết chế văn hóa, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống có nguy cơ mai một, thất truyền thông qua Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa, tạo khí thế và xung lực mới để xây dựng thành công nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Có thể khẳng định rằng: Những đổi mới trong tư duy, hành động của ngành Du lịch những năm qua đã tạo những động lực quan trọng để khai thác và phát huy mạnh mẽ nguồn lực văn hóa, thúc đẩy quá trình phát triển nhanh và bền vững đất nước trong bối cảnh mới. Đây là những điều kiện quan trọng để đất nước, nhân dân vững tin bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.