Trẻ bị nôn, đau bụng: Xử trí như thế nào?

Hoang mang vì tin đồn “bệnh lạ”

Do lo sợ trẻ mắc "bệnh lạ" về "dịch nôn chưa rõ tác nhân" như thông tin lan truyền trên mạng, nhiều người đã đưa con đi khám tại các cơ sở y tế chuyên khoa. Như trường hợp chị Phạm Thị T (Hà Nội) cho biết: Con tôi được 9 tháng tuổi, bị nôn trớ không rõ nguyên nhân, dù không ăn thức ăn lạ. Chị T có tham gia diễn đàn bố mẹ chia sẻ kinh nghiệm chăm sóc con nhỏ tại nhà, thấy các phụ huynh cho rằng đang có dịch nôn trớ, nhiều người lo lắng liên quan đến bệnh viêm gan cấp tính không rõ nguyên nhân ở các nước. Lo con có thể mắc bệnh nào đó chưa được hiểu rõ, chị T đưa bé vào Bệnh viện Nhi Trung ương thăm khám và điều trị.

Bệnh nhi bị tiêu chảy, nôn, sốt được phụ huynh đưa đi khám và điều trị tại Bệnh viện Nhi Trung ương ngày 9/5. Ảnh: Chi Lê

Tương tự là trường hợp chị Nguyễn Hoàng H (Tây Hồ, Hà Nội) thấy con bị nôn, sốt, tiêu chảy kèm theo ho kéo dài, chị đã nhanh chóng đưa con tới viện thăm, khám: “Ngoài sốt và tiêu chảy, bé nhà tôi ăn cũng nôn, uống nước cũng nôn. Lo ngại con có thể mắc bệnh viêm gan cấp tính không rõ nguyên nhân, vì triệu chứng của căn bệnh này trẻ cũng bị nôn, nên tôi đã nhanh chóng đưa con tới viện thăm, khám. May mắn tình trạng của cháu không nặng, con được bác sĩ chẩn đoán bị viêm phế quản và tiêu chảy do vi rút Rota, đều là những bệnh thường gặp vào mùa hè”, chị H chia sẻ.

Đây cũng là những triệu chứng điển hình mà nhiều trẻ nhỏ gặp phải trong khoảng 3 tuần trở lại đây. Được biết, tại Khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Nhi Trung ương, mỗi ngày khám khoảng 200 bệnh nhi, trong đó 10-20 trẻ có triệu chứng nôn, tiêu chảy. Theo các bác sĩ, những con số này cũng tương tự như hàng năm, hiện chưa ghi nhận bất thường.

Chia sẻ về vấn đề này PGS.TS.BS Nguyễn Thị Việt Hà, Trưởng Khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: Tình trạng nhiều trẻ mắc bệnh tiêu hóa phải nhập viện thời gian qua không bất thường. Hiện bắt đầu vào mùa hè, thời tiết nắng nóng khiến thực phẩm dễ bị nhiễm khuẩn, các loài côn trùng như ruồi, muỗi, gián, kiến... sinh sôi làm lây lan mầm bệnh. Do đó, mùa hè cũng là mùa trẻ dễ mắc bệnh về đường tiêu hóa.

Trong đó, nhiễm khuẩn tiêu hoá là nguyên nhân thường gặp nhất gây đau bụng và nôn ở trẻ em. Theo bác sĩ Việt Hà, biểu hiện đau bụng ở trẻ em khác nhau theo nguyên nhân gây bệnh và lứa tuổi của trẻ. Trẻ chưa biết nói thường sẽ biểu hiện bằng triệu chứng quấy khóc liên tục với vẻ mặt nhăn nhó đau đớn. Những trẻ lớn hơn có thể sẽ nói với cha mẹ về tình trạng đau bụng, xác định được vị trí đau và mô tả được tính chất của cơn đau dù không phải lúc nào cũng chính xác.

“Trẻ thường đau bụng vùng quanh rốn hoặc giữa bụng với cơn đau thoáng qua. Khi thấy trẻ có triệu chứng cần đưa đến bệnh viện, nếu đau ở vị trí dưới rốn và nghiêng về phía bên phải, đau bụng lan xuống vùng bẹn kèm theo đi tiểu khó, cơn đau kéo dài quá 24 giờ hay mức độ đau trở nên trầm trọng hơn vì trong tình huống này đau bụng có thể do viêm ruột thừa hay những vấn đề nghiêm trọng khác” - bác sĩ Hà phân tích.

Còn nôn là một trong những triệu chứng đi kèm triệu chứng đau bụng thường gặp. Các bác sĩ khuyến cáo, phụ huynh hãy đưa trẻ đến bệnh viện nếu tình trạng nôn kéo dài trên 24 giờ hoặc trẻ nôn liên tục, nôn ra tất cả mọi thứ sau khi ăn hoặc uống, dịch nôn có màu xanh hoặc vàng, có sự hiện diện của máu đỏ tươi hoặc máu đông. Tiêu chảy thường xuất hiện đồng thời hoặc sau nôn, đau bụng. Tình trạng tiêu chảy có thể tồn tại ngay cả khi đau bụng đã hết.

“Khi trẻ đau bụng và nôn nhiều hoặc kéo dài, cha mẹ cần cho trẻ đi khám tại các cơ sở nhi khoa, hoặc chuyên khoa tiêu hóa nhi khoa để được các bác sĩ thăm khám, chỉ định xét nghiệm xác định nguyên nhân và điều trị hợp lý, tránh các biến chứng do tình trạng bệnh kéo dài”, bác sĩ Việt Hà cho hay.

Đồng thời, Trưởng Khoa Tiêu hóa, Bệnh viện Nhi Trung ương cũng lưu ý, với những trẻ có tiền sử đã mắc Covid-19 hoặc tiếp xúc với người mắc Covid-19, sống trong vùng dịch, cha mẹ cũng cần lưu ý các biểu hiện đau bụng và nôn. Kết quả từ các nghiên cứu trên thế giới cho thấy 30-40% trẻ em mắc Covid-19 có biểu hiện triệu chứng tiêu hóa như nôn, đau bụng, tiêu chảy. Sau nhiễm Covid-19 từ 4-6 tuần, khoảng 10% trẻ có biểu hiện đau bụng, nôn.

Khi có biểu hiện này, trẻ cần được đi khám vì trẻ có thể bị viêm ruột thừa, lồng ruột, viêm tụy cấp, tràn dịch ổ bụng. Hội chứng viêm đa hệ thống ở trẻ em (MIS-C) là tình trạng các cơ quan trong cơ thể khác nhau (trên 2 cơ quan) có thể bị viêm, bao gồm tim, phổi, thận, não, da, mắt hoặc các cơ quan tiêu hóa. Khi trẻ xuất hiện những tình trạng như sốt cao liên tục, phát ban, rối loạn tiêu hóa, nếu nặng hơn có thể gặp các biến chứng tim mạch, sốc… thì cha mẹ cần đưa con tới các cơ sở y tế để biết có mắc hậu Covid-19 hay hội chứng viêm đa hệ thống hay không.

Xử trí đau bụng và nôn tại nhà

Các chuyên gia khuyến cáo phụ huynh không nên quá hoang mang, lo lắng khi con bị ốm, mà cần bình tĩnh, đánh giá triệu chứng của con. Bác sĩ Hà cho hay: “Phụ huynh cần theo dõi và đánh giá triệu chứng bệnh của trẻ xuất hiện sớm, hay muộn, có liên quan đến các bữa ăn hàng ngày không... Nếu triệu chứng liên quan sau một bữa ăn tập thể hoặc sau chuyến du lịch, phụ huynh có thể nghĩ đến nguyên nhân do ngộ độc thực phẩm. Trường hợp bé đi học, ở lớp có nhiều trẻ cùng mắc một chứng bệnh, thì có thể bị nhiễm vi rút, vi khuẩn”.

Khi trẻ bị tiêu chảy, người nhà có thể bổ sung Oresol pha với đầy đủ lượng nước theo hướng dẫn sử dụng, tránh cho uống dung dịch Oresol quá đậm đặc gây rối loạn điện giải, co giật. Không nên sử dụng các nước giải khát công nghiệp vì chứa nhiều đường, dễ thẩm thấu vào máu. Nếu trẻ đã được uống Oresol theo nguyên tắc ít một nhưng vẫn bị nôn, tình trạng đi ngoài còn nhiều, cha mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ tới viện để được bù nước, điện giải bằng truyền dịch.

Bác sĩ chuyên khoa nhi cũng khuyến cáo, cha mẹ không tự sử dụng thuốc cầm nôn và cầm tiêu chảy cho trẻ. Nôn và tiêu chảy là một hoạt động bảo vệ cơ thể để tống các tác nhân gây bệnh ra khỏi cơ thể. Sử dụng thuốc cầm nôn, cầm tiêu chảy không phù hợp sẽ dẫn đến tình trạng giảm nhu động ruột, giảm hấp thụ và kéo dài thời gian lưu lại trong đường tiêu hoá của vi khuẩn, độc tố gây ngộ độc thực phẩm làm trẻ đầy, chướng bụng và kéo dài thời gian bị bệnh.

Nên cho trẻ ăn thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa trong giai đoạn bệnh và cho ăn trở lại bình thường và ăn nhiều hơn khi trẻ hồi phục. Nếu trẻ không nôn trớ từ 12-24 giờ thì có thể cho bé ăn uống lại bình thường, với những thực phẩm dễ tiêu hóa như ngũ cốc hay sữa chua, nhưng vẫn phải cho uống nhiều nước. Nếu trẻ có biểu hiện sốt từ 38,5 độ C trở lên, cha mẹ hãy sử dụng các thuốc hạ sốt thông thường, không tự ý dùng kháng sinh khi không có chỉ định của bác sĩ.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo phụ huynh cần đảm bảo an toàn vệ sinh cho trẻ khi ở nhà cũng như tại lớp học. Cho trẻ ăn chín, uống nước đã đun sôi, không ăn thức ăn ôi thiu, để lâu trong tủ lạnh, hạn chế đồ ăn ngoài đường phố. Đồng thời hướng dẫn trẻ vệ sinh thân thể, rửa tay trước khi ăn. Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh cần đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ theo khuyến cáo của Bộ Y tế, nhằm bảo vệ trẻ trước các tác nhân gây bệnh trong mùa hè./.