Siết chặt quản lý hoạt động bán hàng đa cấp

Có 768.283 người tham gia bán hàng đa cấp

Trong những năm qua, Bộ Công Thương đã triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp quản lý hoạt động bán hàng đa cấp từ Trung ương đến địa phương.

Việc rà soát, hoàn thiện pháp luật quản lý hoạt động bán hàng đa cấp được Bộ Công Thương thực hiện thường xuyên, liên tục, trên cơ sở đó đã trình Chính phủ, Quốc hội ban hành các văn bản pháp luật giúp quản lý ngày càng chặt chẽ, hiệu quả đối với hoạt động bán hàng đa cấp.

Bán hàng đa cấp là hoạt động kinh doanh được pháp luật cho phép nhưng loại hình này đang biến tướng và để lại nhiều hệ lụy xã hội.

Cụ thể, năm 2023, Quốc hội đã ban hành Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, trong đó đã luật hóa các quy định về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 18/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp. Năm 2024, Chính phủ tiếp tục ban hành Nghị định số 55/2024/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, trong đó có các quy định về quản lý bán hàng đa cấp.

Theo thông tin từ Bộ Công Thương, hiện số lượng doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã giảm từ 67 doanh nghiệp vào năm 2016 đến nay chỉ còn 20 doanh nghiệp. Chỉ tính riêng năm 2023, Bộ Công Thương đã kiểm tra đối với 6 doanh nghiệp, xử phạt vi phạm hành chính đối với 5 doanh nghiệp và 1 người tham gia bán hàng đa cấp với tổng số tiền 1 tỷ 115 triệu đồng. Thông tin xử lý vi phạm trong hoạt động bán hàng đa cấp được công bố công khai…

Nhờ đó, hoạt động của các doanh nghiệp bán hàng đa cấp có giấy chứng nhận đến nay đã đi vào khuôn khổ, cơ bản không xảy ra các vụ việc gây bức xúc dư luận.Tính riêng năm 2023, tổng số lượng người tham gia bán hàng đa cấp là 768.283 người, tổng doanh thu ngành bán hàng đa cấp đạt khoảng 16.866 tỷ đồng, tổng số hoa hồng và các lợi ích kinh tế chi trả cho người tham gia bán hàng đa cấp đạt khoảng 5.846 tỷ đồng, tổng số thuế đã nộp về ngân sách Nhà nước là khoảng 2.255 tỷ đồng.

Với việc kiểm soát chặt chẽ hoạt động bán hàng đa cấp của doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận, các đối tượng hoạt động bất chính có xu hướng chuyển sang các hình thức biến tướng, lợi dụng mô hình kinh doanh đa cấp để lừa đảo, trục lợi dẫn đến hoạt động này có diễn biến ngày càng phức tạp. Mặc dù nhóm đối tượng này bị pháp luật nghiêm cấm, không thuộc phạm vi quản lý, Bộ Công Thương cũng đã có những giải pháp đấu tranh quyết liệt nhằm ngăn ngừa, hạn chế tối đa thiệt hại cho người dân…

Siết chặt và quản lý nghiêm các hành vi vi phạm

Trên cơ sở đề xuất của Bộ Công Thương, Chính phủ đã trình Quốc hội bổ sung Điều 217a Bộ Luật hình sự năm 2017 về tội Vi phạm quy định về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, tạo cơ sở pháp lý để phát hiện và xử lý sớm các vụ việc lừa đảo lợi dụng mô hình kinh doanh đa cấp, tránh để thiệt hại xảy ra quá lớn và có đơn tố cáo mới xử lý theo tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Theo Bộ Công Thương, các đối tượng hoạt động bất chính có xu hướng chuyển sang các hình thức biến tướng, lợi dụng mô hình kinh doanh đa cấp để lừa đảo, trục lợi dẫn đến hoạt động này có diễn biến ngày càng phức tạp. Vì vậy, Bộ Công Thương thường xuyên thu thập thông tin và đưa ra cảnh báo công khai về các trường hợp có dấu hiệu kinh doanh theo phương thức đa cấp trái phép để người dân biết và tránh bị lợi dụng bởi các đối tượng này. Các thông tin này đã được các cơ quan báo chí, truyền thông tích cực đăng tải, nhờ đó đông đảo người dân được tiếp cận thông tin, nâng cao ý thức chủ động trước các đối tượng hoạt động bất chính dựa trên mô hình kinh doanh đa cấp. Theo đó, các trường hợp được cảnh báo gần nhất có thể kể đến như hoạt động có dấu hiệu kinh doanh đa cấp bất hợp pháp liên quan đến RF3WORLD, Trí tuệ tự nhiên.

Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng phối hợp, chuyển thông tin cho các cơ quan công an các cấp về các trường hợp có dấu hiệu hoạt động kinh doanh đa cấp không phép, biến tướng để theo dõi, tiến đến xử lý hình sự theo quy định.

Tính riêng từ đầu năm 2023, Bộ Công Thương đã chuyển thông tin về 9 trường hợp có dấu hiệu kinh doanh đa cấp biến tướng, không phép cho các cơ quan công an để theo dõi và xử lý kịp thời. Bộ Công Thương cũng tích cực phối hợp về chuyên môn với các cơ quan công an trong việc xác định mô hình hoạt động của các đối tượng có dấu hiệu kinh doanh theo phương thức đa cấp trong hoạt động tố tụng.

Trong thời gian tới, để tiếp tục chấn chỉnh hoạt động kinh doanh đa cấp biến tướng, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp đã phát huy hiệu quả trong thời gian qua. Trong đó đẩy mạnh thực hiện hoạt động thanh tra, kiểm tra, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, phát hiện và xử lý kịp thời các doanh nghiệp hoạt động biến tướng; đồng thời, phối hợp với các Bộ ngành, lực lượng liên quan, đặc biệt là cơ quan công an, xử lý nghiêm minh các trường hợp vi phạm, nâng cao tính răn đe và ngăn ngừa sớm các hệ lụy xấu cho xã hội.