Quốc hội thông qua Luật Viên chức (sửa đổi): Tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm

Báo cáo giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội trước đó, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Đỗ Thanh Bình cho biết, nhiều ý kiến tán thành với quy định đổi mới việc tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm.

Bên cạnh đó, một số ý kiến đề nghị cân nhắc kỹ về tính khả thi, đặc biệt là quy định về thời điểm hoàn thành việc bố trí và xếp lương tương ứng theo vị trí việc làm trước 1/7/2027 do khối lượng công việc lớn, liên quan đến nhiều bộ, ngành. Một số đề nghị rút ngắn thời gian chuyển đổi quản lý theo vị trí việc làm trong vòng 12 tháng.

Về vấn đề này, Chính phủ nhấn mạnh, việc đổi mới cơ chế quản lý viên chức theo vị trí việc làm nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng trong công tác cán bộ. Từ đó, tạo cơ chế quản lý đồng bộ với việc quản lý cán bộ, công chức trong hệ thống chính trị, bảo đảm cắt giảm tối đa thủ tục hành chính không cần thiết trong quản lý, đồng thời giữ ổn định, không gây xáo trộn về tiền lương và các chế độ khác đối với đội ngũ viên chức.

Về thời gian hoàn thành việc bố trí và xếp lương theo vị trí việc làm, ông Bình nêu rõ, Chính phủ sẽ ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện luật, trong đó xác định rõ thời điểm các bộ quản lý chuyên ngành phải hoàn thành các nhiệm vụ được giao trên cơ sở danh mục vị trí việc làm và khung năng lực của vị trí việc làm theo hướng dẫn chung của Chính phủ.

Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Viên chức (sửa đổi). (Ảnh: Quốc hội)

Theo đó, luật được Quốc hội thông qua quy định rõ việc thực hiện tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên chức theo vị trí việc làm và căn cứ vào hợp đồng làm việc.

Cùng với đó là thực hiện phân cấp, phân quyền, bảo đảm quyền tự chủ toàn diện của đơn vị sự nghiệp công lập gắn với trách nhiệm của người đứng đầu; xây dựng và công khai cơ chế giải trình, giám sát của cơ quan, người có thẩm quyền trong công tác quản lý đội ngũ viên chức.

Liên quan tới công tác tuyển dụng, theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, có ý kiến đề nghị quy định linh hoạt trong tuyển dụng, bổ sung hình thức xét tuyển đặc cách theo nhu cầu, đặc biệt đối với đối tượng là người nước ngoài, người có tài năng nổi bật, đặc biệt trong lĩnh vực khoa học và công nghệ... đi kèm với trách nhiệm của người đứng đầu.

Một số ý kiến đề nghị nghiên cứu bỏ quy định riêng biệt về hình thức tiếp nhận và tích hợp nội dung này vào hình thức xét tuyển...

Tiếp thu giải trình ý kiến này, Chính phủ cho biết, dự thảo luật quy định cụ thể việc tuyển dụng thực hiện bằng hình thi tuyển và xét tuyển công khai. Riêng hình thức xét tuyển được thực hiện với các đối tượng cụ thể.

Để bảo đảm đồng bộ với các luật, dự thảo luật quy định chung về hình thức xét tuyển. Đối tượng xét tuyển cụ thể giao Chính phủ quy định theo từng nhóm để bảo đảm phù hợp với thực tế từng giai đoạn, đồng thời tránh bỏ sót đối tượng.

Ngoài 2 hình thức tuyển dụng nêu trên, dự thảo Luật cũng quy định về việc ký kết hợp đồng lao động với chuyên gia, nhà khoa học, luật gia, luật sư giỏi, doanh nhân tiêu biểu, xuất sắc hoặc người có trình độ chuyên môn cao trong các ngành, lĩnh vực chiến lược, trọng điểm.

Đối với các quy định về tiêu chí cụ thể, phương thức tổ chức thi tuyển, xét tuyển sẽ do Chính phủ quy định để bảo đảm phù hợp với từng ngành, nghề, lĩnh vực hoạt động.

Đáng quan tâm, quy định về quyền của viên chức về thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh có nhiều điểm mới. Cụ thể, viên chức được ký hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức, đơn vị khác nếu pháp luật về ngành, lĩnh vực không cấm, bảo đảm không xung đột lợi ích theo quy định của pháp luật về phòng, chống tham nhũng, không trái với thỏa thuận tại hợp đồng làm việc và không vi phạm đạo đức nghề nghiệp.

Trường hợp chưa có thỏa thuận trong hợp đồng làm việc thì phải được sự đồng ý bằng văn bản của người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập; đối với người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập thì phải được sự đồng ý bằng văn bản của cấp trên quản lý trực tiếp.

Viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng, chống tham nhũng, pháp luật về doanh nghiệp hoặc pháp luật về ngành, lĩnh vực có quy định khác.

Đồng thời được thực hiện các quyền khác trong hoạt động kinh doanh nếu không trái với quy định của pháp luật về hoạt động nghề nghiệp và quy định của cấp có thẩm quyền.

Viên chức làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, cơ sở giáo dục đại học công lập được thực hiện các quyền quy định tại Điều 13, các quyền khác theo quy định của pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, pháp luật về doanh nghiệp và pháp luật khác có liên quan.

Luật Viên chức (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026.