Phân loại rác thải tại chỗ, sao triển khai khó thế?

	Hiệu quả mô hình phân loại rác thải nhựa tại nguồn
	Phân loại rác thải từ nguồn: Nhiều lợi ích sao vẫn khó nhân rộng?
	Phân loại rác thải y tế: Người dân mù mờ, biết cũng như không

Chương trình phân loại rác tại nguồn thông qua hoạt động "Đổi rác thải tái chế lấy quà tặng".

Câu chuyện nan giải

Theo thống kê, mỗi ngày Hà Nội có khoảng 6.500-7.000 tấn rác được mang đi chôn lấp. Trong đó, khu xử lý chất thải Nam Sơn (huyện Sóc Sơn) tiếp nhận trung bình 4.887 tấn/ngày, Khu xử lý chất thải rắn Xuân Sơn (huyện Ba Vì và thị xã Sơn Tây) là 1.066 tấn/ngày... Theo tính toán, các khu xử lý rác Nam Sơn, Xuân Sơn chỉ có thể tiếp nhận rác đến hết năm 2020. Điều này đòi hỏi sự cấp thiết phải tính toán phương án phân loại rác tại nguồn.

Phân loại rác thải tại nguồn có thể hiểu, đây là hoạt động phân chia rác thải ra các loại riêng biệt như rác vô cơ, hữu cơ… ngay tại “nguồn” – nơi thải rác. Theo nhiều chuyên gia môi trường, nếu thực hiện phân loại rác ngay từ đầu nguồn thì những thứ này hoàn toàn có thể tái chế và lượng rác mang đi xử lý tại các điểm chôn lấp còn lại rất ít.

Nói cách khác, nếu rác thải được phân loại tốt, khối lượng phải chôn lấp bao gồm cả rác có nguồn gốc hữu cơ lẫn vô cơ sẽ giảm xuống đáng kể. Hiệu quả mang lại là sẽ trực tiếp giảm độc hại do các loại vật liệu khó phân hủy tồn dư trong môi trường đất, giảm ô nhiễm về mùi hôi, nước rỉ rác. Đặc biệt, nó sẽ tiết kiệm diện tích đất dùng để chôn lấp...

Thực tế, việc phân loại rác thải tại nguồn đã từng được triển khai ở Hà Nội (giai đoạn 2006-2009) do Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tài trợ. Theo đó, người dân được hướng dẫn phân rác thải thành 3 loại: Rác hữu cơ, rác vô cơ, rác tái chế. Dự án trên đã được triển khai tại nhiều phường trên địa bàn thành phố. Theo đánh giá thời điểm đó, hiệu quả của dự án này được đánh giá là tác động tích cực tới môi trường, giảm tới 30% lượng rác đưa đi chôn lấp, giảm ô nhiễm môi trường, tiết kiệm chi phí xử lý rác, kéo dài tuổi thọ các bãi chôn lấp...

Ngoài ra, một lượng lớn rác cũng được đem tới Nhà máy Chế biến phân hữu cơ Cầu Diễn để chế biến thành phân bón - một sản phẩm an toàn cho đất trồng và người sử dụng. Tuy nhiên, khi dự án thí điểm kết thúc vào năm 2009, không còn nguồn kinh phí tài trợ từ JICA nữa thì các cụm từ phân loại rác, vô cơ, hữu cơ dường như ít được nói đến. Các điểm tập kết rác cũng thấy thiếu vắng thùng rác có màu sắc hoặc nếu có thùng màu xanh, vàng thì cũng đựng lẫn lộn các loại.

Có nhiều nguyên nhân khiến cho công tác phân loại rác thải tại nguồn chưa đạt mục đích đề ra. Chẳng hạn, có thể kể đến một số nguyên nhân như người dân chưa xây dựng được thói quen phân loại rác. Mặt khác, các cơ sở hạ tầng, phương tiện vận chuyển, nhà máy và nguồn lực để thu gom, xử lý chất thải phân loại… chưa đáp ứng được yêu cầu.

Chia sẻ về câu chuyện này, ông Lê Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng thành viên của Công ty trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) cho rằng, sở dĩ các dự án trước đó chưa đạt được kết quả như mong muốn một phần là bởi chưa có sự vào cuộc mạnh mẽ của chính quyền, chủ yếu khi thực hiện đều dựa vào sự nỗ lực của các thành viên dự án và cán bộ, công nhân viên của Urenco Hà Nội.

Đồng thời, khi thực hiện vẫn còn chính sách bao cấp, kinh phí triển khai cao, trong khi người dân chưa tự giác thực hiện… “Chỉ khi nào có sự đồng lòng, cùng chung tay của tất cả các bên vì một môi trường xanh, sạch, bền vững thì công tác thu gom, phân loại rác tại nguồn mới đạt được thành công” - ông Lê Anh Tuấn nêu quan điểm.

Nhân rộng những mô hình điểm

Trước mối lo bãi rác Nam Sơn đang bị quá tải, sắp hết khả năng lưu chứa, thực hiện chủ trương của Chính phủ và thành phố Hà Nội thời gian qua Urenco Hà Nội đã có nhiều nỗ lực xúc tiến việc phân loại rác thải tại nguồn đi vào cuộc sống. Theo đại diện đơn vị, việc triển khai phân loại rác giai đoạn này cũng là bước đệm để thực hiện phân loại rác, tối ưu hóa lợi ích từ rác trong giai đoạn sau.

Chương trình "Đổi rác thải tái chế lấy quà tặng"

Minh chứng dễ thấy, ngày 15/8, Urenco Hà Nội phối hợp với phường Phan Chu Trinh, quận Hoàn Kiếm, triển khai thí điểm chương trình phân loại rác tại nguồn thông qua hoạt động "Đổi rác thải tái chế lấy quà tặng". Theo đánh giá của các đơn vị chức năng, về cơ bản hoạt động thu đổi rác tái chế tập trung ngày đầu tiên ra quân đã bước đầu thu hút được dân cư, khách vãng lai. Hầu hết các hộ dân đều tiếp nhận với tâm lý vui vẻ, ủng hộ chương trình bằng việc mang rác thải tái chế đổi lấy quà. Kết quả này là tiền đề để triển khai nhân rộng ra các địa phương khác.

Còn tại quận Hoàn Kiếm, theo tìm hiểu ngày 30/6/2020, Ủy ban nhân dân quận Hoàn Kiếm đã xây dựng phương án “Quản lý, phân loại và thu gom rác thải tại nguồn trên địa bàn quận Hoàn Kiếm”. Theo tìm hiểu, từ tháng 7/2020, phương án phân loại rác thải được triển khai tại 18/18 phường với 2 nhóm cơ bản: Rác tái chế và rác còn lại. Rác tái chế được phân loại lưu trữ riêng để có thể bàn giao cho đội thu mua; rác còn lại là rác thải sinh hoạt sau khi đã thực hiện phân loại rác tái chế. Các hộ dân bỏ rác tái chế và rác còn lại vào hai túi riêng biệt cho công nhân môi trường thu theo giờ quy định.

Rõ ràng, sự vào cuộc tích cực như nêu trên là rất đáng ghi nhận song để phát huy hiệu quả, thời gian tới các ngành chức năng liên quan cần tiếp tục có quy định và hướng dẫn cụ thể, rộng rãi cho người dân cách thức xử lý từng loại chất thải, coi việc phân loại là hành động bắt buộc trước khi bỏ rác. Việc phân loại rác ngay từ nguồn thải không khó, không tốn kém về tiền bạc, không mất nhiều thời gian, công sức. Ðiều quan trọng là làm sao để mỗi người dân thay đổi thói quen bỏ chung các loại rác vào một thùng bằng việc phân chia từng loại vào những thùng chứa khác nhau./.