Hồi sinh nghệ thuật ca trù ở vùng đất ven đô

Tôi yêu Hà Nội 30/09/2023 16:48

(LĐTĐ) Ca trù Thượng Mỗ là một trong những loại hình văn hóa đặc sắc và là niềm tự hào của người dân Đan Phượng. Trải qua thăng trầm lịch sử, nghệ thuật ca trù có thời từng bị quên lãng. Tuy vậy, với sự nỗ lực của nhiều nghệ nhân, người dân Thượng Mỗ cùng sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, nghệ thuật ca trù vùng đất ven đô đang hồi sinh từng ngày...

Người làm đẹp cảnh quan “ngôi nhà” của những anh hùng liệt sĩ Chuyện ở những miền quê đáng sống

Say mê nghệ thuật truyền thống

Những ngày giữa tháng 9/2023, chúng tôi đến Ủy ban nhân dân (UBND) xã Thượng Mỗ, huyện Đan Phượng, bất ngờ bắt gặp những gương mặt háo hức, vui tươi của các học viên (cả người trung niên lẫn các em thiếu nhi) dự lớp bồi dưỡng nghệ thuật ca trù huyện Đan Phượng.

Bà Phạm Thị Thuyết (thôn Đại Thần, xã Đồng Tháp) cho biết, tham gia lớp bồi dưỡng có gần 50 học viên đến từ 16 xã, thị trấn, đây là những hạt nhân văn nghệ của huyện Đan Phượng. Bà Thuyết đã quen hát chèo từ nhiều năm nay nên cảm thấy rất yêu thích các loại hình nghệ thuật truyền thống của dân tộc.

“Tôi cũng thường xuyên nghe ca trù nên biết thông tin huyện mở lớp dạy ca trù, tôi đăng ký học ngay. Ban đầu, học khổ ca đàn và gõ phách, tôi thấy hơi khó nhưng tôi nghĩ rằng nếu mình học tập nghiêm túc, tìm hiểu về ca trù sẽ thấy được nét độc đáo của nghệ thuật này", bà Thuyết cho hay.

Bên trong hội trường, Nghệ nhân nhân dân ca trù Nguyễn Thị Tam trong bộ áo dài màu đỏ mận quý phái tất bật chuẩn bị phách, lời bài hát cho học viên. Sau hai tiết mục trình diễn “Đào hồng, đào tuyết” và “Tắm mát trên dòng sông đào” do ca nương Mai Phương, ca nương Minh Thúy và nghệ nhân Nguyễn Thị Tam trình bày, lớp học chính thức bắt đầu.

Trên sân khấu, các học viên trải chiếu ngồi xung quanh nghệ nhân Nguyễn Thị Tam. Gương mặt ai cũng thể hiện sự nghiêm túc, nắm bắt từng chỉ dẫn của nghệ nhân và sự say mê với môn nghệ thuật truyền thống này. Nghệ nhân Nguyễn Thị Tam giảng giải từng câu từ, nhịp phách, vần điệu để mỗi học viên nắm bắt được tinh thần của ca trù mà không cảm thấy nản vì khó. Học đến đâu, nghệ nhân hỏi lại học viên đến đó để nắm bắt được tinh thần cũng như sự tiếp thu của mỗi người.

Hồi sinh nghệ thuật ca trù ở vùng đất ven đô

Tiết mục “Đào hồng, đào tuyết” do ca nương Mai Phương, nghệ nhân Nguyễn Thị Tam trình diễn.

“Ca nương nhí” Nguyễn Mai Phương (thôn Cổ Ngõa Hạ, xã Phương Đình) theo học ca trù được 5 năm, hiện đã có thể trình diễn được 10 điệu ca trù chia sẻ, còn nhớ vào một ngày hè cách đây vài năm, tình cờ được xem nghệ nhân Nguyễn Thị Tam biểu diễn, em thấy yêu thích ca trù, nên xin bố mẹ đăng ký cho theo học. Ban đầu học ca trù rất khó nhưng càng học lại càng thấy hay. Mỗi khi địa phương có lớp bồi dưỡng nghệ thuật hát ca trù, em đều xin tham gia, vừa để trình diễn mẫu, vừa ôn luyện lời ca, ngón đàn, nhịp phách cho thuần thục hơn.

Theo nghệ nhân Nguyễn Thị Tam, các em nhỏ ở Thượng Mỗ rất yêu ca trù và cũng tiếp thu rất nhanh nghệ thuật độc đáo mà cha ông để lại. Để có thể hát đúng nhịp phách, ngân, rung đã khó nhưng khó hơn cả là làm sao hiểu được ý nghĩa từng câu hát để truyền cho đúng tinh thần ca trù. Phải mất 3 năm để các học trò của bà từ cảm được ca trù đến ngâm hơi, nhả chữ thành thục...

Là người đã có nhiều năm kinh nghiệm đứng lớp bồi dưỡng nghệ thuật hát ca trù cho các hạt nhân văn nghệ của huyện Đan Phượng, nghệ nhân Nguyễn Thị Tam cho biết, bà sẵn sàng dạy tại nhà cho bất cứ ai yêu thích ca trù, muốn tìm hiểu, học về nghệ thuật truyền thống này. Qua đó nhân lên những hạt giống ca trù ở khắp các địa phương trên địa bàn huyện Đan Phượng, đưa ca trù đến với đông đảo người dân, làm phong phú thêm đời sống văn hóa, tinh thần cho nhân dân.

Hồi sinh nghệ thuật ca trù

Theo các học viên, Nghệ nhân nhân dân Nguyễn Thị Minh Tam là người tâm huyết truyền dạy tới người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, ca nương trẻ về ca trù. Nghệ nhân đã truyền dạy cho các học viên trong câu lạc bộ ca trù xã Thượng Mỗ và người yêu ca trù các xã, thị trấn trên địa bàn huyện kỹ năng hát các làn điệu cơ bản của nghệ thuật hát ca trù như hát nói, hát miễu; luyện ngón, phách; khớp phách, đàn đáy, trống chầu; hợp luyện hát, đàn, trống, phách…

Được biết, hiện nay câu lạc bộ ca trù Thượng Mỗ có tổng số 45 hội viên. Cứ mỗi thứ bảy, chủ nhật hàng tuần, câu lạc bộ lại tổ chức các buổi đào tạo ca trù với sự tham gia của đông đảo học viên ở nhiều lứa tuổi, trong đó có các em thiếu nhi thực sự đáng quý. “Bảo tồn, phát triển loại hình nghệ thuật ca trù không dễ dàng nhưng tôi tin rằng, ca trù sẽ từng bước đi vào đời sống đương đại và khẳng định được sức sống mãnh liệt của nghệ thuật truyền thống dân tộc", nghệ nhân Nguyễn Thị Tam chia sẻ.

Lớp bồi dưỡng nghệ thuật ca trù nhằm nhân lên những hạt giống ca trù trong các xã, thị trấn của huyện Đan Phượng.

Từ khi thành lập câu lạc bộ đến nay, nghệ nhân Nguyễn Thị Tam đã dạy hơn 100 học trò, trong đó 45 người trở thành ca nương, có thể hát, biểu diễn nhiều lối hát ca trù cổ. Câu lạc bộ ca trù Thương Mỗ luôn duy trì trên 30 thành viên, độ tuổi trải rộng từ 6 đến 50. Cứ vào tối thứ bảy, chủ nhật hằng tuần, nhà bà Tam lại rộn ràng tiếng hát. Mấy năm nay, người dạy kép đàn là ông Sách đã mất, bà Tam lại thay ông trực tiếp hướng dẫn học viên kỹ thuật đánh đàn, cầm trống chầu, giữ nhịp phách...

Theo các chuyên gia văn hóa, ca trù là loại hình nghệ thuật quý của cha ông để lại, đã đạt tới đỉnh cao về nghệ thuật và văn học. Tuy nhiên, trong thời gian dài, loại hình nghệ thuật này bị lãng quên, thậm chí vắng bóng, vì vậy, việc bảo vệ, phát huy nghệ thuật hát ca trù là công việc lâu dài nhưng cấp bách nhằm ngăn chặn tình trạng mai một.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Quang Dũng - Phó Giám đốc Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện Đan Phượng, cho biết, việc Trung tâm Văn hóa thành phố Hà Nội phối hợp với Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao Đan Phượng mở lớp bồi dưỡng nghệ thuật hát ca trù cho các hạt nhân văn nghệ tại huyện Đan Phượng cũng là một trong những giải pháp quan trọng nhằm gìn giữ, phát huy nghệ thuật hát ca trù.

Theo lãnh đạo Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao huyện Đan Phượng, hiện nay, với chèo tàu Tân Hội, hội diều Bá Giang, ca trù Thượng Mỗ là một trong những loại hình văn hóa đặc sắc và là niềm tự hào của người dân Đan Phượng. Tương truyền, ca trù xuất hiện ở Thượng Mỗ từ thế kỷ XVII. Trải qua thăng trầm lịch sử, nghệ thuật ca trù có thời từng bị quên lãng. Tuy vậy, với sự nỗ lực của nhiều nghệ nhân, người dân Thượng Mỗ cùng sự hỗ trợ của chính quyền địa phương, nghệ thuật ca trù vùng đất ven đô đang hồi sinh từng ngày...

Dẫu biết việc bảo tồn, phát triển loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo này không hề dễ dàng nhưng người dân Thượng Mỗ luôn tin rằng, khi các em nhỏ còn yêu thích và theo học thì ca trù sẽ khó mai một.

Năm 2009, nghệ thuật ca trù đã được UNESCO đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp. Từ đó đến nay, ca trù đã có sự trở lại mạnh mẽ, nhờ sự chung tay của cả cộng đồng. Nghệ thuật trình diễn ca trù đã có những khởi sắc hơn, thể hiện qua mức độ thực hành di sản được duy trì thường xuyên, sự mở rộng về số lượng người tham gia và số lượng các câu lạc bộ. Hiện nay, Hà Nội đã có gần 20 nhóm, câu lạc bộ ca trù sinh hoạt, biểu diễn đều đặn, lưu giữ được trên 30 thể cách, điệu múa cổ và phát triển thêm hàng chục làn điệu mới; hơn 50 người có khả năng truyền dạy cùng hàng trăm người theo học.

Tags:

ca trù Thượng Mỗ ca trù xã Thượng Mỗ Huyện Đan Phượng

Nên xem

“Xanh hóa” xe buýt: Cần sự đồng lòng, đồng bộ để phá vỡ các rào cản

(LĐTĐ) Tại Hà Nội, cùng với việc nâng cao chất lượng phục vụ hành khách, công tác đầu tư, đổi mới đoàn phương tiện xe buýt là hết sức cần thiết, góp phần vì một Thủ đô xanh, thân thiện môi trường. Tuy nhiên, để đưa xe buýt sử dụng năng lượng sạch đi vào sử dụng là không hề dễ, đòi hỏi quyết tâm cao cùng cơ chế, chính sách hỗ trợ và một lộ trình cụ thể.

Yên Phong, Bắc Ninh - miền đất hứa cho các nhà đầu tư

(LĐTĐ) Với lợi thế quỹ đất lớn và được quy hoạch trở thành thành phố trực thuộc tỉnh, huyện Yên Phong - Bắc Ninh đang nổi lên như một “địa điểm vàng” thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới đầu tư bất động sản.

Để Thủ đô có "nguyên khí" mạnh, phải "mở khóa" chính sách thu hút nhân tài

(LĐTĐ) "Hiền tài là nguyên khí quốc gia", nên trong chiến lược phát triển Thủ đô không thể thiếu chiến lược thu hút, trọng dụng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao như một khâu đột phá bảo đảm cho sự thành công. Vì vậy, dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) cần xây dựng các cơ chế đặc thù tương xứng, cụ thể và khả thi về thu hút, trọng dụng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Ấm áp lễ bàn giao kinh phí xây dựng Mái ấm tới đoàn viên Công đoàn quận Long Biên

(LĐTĐ) Chiều nay (28/11), Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) quận Long Biên tổ chức lễ bàn giao và trao hỗ trợ kinh phí xây dựng, sửa chữa Mái ấm Công đoàn tới 2 đoàn viên có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn quận.

Lan tỏa lòng nhân ái

(LĐTĐ) Với cương vị là Hiệu trưởng Trường Tiểu học Tây Tựu A (quận Bắc Từ Liêm), Cô giáo Nguyễn Thị Hạnh luôn tâm huyết với sự nghiệp giáo dục, yêu thương học trò và lan tỏa cách sống nhân ái bằng những việc làm thiết thực, ý nghĩa.

Gắn kết trách nhiệm vì học sinh

(LĐTĐ) Thông qua phong trào “Nhà trường cùng chung tay phát triển - Thầy cô cùng chia sẻ trách nhiệm” do ngành Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Hà Nội phát động, sự gắn kết, trách nhiệm giữa những trường ở nơi thuận lợi với trường ở địa bàn khó khăn sẽ dài hơi hơn, từ đó rút ngắn dần khoảng cách về chất lượng giáo dục, đem lại những điều tốt nhất cho học sinh.

Cẩn thận hơn với tội phạm trên nền tảng số

(LĐTĐ) Theo cơ quan chức năng, hoạt động lừa đảo chiếm đoạt tài sản dịp cuối năm diễn ra ngày càng phức tạp, tinh vi. Việc đăng ký thông tin cá nhân trên các tài khoản mạng xã hội, các hình thức giao dịch online, thương mại điện tử, hay “bẫy quảng cáo” trên các website… cũng là cơ hội cho tội phạm công nghệ cao lợi dụng để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Tin khác

Phát huy hiệu quả các thiết bị thể thao nơi công cộng

Tôi yêu Hà Nội 24/11/2023 16:35

(LĐTĐ) Với hiệu quả thiết thực và được sử dụng miễn phí, những chiếc máy tập thể thao công cộng ngoài trời đã trở thành “món ăn” tinh thần quen thuộc với nhiều người dân Thủ đô. Những lợi ích thực tế cho thấy mô hình này cần tiếp tục được duy trì và nhân rộng...

Để những di sản Thủ đô được “đánh thức”

Tôi yêu Hà Nội 21/11/2023 10:18

(LĐTĐ) Thời gian này, trên địa bàn Thành phố đã diễn ra hàng loạt hoạt động nghệ thuật, trưng bày, triển lãm, hội thảo, tọa đàm thuộc các lĩnh vực từ thiết kế, nghệ thuật, âm thanh, ánh sáng…để hưởng ứng Tuần lễ Thiết kế sáng tạo Hà Nội năm 2023. Qua đó, kết nối sự sáng tạo và phát huy truyền thống lịch sử văn hóa, hướng tới sự phát triển của ngành Công nghiệp văn hóa sáng tạo của Thủ đô.

Đưa thương hiệu quà tặng Thủ đô lên tầm cao mới

Tôi yêu Hà Nội 07/11/2023 09:49

(LĐTĐ) Phát triển sản phẩm quà tặng du lịch Hà Nội được coi là một nhiệm vụ quan trọng trong hành trình xây dựng thương hiệu du lịch Thủ đô. Trong đó, trọng tâm là xây dựng, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, phát triển các sản phẩm thủ công truyền thống, nhằm hướng đến xây dựng ngành công nghiệp sản xuất quà tặng hấp dẫn có sức cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu thị trường.

Hoàn thiện 6 nội dung trong đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô

Tôi yêu Hà Nội 05/11/2023 07:46

(LĐTĐ) Hà Nội yêu cầu các đơn vị tư vấn nghiên cứu, hoàn chỉnh 6 nội dung trong Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.

Nhân rộng những “Di tích lịch sử kiểu mẫu”

Longform 27/10/2023 21:14

Có lẽ gần đây mỗi người dân Hà Nội đã không còn xa lạ gì với cụm từ “kiểu mẫu”. Để chung tay xây dựng một đô thị văn minh, văn hóa, rất nhiều mô hình “kiểu mẫu” được hình thành. Hà Nội có “Nông thôn mới kiểu mẫu”, có “Tuyến đường hoa hiểu mẫu”, “Tuyến đê kiểu mẫu”, “Danh lam thắng cảnh kiểu mẫu”. Và giờ đây còn có “Di tích lịch sử kiểu mẫu”.

Hà Nội: Đề xuất giải pháp thúc đẩy hoạt động chuyển đổi số của sinh viên

Tôi yêu Hà Nội 25/10/2023 20:59

(LĐTĐ) Trong khuôn khổ Đại hội đại biểu Hội Sinh viên Việt Nam thành phố Hà Nội lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2023 - 2028, chiều 25/10, các đại biểu tập trung thảo luận về tầm quan trọng của năng lực số đối với sinh viên trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay; đồng thời đề xuất, kiến nghị, giải pháp thúc đẩy tinh thần sáng tạo, hỗ trợ các hoạt động chuyển đổi số của sinh viên.

Kỳ vọng “thủ phủ” công nghệ không còn xa

Tôi yêu Hà Nội 10/10/2023 08:07

(LĐTĐ) Mang trên mình “sứ mệnh” là khu công nghệ cao dẫn dắt nền kinh tế phát triển trong kỷ nguyên số, song vì nhiều lý do đến nay Khu công nghệ cao Hòa Lạc vẫn chưa đạt kỳ vọng như mong muốn. Việc Bộ Kế hoạch - Đầu tư đặt Trung tâm đổi mới sáng tạo Quốc gia tại đây gắn với việc Chính phủ đồng ý chuyển Khu Công nghệ cao Hòa Lạc về thành phố Hà Nội quản lý đúng vào thời điểm Việt Nam - Hoa Kỳ nâng cấp lên thành Đối tác Chiến lược Toàn diện, trong đó lấy hợp tác khoa học - công nghệ làm trọng tâm khiến các chuyên gia cho rằng: Khu công nghệ này đã có đầy đủ yếu tố thiên thời - địa lợi - nhân hòa để bứt tốc; trở thành đầu tàu trong quá trình phát triển Thủ đô.

Dù có đi bốn phương trời… lòng vẫn nhớ về Hà Nội

Đề án Hà Nội 10/10/2023 08:05

(LĐTĐ) Hà Nội đang vào Thu, cả Thành phố đẹp như một bức tranh… ai đi xa cũng nhớ, ai chưa một lần đến cũng muốn thưởng thức cái đẹp của Thu Hà Nội. Vì cuộc sống, công việc những người con của Hà Nội, những người có cơ hội học tập ở Thủ đô thời sinh viên nay đang làm việc ở phương Nam hay thành phố mang tên Bác họ đều phát huy được phong cách, văn hóa người Hà Nội để thành công trong công việc. Dù mỗi người một công việc song điểm chung họ đều nặng lòng và có một tình yêu với Hà Nội rất lớn.

Xao xuyến thu Hà Nội

Tôi yêu Hà Nội 10/10/2023 08:01

(LĐTĐ) “Em nghe chăng, trong lắng sâu nơi hồng trái tim mình. Hà Nội mùa thu ôi xao xuyến trong lòng ta…”. Thật vậy, Hà Nội đang trong những ngày thời tiết đẹp nhất năm, những ngày thành phố mang theo hương thơm của đất trời để mỗi khoảnh khắc, mỗi cảm xúc đều khiến bao trái tim phải thổn thức.

Hà Nội - Thành phố 12 mùa hoa

Tôi yêu Hà Nội 10/10/2023 07:30

(LĐTĐ) Trước tốc độ đô thị hóa “chóng mặt”, làng hoa Ngọc Hà giờ chỉ còn được nhắc đến như một địa danh trong tiềm thức của nhiều người Hà Nội. Nhưng thay vào đó, trên khắp Thủ đô, những “làng hoa” khác đã mọc lên, bốn mùa trăm hoa đua nở như trong câu hát: “Tháng giêng hoa đào bừng nở, đón xuân khoe sắc hồng tươi/Tháng hai hoa ban ngập tràn, tím biếc những gương mặt phố...”.

Xem thêm