Nỗ lực hồi sinh sông Tô Lịch

Xử lý triệt để nguồn thải ô nhiễm

Dòng sông Tô Lịch từng gắn liền với lịch sử và văn hóa Hà Nội, tuy vậy cùng với quá trình đô thị hoá, dòng sông đã trở nên ô nhiễm nghiêm trọng. Cùng với việc sớm hoàn thành tiến dộ Dự án Nhà máy nước thải Yên Xá, theo Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Võ Nguyên Phong, thành phố Hà Nội đã vạch ra kế hoạch chi tiết để bổ cập nước cho sông Tô Lịch, với mục tiêu cải thiện chất lượng nước và cảnh quan đô thị. Sở Xây dựng được giao nhiệm vụ nghiên cứu và đề xuất phương án lấy nước từ hồ Tây bổ cập cho sông Tô Lịch, thông qua hệ thống cửa điều tiết hồ Tây A - Cống Đõ - Mương Thụy Khuê khi cần thiết, nhằm duy trì mực nước sông Tô Lịch. Dự án có tổng mức đầu tư 550 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành trước tháng 9/2025, sẽ bổ cập từ 240.000-270.000m3 nước/ngày đêm, giúp nâng cao độ nước sông Tô Lịch và tăng lưu lượng nước sông.

Theo kế hoạch, chậm nhất đến ngày 2/9/2025, sông Tô Lịch sẽ đón nguồn nước sạch từ sông Hồng chảy vào.

Về các nguồn xả vào sông Tô Lịch, Sở Xây dựng, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp thành phố Hà Nội và Công ty TNHH một thành viên Thoát nước Hà Nội đã rà soát các cửa xả sau khi thi công hệ thống đường ống và hố ga thu gom nước thải dọc hai bên sông về Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá.

Kết quả kiểm tra hiện trường cho thấy, đoạn bờ trái từ đường Hoàng Quốc Việt đến đập Thanh Liệt và bờ phải đoạn từ đường Lê Văn Lương đến đập Thanh Liệt có 182 cửa xả đã được xây dựng hệ thống cống bao và các giếng tách, thu gom nước thải thuộc phạm vi gói thầu số 2 - Dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá. Tuy nhiên, hiện còn 26 cửa xả nước vào sông Tô Lịch chưa xây dựng và đoạn bờ phải từ đường Hoàng Quốc Việt đến đường Lê Văn Lương có khoảng 55 cửa xả chưa được tách nước thải, không thuộc phạm vi gói thầu số 2.

Để giải quyết tình trạng này, UBND Thành phố đã chỉ đạo Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp Thành phố xây dựng phương án xử lý. Theo đó, tiếp tục xây dựng 26 cống xả trong phạm vi gói thầu số 2, đưa nước xả về nhà máy. 55 cống xả ngoài phạm vi dự án, đơn vị tư vấn đã khảo sát lưu lượng và đánh giá khả năng thu gom bổ sung của đường ống về nhà máy, làm cơ sở báo cáo Thành phố bổ sung vào dự án.

Bổ cập nước cho sông Tô Lịch

Theo phương án được liên ngành đề xuất, việc bổ cập nước vào sông Tô Lịch được thành phố chia thành 2 giai đoạn, trước mắt và lâu dài, điều này thể hiện sự cẩn trọng nhằm tìm ra phương án tối ưu nhất. Trước mắt, quận Tây Hồ sẽ chủ trì, phối hợp với Sở Xây dựng nghiên cứu, tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành về việc bổ cập nước sông Hồng vào sông Tô Lịch. Phương án đề xuất là sử dụng nguồn nước từ sông Hồng và nguồn nước sau xử lý của Nhà máy Xử lý nước thải hồ Tây để bổ cập nước cho hồ Tây, qua hồ trung gian là hồ Sen, bảo đảm không ảnh hưởng đến hệ sinh thái của hồ Tây, sau đó đưa nước hồ Tây vào sông Tô Lịch. Nước từ hồ Tây sẽ được bổ cập cho sông Tô Lịch qua cửa điều tiết hồ Tây A - Cống Đõ - mương Thụy Khuê. Sở Xây dựng chịu trách nhiệm chủ trì nghiên cứu, đề xuất phương án bổ cập nước từ hồ Tây cho sông Tô Lịch, hoàn thành trong tháng 8/2025.

Để đảm bảo cho dòng sông sạch lâu dài, Thành phố đã giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với UBND quận Tây Hồ rà soát các quy hoạch có liên quan, đề xuất phương án bổ cập nước từ sông Hồng vào sông Tô Lịch theo trục đường Võ Chí Công, có kết nối với việc bổ cập nước giai đoạn trước mắt đã triển khai, bảo đảm vừa bổ cập nước sông Tô Lịch, vừa điều tiết mực nước hồ Tây ổn định.

Theo phương án được Sở Xây dựng đề xuất: Xây dựng tuyến ống đường kính 1,2m, dài khoảng 5,3km, lấy nước từ sông Hồng, qua đê, dọc trục đường Võ Chí Công và đổ trực tiếp vào sông Tô Lịch tại nút giao Hoàng Quốc Việt. Đồng thời, trên tuyến bố trí đầu chờ đưa nước vào Đầm Bảy, phường Nhật Tân, quận Tây Hồ, nơi đây sẽ được cải tạo, nạo vét làm hồ lắng trung gian, vừa điều tiết mức nước hồ Tây ổn định. Đây được coi là phương án tối ưu nhất. Thành phố cũng giao Sở Xây dựng chủ trì, phối hợp với Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội thực hiện ngay việc nạo vét tổng thể sông Tô Lịch, việc nạo vét phải cơ bản hoàn thành trong tháng 8/2025. Thành phố cũng giao các sở, ngành liên quan, chậm nhất đến ngày 2/9/2025, sông Tô Lịch sẽ đón nguồn nước sạch từ sông Hồng chảy vào.

Đánh giá các phương án bổ cập nước sông Hồng cũng như thu gom triệt để nguồn thải, theo Tiến sỹ Đào Trọng Tứ, Trưởng ban điều hành mạng lưới sông ngòi Việt Nam, để sông Tô Lịch thực sự hồi sinh, Thành phố cũng cần cải tạo lại mặt cắt, tạo cảnh quan đô thị sáng, xanh, sạch, đẹp hai bên sông, có như vậy mới tạo ra hiệu quả đồng bộ. Ngoài ra, không chỉ xử lý sông Tô Lịch, thành phố cũng cần lưu ý với 3 con sông nội đô còn lại, như vậy mới tạo ra những trục cảnh quan đẹp cho Thành phố.