Phố Ngọc Hà

	​Con đường đẹp nhất Thủ đô
	Phố Kim Mã xưa và nay

Xưa Ngọc Hà giáp liền với Hoàng Thành nơi có nhiều phủ đệ, cung đình của các ông hoàng, bà chúa với vườn hoa cây cảnh tô điểm cho cuộc sống giàu sang, phong lưu, thanh nhàn. Khi các quan lại về hưu họ mua đất làng Ngọc Hà làm nhà sống dưỡng lão. Việc trồng hoa, cây cảnh để giải trí là thú vui tao nhã, thanh cao, hấp dẫn. Làng Ngọc Hà dần dà trở thành làng nghề trồng hoa và còn có tên “Trại hàng hoa”.

Cuối thế kỷ XIX, thực dân Pháp chiếm một phần đất Ngọc Hà để xây phủ Toàn quyền và làm vườn hoa Bách Thảo. Pháp mở mang phần phía Tây phố Ngọc Hà sát liền vườn Bách thảo là kho thuốc súng (Poudrières) khu đất tiếp theo chúng làm một trại cư trú cho gia đình các hạ sĩ quan và lính khố đỏ của trung đoàn 1 khố đỏ Bắc kỳ. Một bức tường dài kéo dọc suốt đầu phố Ngọc Hà và gọi tên trại cư trú là: (Camp Mangin, Trại Măng Gianh) nhân dân Hà Nội đặt tên: Trại con gái.

Năm 1920 nhiều xí nghiệp, trại lính xây quanh đất Ngọc Hà: Nhà máy bia, nhà máy da, sở xe điện, vườn ươm cây. Nhiều người các nơi đến mua đất làm nhà mở cửa hàng buôn bán và cho thuê: Hàng xén, thợ may, giặt là, cắt tóc v.v. Một vài xóm Me Tây, “cô đầu” là những phụ nữ sống dựa vào bọn lính tráng “Âu Phi”. Dăm ba người hợp nhau thuê chung căn nhà nhỏ hẹp để tiếp khách.

Trên phố Ngọc Hà trong ngõ số 20 có khu nhà “Thủy tiên trang” của ông Nguyễn Công Tiễu. Ông xuất bản tờ báo “Khoa học” được nhiều độc giả yêu thích đón đọc. Ông có công trình nghiên cứu “bèo hoa dâu” được Hội nghị khoa học quốc tế Thái Bình Dương mời tham gia thuyết trình, ông còn ham mê di thực những giống cây quý hiếm vẫn phải nhập ngoại như táo tàu, củ hoa thủy tiên. Vì vậy khu nhà ông mang tên “Thủy Tiên Trang”.

Gần 50 năm sau (20/12/1946) tự vệ khu phố Ngọc Hà cùng một đơn vị Vệ quốc đoàn đã tập kích vào đồn Ngọc Hà, ngăn chặn không cho chúng tiến ra phía Tây Thành phố. Giờ đây phố Ngọc Hà là con phố tấp nập, đông vui, nhộn nhịp của Thủ đô Hà Nội. Lòng đường được mở rộng - thông thoáng đón nhận những đoàn xe ô tô khắp nơi đến tham quan.

Lê Nhật Tăng