Muốn phát triển đô thị theo hướng giao thông công cộng, cần mở rộng không gian liên kết

Luật Thủ đô 2024 15/11/2023 21:27 Chia sẻ

Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) đã ghi nhận một cách tương đối đầy đủ về cơ sở pháp lý cho việc vận hành mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD), cho thấy được tầm nhìn chiến lược và rất tiến bộ trong việc quyết tâm triển khai và áp dụng mô hình TOD ở Thủ đô Hà Nội.

Sửa Luật Thủ đô: Thể hiện rõ cơ chế trọng dụng, ưu đãi đặc biệt với nhân tài Tăng số lượng đại biểu chuyên trách Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội Đưa ra cơ chế để Hà Nội có thể chủ động, tự chủ hơn trong sử dụng ngân sách

Theo dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), Hà Nội sẽ phát triển đô thị theo định hướng TOD. TS Mai Thị Mai, Phó Trưởng bộ môn Luật Hiến pháp, Trường Đại học Luật Hà Nội - một chuyên gia có các nghiên cứu về TOD đã dành cho báo chí cuộc trao đổi về mô hình này.

Lấy đầu mối giao thông làm điểm tập trung dân cư

PV: Phát triển đô thị theo định hướng TOD còn khá mới mẻ ở Việt Nam. Là người đã nghiên cứu về mô hình này, bà có thể cho biết TOD thực chất là gì và theo bà, việc phát triển đô thị Hà Nội theo định hướng TOD có khả thi không?

TS. Mai Thị Mai: Phát triển theo hệ thống giao thông công cộng (Transit Oriented Development - TOD) là mô hình phát triển đô thị lấy định hướng phát triển giao thông công cộng làm cơ sở quy hoạch phát triển đô thị, lấy đầu mối giao thông làm điểm tập trung dân cư để từ đó hình thành tiếp hệ thống giao thông phân tán.

Điều quan trọng khi thiết kế TOD là phải đáp ứng được các yếu tố cơ bản sau: Thiết kế hệ thống cho người đi bộ phải được ưu tiên nhất, điểm TOD là sự tổng hợp các chức năng công sở, dịch vụ bán hàng, dân cư; ga tàu là đặc điểm nổi bật của trung tâm khu vực, thiết kế phải đảm bảo dễ dàng cho hệ thống hỗ trợ vận chuyển giao thông, giảm thiểu và quản lí hệ thống đỗ xe trong một chu trình 10 phút đi bộ tại khu trung tâm, ga tàu.

Muốn phát triển đô thị theo hướng giao thông công cộng, cần mở rộng không gian liên kết

TS Mai Thị Mai, Phó Trưởng bộ môn Luật Hiến pháp, Trường Đại học Luật Hà Nội.

TOD có thể củng cố nền kinh tế địa phương. Cải thiện giao thông công cộng địa phương có thể cắt giảm chi phí vận chuyển phương tiện và thời gian đi lại. Đây là cơ hội tốt để các thành phố cải tạo cảnh quan đô thị, tái cấu trúc đô thị dọc theo hành lang của các tuyến giao thông công cộng khối lượng lớn.

Trong giai đoạn hiện tại, Bộ Chính trị khóa XIII đã ban hành một số Nghị quyết, trong đó có các định hướng chỉ đạo liên quan đến vấn đề này. Đặc biệt là Kết luận số 49-KL/TW ngày 28/2/2023 của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã định hướng hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị tại thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh vào năm 2035. Đây là cơ sở chính trị, là tiền đề quan trọng đặt nền móng cho việc gắn kết phát triển đô thị nói chung và đô thị ở Hà Nội nói riêng với mô hình TOD.

Thực tế cho thấy, một cộng đồng với các yếu tố TOD có chi phí thấp hơn so với việc mở rộng vùng ngoại ô. Phát triển dàn trải rất tốn kém vì nó đòi hỏi phải mở rộng cơ sở hạ tầng và tiện ích công cộng, trong khi đó TOD thúc đẩy một cộng đồng nhỏ gọn và sử dụng cơ sở hạ tầng hiện có. Đồng thời, một cộng đồng phụ thuộc vào phương tiện công cộng sẽ tiết kiệm được tiền sửa chữa cơ sở hạ tầng khi việc sử dụng phương tiện giảm đi.

Hà Nội cần tạo cơ chế để thu hút các nhà đầu tư

PV: Theo bà, nếu Luật Thủ đô (sửa đổi) cho phép Hà Nội có những chính sách ưu đãi để xây dựng chính sách quy hoạch đô thị về giao thông công cộng gắn với mô hình TOD, liệu Hà Nội có sớm triển khai được các quy định mới như kỳ vọng không?

TS. Mai Thị Mai: Trên thực tế, từ năm 2017, Hà Nội đã lập đồ án Quy hoạch phân khu Ga Hà Nội và phụ cận theo mô hình TOD. Tuy nhiên, đây là đồ án được đánh giá còn nhiều hạn chế như: Quá chú trọng bất động sản mà xem nhẹ vai trò trọng yếu là hiện đại hoá giao thông đô thị; tập trung vào lợi ích thương mại mà bỏ qua nhiệm vụ phát triển không gian công cộng, tăng cường kết nối xã hội; lợi ích tập trung vào nhóm đầu tư nhỏ mà không hướng tới chia sẻ cơ hội chung cho cộng đồng. Những hạn chế này ẩn chứa nhiều rủi ro đầu tư bởi lẽ dự án quy mô rất lớn, phụ thuộc vào nhiều yếu tố trong khi thực hiện trong thời gian dài.

Đường sắt trên cao Cát Linh - Hà Đông.

Muốn dự án TOD thành công, cần mở rộng không gian liên kết, lấy trung tâm là Ga Hà Nội, tuyến đường sắt xuyên qua trung tâm thành phố là trục kết nối tích hợp đa mục tiêu, đa lợi ích, đa ngành, tạo thành tuyến vòng tròn dài 15km từ Ga Hà Nội qua Hàng Bài, qua ngầm Trần Hưng Đạo vượt sông Hồng tới Ga Gia Lâm quay về ga Hà Nội. Với việc mở rộng kết nối, đường sắt ngoại ô sẽ kết nối hiệu quả với đường sắt đô thị.

Không gian TOD không chỉ giới hạn trong 200.000m² Ga Hà Nội mà hàng triệu mét vuông kinh doanh thương mại của chuỗi nhà ga và phố thương mại ngầm nổi sẽ được hình thành, không chỉ tạo ra các không gian kinh doanh thương mại mà còn dành đất phát triển không gian công cộng. Dự án còn khai thông nguồn vốn để gia cường, phục hồi toàn bộ hệ thống nhà ga đường sắt hiện có, cầu Long Biên và giải thoát bế tắc cho tuyến đường sắt đô thị đang dở dang.

Quy mô dự án TOD hàng tỉ USD không thể chỉ có sự tham gia của một vài doanh nghiệp, Hà Nội cần tạo cơ chế để thu hút các nhà đầu tư vừa và nhỏ cùng tham gia. Quan trọng là Thành phố cam kết độ tin cậy đầu tư từ dự án bằng việc công bố toàn bộ nội dung, kế hoạch, lợi ích, điều kiện góp vốn... để các nhà đầu tư thẩm định và tự chịu trách nhiệm về khoản đầu tư “hứa hẹn” này. Đây chính là thước đo chính xác nhất sự thành công hay thất bại của dự án TOD của Hà Nội.

Vì vậy, đối với Việt Nam nói chung và Thủ đô nói riêng, việc vận dụng nguyên lí TOD vào quá trình thiết kế cải tạo, mở rộng và quy hoạch xây dựng đô thị không chỉ mang lại những lợi ích và hiệu quả thuyết phục kể trên mà còn giải toả được những điểm nóng về giao thông, đang gây nhiều bức xúc trong xã hội. Việc Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) ghi nhận một cách tương đối đầy đủ về cơ sở pháp lí cho việc vận hành mô hình TOD cho thấy được tầm nhìn chiến lược và rất tiến bộ trong việc quyết tâm triển khai và áp dụng mô hình TOD ở Thủ đô Hà Nội.

Tạo ra hành lang pháp lí rõ nét

PV: Theo bà, các đề xuất chính sách trong Luật Thủ đô (sửa đổi) đã thật sự tạo hành lang pháp lý phù hợp cho phát triển mô hình TOD?

TS. Mai Thị Mai: Mặc dù đã nhận định TOD trở thành một định hướng trong quy hoạch giao thông đô thị của Hà NộI, nhưng tại thời điểm hiện tại, các chính sách ưu đãi cho các nhà đầu tư, cũng như sự ưu đãi để tạo động lực và thúc đẩy cho việc triển khai TOD bằng các quy định của pháp lí thì chưa được rõ nét.

Trong dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), các nội dung có thể triển khai áp dụng TOD hầu hết được ghi nhận tập trung tại Điều 40 “Phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng”.

Hầu hết các yêu cầu để có thể triển khai hoạt động phát triển định hướng giao thông công cộng đã được đề cập, từ quy định thẩm quyền của chủ thể có thể phê duyệt kế hoạch đầu tư là Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đến các quy trình khác nhau để triển khai áp dụng việc xây dựng định hướng giao thông công cộng của TOD như: Quy trình huy động nguồn lực để phát triển đường sắt đô thị theo TOD; trình tự, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư dự án TOD; trình tự lập, thẩm định, phê duyệt Quy hoạch chi tiết đường sắt đô thị và các khu vực TOD; trình tự, thủ tục quyết định đầu tư dự án TOD, các dự án thành phần thuộc dự án đầu tư của TOD...

Để đảm bảo cách hiểu thống nhất về Dự án TOD cũng như để tương thích với nội hàm về các hoạt động triển khai phát triển đô thị theo mô hình ưu tiên phát triển giao thông công cộng (TOD) tại Điều 40 Dự thảo Luật, theo tôi, khoản 2 Điều 3 nên được sửa đổi như sau: “Dự án phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (Dự án TOD) là một dự án tổng thể đầu tư xây dựng tuyến đường sắt đô thị gắn với các khu vực TOD dọc tuyến. Trong đó, các dự án thành phần thuộc Dự án TOD bao gồm: Dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng”.

Bằng cách ghi nhận các nội dung về TOD như trên, Dự thảo Luật đã định hướng việc ưu đãi, ưu tiên phát triển hệ thống giao thông công cộng của Thủ đô ngay từ khía cạnh chính sách phát triển đô thị, phát triển quản lí hạ tầng, huy động nguồn tài chính ngân sách cho phát triển Thủ đô, cũng như cơ chế thu hút đầu tư xã hội và nhà đầu tư chiến lược để có thể xây dựng và hoàn thiện hệ thống giao thông công cộng của Thủ đô.

Về cơ bản, tôi nhận thấy các nội dung để tạo ra hành lang pháp lí cho việc xây dựng và phát triển TOD của Thủ đô ghi nhận trong Dự thảo Luật đã khá đầy đủ và hoàn chỉnh.

PV: Xin trân trọng cảm ơn Tiến sĩ!

Phương Thảo

Tags:

Luật Thủ đô (sửa đổi) mô hình TOD TOD phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng

Nên xem

Giải thưởng Chính VinFuture 2025 vinh danh những khám phá và phát triển vaccine HPV

Tối 5/12, tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội) diễn ra Lễ trao giải thưởng VinFuture 2025 với chủ đề “Cùng vươn mình - Cùng thịnh vượng”, vinh danh chủ nhân của những công trình khoa học đột phá, được lựa chọn kỹ lưỡng từ 1.705 đề cử gửi về từ khắp thế giới.

Phường Thượng Cát phát động phong trào thi đua năm 2026

Chiều 5/12, phường Thượng Cát tổ chức hội nghị triển khai các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, ngân sách, khoa học - công nghệ và phát động phong trào thi đua hoàn thành xuất sắc mục tiêu năm 2026. Đây được xác định là năm bản lề, tạo nền tảng cho giai đoạn phát triển mới của địa phương.

Đồng hành gìn giữ di sản, nâng tầm chất lượng phục vụ du khách

Chiều 5/12, Công đoàn Trung tâm Hoạt động văn hóa khoa học (VHKH) Văn Miếu - Quốc Tử Giám đã tổ chức thành công Đại hội lần thứ VII, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Tham dự Đại hội có đồng chí Đinh Phú Cường, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Chủ tịch Công đoàn phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám; đồng chí Lê Xuân Kiêu, Bí thư chi bộ, Giám đốc Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám, cùng 87 đoàn viên công đoàn Trung tâm.

Vietjet bay hàng ngày giữa TP.HCM và Manila với 7 chuyến khứ hồi mỗi tuần

Chào mừng mùa lễ hội cuối năm, Vietjet tăng chuyến bay TP.HCM - Manila, Philippines tất cả các ngày trong tuần từ 19/12/2025.

Hà Nội: Đổi mới, nâng cao chất lượng quản lý thuế

Chiều 5/12, tại Hội nghị thông tin chuyên đề và giao ban triển khai nhiệm vụ trọng tâm công tác báo chí Thành phố tháng 12/2025 do Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội tổ chức, ông Nguyễn Anh Dũng - Phó Trưởng Thuế thành phố Hà Nội đã thông tin về kết quả triển khai công tác quản lý thuế đối với hộ, cá nhân kinh doanh trên địa bàn Thành phố.

Hội đồng nhân dân xã Gia Lâm thông qua 10 Nghị quyết quan trọng

Sau một ngày làm việc khẩn trương, nghiêm túc, với tinh thần dân chủ, trách nhiệm và xây dựng, kỳ họp thứ ba Hội đồng nhân dân (HĐND) xã Gia Lâm khóa I đã hoàn thành toàn bộ chương trình đề ra, thống nhất thông qua thông qua 12 báo cáo, 10 Nghị quyết.

Từ 1/7/2026, Hà Nội sẽ triển khai thí điểm vùng phát thải thấp trong khu vực Vành đai 1

Chiều 5/12, tại Hội nghị thông tin chuyên đề và giao ban triển khai nhiệm vụ trọng tâm công tác báo chí Thành phố tháng 12/2025 do Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Hà Nội tổ chức, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Hà Nội Nguyễn Minh Tấn đã cung cấp thông tin về việc triển khai thực hiện vùng phát thải thấp trên địa bàn Thành phố.

Tin khác

Nâng cao chỉ số đầu tư FDI mở đường cho thu hút đầu tư chiến lược vào Hà Nội

Luật Thủ đô 2024 18/11/2025 19:55

Trong bối cảnh Hà Nội liên tục nằm trong nhóm dẫn đầu cả nước về thu hút vốn nước ngoài và đang ưu tiên các ngành công nghệ cao, công nghiệp sáng tạo, đô thị xanh - thông minh, việc nâng cao chỉ số FDI trở thành bước chuẩn bị then chốt để đón dòng đầu tư chiến lược trong giai đoạn mới. Theo tinh thần Nghị quyết 17/2025/NQ-HĐND và quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 42 Luật Thủ đô 2024, Thành phố có thêm cơ sở để sẵn sàng đón các nhà đầu tư chất lượng, hướng dòng vốn vào đúng lĩnh vực ưu tiên và tạo nền tảng cho Hà Nội bứt phá mạnh mẽ hơn trong thu hút FDI.

Ngành nghề nào được Hà Nội ưu tiên thu hút đầu tư chiến lược?

Luật Thủ đô 2024 18/11/2025 19:54

Triển khai Luật Thủ đô 2024, Hà Nội bước vào giai đoạn mới của chiến lược thu hút đầu tư, hướng mạnh vào các lĩnh vực có tác động lan tỏa, hàm lượng công nghệ cao và khả năng tạo đột phá về tăng trưởng dài hạn.

Tập huấn triển khai thi hành Luật Thủ đô cho công chức văn hóa xã, phường

Luật Thủ đô 2024 14/10/2025 16:51

Ngày 14/10, tại Bảo tàng Hà Nội, Sở Văn hóa và Thể thao đã tổ chức hội nghị tập huấn Luật Thủ đô 2024 và các văn bản triển khai thi hành Luật Thủ đô cho công chức văn hóa 126 xã, phường năm 2025.

Góp phần “kiến tạo” chính sách để Thủ đô vươn mình

Đại hội Đảng bộ các cấp nhiệm kỳ 2025-2030 14/10/2025 09:48

Với phương châm “Trách nhiệm, công tâm, vì dân, đổi mới”, ngành Tư pháp Thủ đô đã phát huy tốt vai trò nòng cốt, tham mưu giúp Thành phố trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật, tạo hành lang pháp lý góp phần đưa Thủ đô cùng cả nước phát triển.

Cụ thể hóa Luật Thủ đô, tạo động lực phát triển bền vững

Luật Thủ đô 2024 14/10/2025 07:43

Luật Thủ đô (sửa đổi) năm 2024 được Quốc hội thông qua đã mở ra cơ chế, chính sách đặc thù nhằm phát huy tiềm năng, lợi thế và giải quyết những vấn đề đặt ra trong quá trình phát triển của Hà Nội. Với vai trò là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, Hội đồng nhân dân (HĐND) Thành phố đã chủ động, khẩn trương cụ thể hóa các nội dung của Luật, kịp thời ban hành nhiều nghị quyết quan trọng, tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho việc triển khai trong thực tiễn.

Lan tỏa niềm tự hào, khẳng định vị thế Thủ đô trong Kỷ nguyên mới

Luật Thủ đô 2024 08/10/2025 13:19

Sáng 8/10, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với Câu lạc bộ Nhiếp ảnh người cao tuổi Hà Nội, Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám tổ chức Triển lãm ảnh “Hà Nội trong tôi” lần thứ 20 - năm 2025 với chủ đề “Hà Nội trong Kỷ nguyên vươn mình”, nhân dịp kỷ niệm 71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2025), chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2025 - 2030.

Hà Nội: Đổi mới, sáng tạo các hoạt động văn hoá

Luật Thủ đô 2024 07/10/2025 15:05

Luật Thủ đô 2024 đã trao cho Hà Nội nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để phát triển văn hóa. Sau khi Luật có hiệu lực, Hội đồng nhân dân (HĐND) Thành phố đã ban hành các nghị quyết về phát triển Trung tâm công nghiệp văn hóa (TTCNVH), khu thương mại và văn hóa… nhằm khơi mở những “cơ hội mới - giá trị mới” cho xây dựng, phát triển văn hóa của Thủ đô.

Khu phát triển thương mại và văn hóa được thành lập tại các tuyến phố, làng nghề

Luật Thủ đô 2024 25/09/2025 10:53

Trong Nghị quyết số 25/2025/NQ-HĐND, Thành phố cho phép triển khai thử nghiệm có kiểm soát các ý tưởng, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh, công nghệ hoặc hoạt động văn hóa sáng tạo mới tại khu phát triển thương mại và văn hóa.

Thúc đẩy phát triển nông nghiệp sinh thái, bền vững trên địa bàn Thủ đô

Chỉ đạo - Điều hành 09/09/2025 21:49

Góp ý vào việc thành phố Hà Nội cấp giấy phép xây dựng, loại công trình xây dựng trên đất nông nghiệp tại các vùng sản xuất nông nghiệp tập trung trên địa bàn Thành phố, nhiều ý kiến đề nghị xem xét bổ sung thêm loại hình công trình giáo dục trải nghiệm. Đây là loại công trình được đề cập đến trong Điều 32 Luật Thủ đô và nhất là mới đây được đề cập đến trong Nghị quyết đổi mới giáo dục.

Các Nghị quyết về phát triển khoa học, công nghệ phải bảo đảm tính thực tiễn, phù hợp điều kiện của Hà Nội

Thủ đô 29/08/2025 15:12

Hà Nội xây dựng 6 Nghị quyết thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Để các Nghị quyết sau khi ban hành triển khai đạt hiệu quả, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn đề nghị các đơn vị liên quan phải xây dựng lộ trình thực hiện các Nghị quyết quan trọng này. Đồng thời, bảo đảm tính thực tiễn, xuất phát từ mong muốn, nhu cầu thực tế, điều kiện của Hà Nội để giải quyết “bài toán” về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo của Thủ đô.

Xem thêm