Mong mỏi được “hồi sinh”

	Khi Di sản văn hóa phi vật thể đang bị thương mại hóa
	Tường thành công trình kiến trúc độc nhất vô nhị tại Việt Nam bị sạt lở

Có nhiều dấu hiệu xuống cấp

Đình Đại Phú (hay còn gọi là đình Nhà Trò - PV) mang đặc trưng kiến trúc truyền thống bao gồm: Hậu cung, tiền tế nhà giải vũ…Trong đó, hậu cung được nối liền với nhà tiền tế hình thành cấu trúc kiểu chữ đinh. Nhà tiền tế rộng hai gian, nhà giải vũ rộng ba gian nối liền kề hai cánh hiên nhà tiền tế. Tuy nhiên, theo các cao niên thôn Đại Phú hiện hậu cung, nhà giải vũ, cột đồng trụ bị dỡ bỏ. Sân đình bị biến thành đường đi cùng với đó là diện tích đình bị thu hẹp lại.

Đình Nhà Trò đang hiện đang bị “bỏ quên”.

Ông Nguyễn Tọa (nguyên Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ Dân gian Hà Nội) cho biết, từ xưa, các ngày lễ tết cũng như ngày sóc (mùng 1), ngày vọng (ngày 15) hàng tháng, việc thờ cúng ở đình Nhà Trò không bao giờ dứt. Đặc biệt là ngày sinh và hóa của thành hoàng Phổ Hộ (ngày 3/8 và ngày 11/3) và ngày 2/ 3 giỗ Bà tổ giáo phường, dân thôn Đại Phú và giáo phường đều tổ chức lễ tế rất linh đình.

Nhưng những năm gần đây, khi đền Đầm Giếng trở thành trung tâm hoạt động cả về tín ngưỡng và biểu diễn ca trù của địa phương thì mọi hoạt động đáng lẽ phải được tổ chức ở đình Nhà Trò đều được chuyển hết sang đền Đầm Giếng. “Địa phương chỉ tập trung vào việc mở mang khu Đầm Giếng, xây dựng các công trình biến thành một ngôi đền mới khang trang làm nơi thờ mẫu, thờ tổ nghề mà bỏ quên đi đình Nhà Trò mặc dù đình Nhà Trò mới đích thực là di tích gắn với nền ca trù xã Thượng Mỗ” – 1 người dân địa phương cho hay.

Theo tìm hiểu, đến thời điểm hiện tại, người dân thôn Đại Phú vẫn giữ nếp sinh hoạt của đình Nhà Trò xưa kia. Minh chứng là, dù tổ chức ngày giỗ Bà tổ của giáo phường (mồng 2 tháng Ba âm lịch), ở đền Đầm Giếng nhưng trước đó, nhân dân Đại Phú và các thành viên Câu lạc bộ Ca trù bao giờ cũng làm lễ, xướng ca tại đình Nhà Trò từ mồng một và sau đó mới tham gia đoàn rước từ Hoa Chử đi ra đền Đầm Giếng trong ngày mùng 2.

“Về lễ hội truyền thống, bản lý lịch di tích đền Đầm Giếng ghi để kỷ niệm ngày mất của bà, hàng năm cứ đến ngày 2/3 âm lịch nhân dân xã Thượng Mỗ lại tổ chức làm lễ giỗ bà trong ba ngày liên tiếp (từ ngày 2/3 đến ngày 4/3 âm lịch) và cứ ba năm một lần nhân dân thường mở lễ hội lớn trong vùng để dâng cúng lễ vật, cầu xin Đức Mẫu Bà phù hộ cho dân làng được nhân khang, vật thịnh, phúc lộc dài lâu là sự nhầm lẫn đáng tiếc vì ở đền Đầm Giếng chỉ mới có hội sau khi khánh thành công trình xây dựng từ năm 2000 trở lại đây chứ trước kia không mở hội bao giờ. Mà rước bây giờ là từ “cây đa thằng cuội”, đáng lẽ phải rước Bà từ đình Nhà Trò – nơi thờ Tổ của giáo phường mới đúng” – nguyên Phó Chủ tịch Hội Văn nghệ Dân gian Hà Nội cho biết thêm.

Cần trả lại nguyên giá trị vốn có

Theo tìm hiểu của PV, thời điểm hiện tại, hội người cao tuổi và dân làng Đại Phú đang có kế hoạch tu sửa lại đình Nhà Trò. Sau khi tu sửa xong, người dân kỳ vọng đình sẽ được trả lại nguyên giá trị. “Điều đầu tiên chúng tôi mong muốn là có thể xã hội hóa để tạo nguồn kinh phí tu tạo lại đình Nhà Trò vì bây giờ đình đổ nát quá rồi. Tiếp theo nữa là UBND xã Thượng Mỗ xem xét để câu lạc bộ ca trù xã Thượng Mỗ chuyên môn tập và sinh hoạt tại đây để sự nghiệp hát ca trù đứng vững và phát triển đồng thời trả lại cho đình Nhà Trò những chức năng vốn có” – Bà Nguyễn Thị Tam (Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ ca trù xã Thượng Mỗ) tâm sự

Trao đổi về vấn đề sử dụng đình Nhà Trò đúng mục đích nguyên bản, một cán bộ xã Thượng Mỗ thừa nhận: Từ trước đến nay, xã cũng ít quan tâm đến đình Nhà Trò mà chỉ tập trung quản lý di tích chính ngoài Đầm Giếng.

Bàn về giải pháp cho vấn đề liên quan, ông Nguyễn Văn Thành - Trưởng ban văn hóa xã Thượng Mỗ cho biết: “Hiện tại, xã đã giao đình Nhà Trò cho thôn quản lý đồng thời giao cho Câu lạc bộ Ca trù thường xuyên hát hò và dạy các cháu ở đây. Thôn Đại Phú bây giờ đang tập trung sức người sức của, đóng góp xã hội hóa để tu sửa lại ngôi đình này. Theo đó, nếu tu sửa xong, xã nhất trí sẽ đưa những lễ hội vốn được tổ chức ở đình Nhà Trò về đúng nguyên bản”.

Rõ ràng, việc trả lại nguyên bản giá trị của đình Nhà Trò là hết sức cần thiết. Hy vọng rồi đây, đình Đại Phú sẽ nhận được sự quan tâm, trùng tu, tôn tạo, không những trả lại dáng vẻ vốn có mà còn giữ vững truyền thống văn hóa nơi thờ Tổ ca trù, tổ của giáo phường từ xưa để hội truyền thống của giáo phường xưa lại được hồi phục, đem đến niềm vui cho người dân trong xóm, ngoài làng.

Phạm Thảo – Đinh Luyện