Lựa chọn phương thức đầu tư tối ưu cho đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Chiều tối 23/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã chủ trì cuộc họp của Thường trực Chính phủ nghe ý kiến về tình hình triển khai các dự án đường sắt trọng điểm và chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ các dự án; về dự án xây dựng điện hạt nhân Ninh Thuận 1.

Đề xuất tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam theo hình thức đầu tư kinh doanh

Báo cáo tình hình triển khai các dự án tuyến đường sắt, lãnh đạo Bộ Xây dựng cho biết, về dự án tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, dự án thành phần 1 đầu tư hạ tầng, kết nối các ga đã được phê duyệt và hiện đã khởi công 5 nhà ga đầu tiên vào ngày 19/12/2025; đồng thời đang khảo sát, thiết kế 16 nhà ga còn lại để khởi công trong quý 1/2026.

Đối với dự án thành phần 2, đã hoàn thành công tác khảo sát hiện trường, nhu cầu vận tải, số liệu khí tượng, thủy văn, vật liệu, bãi thải và phấn đấu hoàn thành báo cáo nghiên cứu khả thi vào 3/2026, làm cơ sở thẩm định và phê duyệt vào tháng 7/2026. Ban Quản lý dự án đường sắt đang thiết kế kỹ thuật và chỉ định thầu tư vấn.

Về dự án đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam, hiện 11/15 địa phương đã rà soát nhu cầu, xác định khu tái định cư. Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã tiến hành rà soát, kiểm đếm, lập phương án di dời công trình điện. Đến nay 12/15 địa phương có báo cáo nhu cầu đăng ký vốn ngân sách Trung ương. Về công tác lập báo cáo nghiên cứu khả thi, hiện đang thương thảo hợp đồng để ký vào tháng 12/2025. Các gói thầu tư vấn khác đã phê duyệt nhiệm vụ, dự toán, đánh giá tác động môi trường, thực hiện thủ tục lựa chọn nhà thầu, đảm bảo phù hợp với tiến độ lập báo cáo nghiên cứu khả thi.

Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì cuộc họp của Thường trực Chính phủ chiều tối 23/12 - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Bộ Khoa học và Công nghệ thẩm định công bố 37 tiêu chuẩn về đường sắt tốc độ cao, đây là những tiêu chuẩn chung của tất cả các nước trên thế giới. Quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi xác định cụ thể, chi tiết về công nghệ, quy mô làm cơ sở để xem xét quyết định. Một số nhà đầu tư đề xuất tuyến đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam theo hình thức đầu tư kinh doanh, nhưng cần có các cơ chế đặc thù, đặc biệt và đánh giá kỹ về tác động.

Về các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh (TPHCM), Hà Nội đang triển khai tuyến số 3 đoạn Hà Nội - Hoàng Mai, đang lựa chọn tư vấn hỗ trợ kỹ thuật, Thủ tướng đã có quyết định cho phép huy động vốn ODA và vay nước ngoài cho dự án. Tuyến số 5 Văn Cao - Hòa Lạc đã hoàn thành phê duyệt dự án thành phần 2 và đã khởi công, đồng thời triển khai các thủ tục về giải phóng mặt bằng. Tuyến số 2, đoạn Nam Thăng Long- Trần Hưng Đạo đã khởi công tháng 10/2025, UBND thành phố Hà Nội đang tổ chức thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án theo mô hình TOD. Tuyến số 3 đoạn đi ngầm từ Cầu Giấy đến ga Hà Nội đang thi công ngầm và đạt 72% kế hoạch.

Về dự án tuyến đường sắt đô thị TPHCM, đang tổ chức triển khai thực hiện một số nhiệm vụ cho 7 tuyến về lựa chọn tổng thể, xây dựng kế hoạch, chuẩn bị vốn. Hiện đang triển khai điều chỉnh tuyến số 2 Bến Thành- Tham Lương và hoàn thiện các thủ tục liên quan để khởi công ngày 19/1/2026.

Ngày 28/11/2025, Bộ Xây dựng đã tổ chức họp với 2 thành phố để thống nhất định hướng, áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn cho đường sắt đô thị. Việc áp dụng tiêu chuẩn cho các dự án đường sắt đô thị hiện nay không có vướng mắc trong quá trình triển khai dự án.

Tập trung đẩy nhanh tiến độ các dự án đường sắt

Sau khi nghe báo cáo, ý kiến của các bộ, ngành liên quan, Thủ tướng Phạm Minh Chính biểu dương các bộ, ngành, địa phương, nhất là Bộ Xây dựng đã vào cuộc trách nhiệm, tích cực triển khai và đạt được nhiều kết quả quan trọng trong việc triển khai dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và các dự án đường sắt kết nối với Trung Quốc; dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam và các dự án đường sắt đô thị tại Hà Nội và TPHCM.

Thủ tướng yêu cầu khẩn trương hoàn thành công tác lựa chọn tư vấn khảo sát; hướng dẫn các địa phương triển khai ngay các dự án giải phóng mặt bằng; tiếp tục hoàn thiện bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn công nghệ - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Về dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, Thủ tướng nhấn mạnh, đây là dự án Đảng, Nhà nước, nhất là Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Tổng Bí thư Tô Lâm rất quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, nhân dân kỳ vọng, mong đợi.

Vì vậy, hơn một năm qua, nhất là kể từ khi Quốc hội ban hành Nghị quyết về chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương đã triển khai nghiêm túc, tích cực các chỉ đạo của Bộ Chính trị, của Tổng Bí thư và của Quốc hội, đạt được nhiều kết quả quan trọng, đặc biệt là đã cơ bản xây dựng, hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách để triển khai dự án, dù đây là việc mới, việc khó.

Thời gian tới, Thủ tướng yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ; Bộ Xây dựng rà soát lại các quy chuẩn, tiêu chuẩn trên cơ sở kinh nghiệm thế giới và Việt Nam để lựa chọn công nghệ xây dựng đảm bảo các yếu tố kỹ thuật, kinh tế, chính trị, ngoại giao, an ninh quốc phòng, khả năng chuyển giao công nghệ, vận hành...

Trên cơ sở đó, đề ra các tiêu chuẩn, tiêu chí, quy định để lựa chọn phương thức đầu tư phù hợp nhất, tối ưu nhất cho đất nước, đảm bảo công khai, minh bạch, đảm bảo tính khả thi, đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các chủ thể tham gia và phòng chống tiêu cực, tham nhũng, lợi ích nhóm.

Thủ tướng yêu cầu trong tháng 1/2026, Bộ Xây dựng phối hợp các bộ, ngành liên quan hoàn thành đánh giá tác động các phương thức đầu tư; đề xuất các cơ chế, chính sách cho từng phương thức để trình Chính phủ; khẩn trương hoàn thành công tác lựa chọn tư vấn khảo sát; hướng dẫn các địa phương triển khai ngay các dự án giải phóng mặt bằng; tiếp tục hoàn thiện bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn công nghệ.

Đối với dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, các ý kiến cho biết phía Trung Quốc đánh giá Việt Nam triển khai nhanh hơn 1,5 năm - 2 năm so với các dự án tương tự mà Trung Quốc hợp tác với các nước trong ASEAN.

Toàn cảnh cuộc họp - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Về dự án thành phần 1 (đầu tư hạ tầng kết nối các ga trên tuyến và quảng trường ga) đã khởi công vào ngày 19/12, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng triển khai đúng và vượt tiến độ. Về việc lập dự án tiền khả thi và Hiệp định nối ray giữa hai nước Việt Nam - Trung Quốc, phải hoàn thành trong tháng 3/2026.

Thủ tướng cũng yêu cầu các cơ quan xây dựng lộ trình cụ thể về đào tạo nguồn nhân lực, lộ trình nội địa hóa một cách tối đa để góp phần phát triển ngành công nghiệp đường sắt.

Đối với 2 dự án đường sắt kết nối với Trung Quốc là Đồng Đăng - Hà Nội và Móng Cái - Hạ Long - Hải Phòng, Thủ tướng giao Bộ Xây dựng đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch.

Đối với các tuyến đường sắt đô thị Hà Nội và TPHCM, Thủ tướng đề nghị 2 thành phố từ kinh nghiệm của một số tuyến đã đi vào hoạt động, lựa chọn công nghệ với quy trình, tiêu chuẩn, quy chuẩn hợp nhất, liên thông, có khả năng dùng chung, bảo đảm tiên tiến, hiện đại, lâu dài; đồng thời từng bước nội địa hóa, chuyển giao công nghệ, tạo chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp tham gia.

Tiếp đó, vào chiều tối cùng ngày, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Thường trực Chính phủ đã họp về tình hình triển khai dự án xây dựng điện hạt nhân Ninh Thuận 1. Tại cuộc họp, Thường trực Chính phủ đã cho ý kiến nhằm giải quyết dứt điểm trong tháng 1/2026 một số nội dung còn vướng mắc để triển khai dự án, đồng thời tiếp tục tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trên thực tế liên quan đến giải phóng mặt bằng và các vấn đề khác của dự án chiến lược này.