Từ năm 2026, mạng xã hội không được nghe lén, đọc tin nhắn người dùng

Một trong những điểm nhấn của Luật là quy định rõ ràng về trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội, dịch vụ truyền thông trực tuyến trong việc thu thập và sử dụng dữ liệu cá nhân. Theo Điều 29, các nền tảng phải thông báo đầy đủ, minh bạch về loại dữ liệu được thu thập khi người dùng cài đặt và sử dụng dịch vụ. Việc thu thập dữ liệu phải nằm trong phạm vi thỏa thuận đã được người dùng chấp thuận, tuyệt đối không được thu thập trái phép hay sử dụng cho mục đích khác.

Đặc biệt, luật cấm các nền tảng yêu cầu người dùng cung cấp hình ảnh, video chứa nội dung đầy đủ hoặc một phần giấy tờ tùy thân như căn cước công dân, hộ chiếu để xác thực tài khoản. Quy định này nhằm ngăn chặn nguy cơ rò rỉ thông tin nhạy cảm và lạm dụng dữ liệu cá nhân.

Một quy định quan trọng khác tại Điều 29 là việc nghiêm cấm hành vi nghe lén, nghe trộm, ghi âm cuộc gọi hoặc đọc tin nhắn văn bản của người dùng nếu không có sự đồng ý của họ. Các nền tảng mạng xã hội chỉ được thực hiện những hành vi này trong các trường hợp đặc biệt được pháp luật quy định rõ ràng, chẳng hạn như phục vụ điều tra tội phạm theo yêu cầu của cơ quan chức năng có thẩm quyền.

Ảnh minh họa.

Luật cũng yêu cầu các nền tảng cung cấp lựa chọn “không theo dõi”, đồng thời chỉ được phép theo dõi hành vi trực tuyến khi người dùng cho phép một cách chủ động. Đây là bước tiến quan trọng nhằm bảo vệ người dùng trước tình trạng bị theo dõi ngầm để phục vụ quảng cáo nhắm mục tiêu, đây là một vấn đề từng khiến nhiều người lo ngại trong thời gian qua.

Ngoài ra, người dùng có quyền từ chối chia sẻ các tệp dữ liệu như cookie, vốn thường được sử dụng để ghi lại hành vi truy cập, phân tích xu hướng và điều chỉnh hiển thị nội dung. Việc này buộc các nền tảng phải thay đổi cách tiếp cận, tôn trọng sự lựa chọn của người dùng thay vì áp đặt mặc định.

Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng buộc các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ công nghệ phải công khai chính sách bảo mật; giải thích rõ cách thức thu thập, sử dụng, chia sẻ dữ liệu cá nhân; và cung cấp cơ chế cho người dùng truy cập, chỉnh sửa, xóa dữ liệu của chính họ. Người dùng có thể thiết lập quyền riêng tư, phản ánh các vi phạm, và được yêu cầu xử lý nhanh chóng các sự cố liên quan đến rò rỉ hoặc lạm dụng thông tin cá nhân.

Trong trường hợp dữ liệu được chuyển ra nước ngoài, các nền tảng có trách nhiệm bảo vệ thông tin của công dân Việt Nam, đảm bảo tính toàn vẹn, bảo mật và không bị lạm dụng khi dữ liệu vượt khỏi biên giới.

Luật cũng xác lập đầy đủ quyền và nghĩa vụ của chủ thể dữ liệu cá nhân. Người dùng có quyền được biết, đồng ý hoặc rút lại sự đồng ý đối với hoạt động xử lý dữ liệu; có quyền xem, chỉnh sửa, yêu cầu xóa hoặc hạn chế xử lý thông tin cá nhân của mình. Ngoài ra, người dùng còn có thể khiếu nại, khởi kiện, yêu cầu bồi thường thiệt hại nếu bị xâm phạm quyền dữ liệu.

Song song đó, cá nhân cũng phải có trách nhiệm tự bảo vệ dữ liệu của mình, tôn trọng dữ liệu của người khác, và cung cấp thông tin chính xác khi cho phép nền tảng xử lý. Luật nhấn mạnh việc thực hiện quyền dữ liệu phải đảm bảo không xâm phạm đến lợi ích của nhà nước, tổ chức hay người khác, đồng thời không gây cản trở cho quá trình xử lý dữ liệu hợp pháp của bên cung cấp dịch vụ.

Theo Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an), tình trạng lộ lọt dữ liệu cá nhân tại Việt Nam đang ở mức đáng báo động. Nhiều người dân vô tình để lộ thông tin nhạy cảm như sinh trắc học, lý lịch, sức khỏe, tài chính… trên mạng xã hội mà không có bất kỳ biện pháp phòng ngừa nào. Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân ra đời trong bối cảnh đó sẽ là công cụ pháp lý hữu hiệu, giúp nâng cao nhận thức cộng đồng, giảm thiểu rủi ro và từng bước tạo dựng một không gian mạng an toàn, lành mạnh và văn minh.

P.T