Dạy nhạc trong trường học: Giải pháp “chống nhạt”

Giải pháp “chống nhạt” cho môn học tích hợp

Hai thế hệ cùng học một giáo trình

Em Thanh Hải, học sinh lớp 8 (THCS Yên Hòa) cho biết: “Mặc dù ở lớp được học thanh nhạc một tiết/tuần nhưng đều là những bài hát cũ, nhàm chán. Em thích những bài hát có tiết tấu sôi động nên ở nhà đã mua riêng những đĩa nhạc này để thưởng thức...”. Còn chị Mai Hương (Hoàng Cầu – Hà Nội) cho biết, có những ca khúc chị được học từ thời nhỏ như: “Reo vang bình minh”, “Con chim non”... đến bây giờ vẫn được sử dụng để dạy cho thế hệ con, cháu mình. Nếu tính ra thì những tác phẩm này đều có tuổi đời vài thập niên.

Dạy và học nhạc trong trường học chưa được chú trọng. Ảnh minh họa

Theo tìm hiểu của phóng viên, nội dung sách giáo khoa âm nhạc hiện nay, nhìn chung, chỉ tập trung vào học hát với số lượng khá nhiều là các bài dân ca. Mặc dù số lượng bài hát có sự điều tiết giảm dần để phù hợp với từng lớp như 10 – 12 bài (cấp tiểu học) đến 4 – 6 bài (cấp THCS) nhưng nội dung lại bị lặp đi lặp với các chủ đề như ca ngợi quê hương, đất nước, giới thiệu văn hóa ba miền qua các bài dân ca. Điều đáng nói là dấu ấn vùng miền trong các bài dân ca này cũng không có gì đặc sắc, dễ gây nhầm lẫn.

Thừa nhận thực tế này, nhạc sỹ Nguyễn Lân Cường, Phó chủ tịch Hội Âm nhạc Hà Nội, cho rằng: “Mặc dù những bài hát trong sách giáo khoa hiện hành có thể coi là những ca khúc thiếu nhi đi cùng năm tháng nhưng chưa chắc đã phù hợp với lứa tuổi thiếu nhi thời hiện đại”. Ông Cường cũng cho rằng, cần bổ sung và làm mới danh mục các bài hát trong sách giáo khoa hiện nay bằng cách thay những bài dân ca bằng những bài có nội dung giáo dục được lồng ghép rất phù hợp với thực tế như an toàn giao thông với những tiết tấu sôi động sẽ phù hợp với xã hội công nghiệp, hiện đại hơn là những tiết tấu ê a, nhàm chán.

Giáo viên tự làm mới môn học

Trên thực tế, giáo viên dạy thanh nhạc tại các trường còn ít, chưa đáp ứng được yêu cầu của bộ môn. Trong khi đó, môn thanh nhạc có đặc trưng riêng nhưng đội ngũ giáo viên hiện nay chưa đồng đều về chất lượng dẫn đến một số giáo viên còn cứng nhắc trong việc truyền thụ bài giảng. Tại nhiều trường tiểu học và THCS còn thiếu giáo viên dạy âm nhạc hoặc nếu có thì cũng phải kiêm nhiệm nhiều việc như phụ trách hoạt động tập thể. Ngoài giờ lên lớp phải tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ trong nhà trường nên rất vất vả, thường xuyên bị quá tải, trong khi chế độ đãi ngộ còn rất hạn chế…

Theo cô giáo Hải Hà, dạy nhạc ở trường cấp 2 (xã Vĩnh Quỳnh – Thanh Trì – Hà Nội), từ nhiều năm nay, cô vừa là giáo viên dạy nhạc, vừa kiêm nhiệm Tổng phụ trách đội. Nếu chỉ xét theo khối lượng kiến thức sách giáo khoa là 8 bài (từ lớp 6 đến lớp 8) và giảm bớt đi chỉ còn 4 bài (lớp 9) thì công việc không quá vất vả. Tuy nhiên chỉ có một giáo viên dạy cho tất cả các lớp nên hiện tại số tiết dạy của cô cũng lên tới 20 tiết/tuần, chưa kể đến các công tác kiêm nhiệm khi làm Tổng phụ trách đội.

Cũng theo cô giáo Hà, sự kiêm nhiệm này đôi khi là một lợi thế bởi học âm nhạc không tạo nên sự quá tải cho học sinh, nhiều em thích đến trường vì được vui chơi, ca hát. Môn học này, hầu như không có bài tập về nhà (thông thường chỉ yêu cầu học sinh ôn tập lại bài hát hoặc sáng tạo động tác minh họa cho bài hát), giúp học sinh cân bằng giữa học tập và vui chơi. Vì thế, giáo viên có thể cho học sinh ôn bài thông qua những chương trình ngoại khóa, vui chơi, lồng ghép với các tiết mục văn nghệ biểu diễn đầu tuần để khuyến phát triển trí tưởng tượng và khả năng tư duy sáng tạo của các em.

Theo tìm hiểu của phóng viên, hiện nay thiết bị dạy học ở nhiều trường còn thiếu thốn, chưa được đầu tư. Đồ dùng dạy học hiện nay chủ yếu là sách giáo khoa, dụng cụ âm nhạc chủ yếu là đàn gi ta hoặc organ đã cũ, học sinh chưa có phòng dạy thanh nhạc riêng. Việc học tại lớp với thiết kế cách âm chưa chuẩn dễ gây ảnh hưởng đến các lớp bên cạnh khi các em luyện thanh, hát đồng ca. Thêm nữa, lứa tuổi học sinh THCS là lứa tuổi có nhiều thay đổi tâm sinh lý, đặc biệt là chất giọng cũng có sự thay đổi mà mọi người thường quen gọi là “vỡ giọng”. Kéo theo đó là tâm lý, nhiều em trở nên e ngại khi thể hiện mình trước đám đông, tập thể như múa, hát. Vì vậy, đòi hỏi giáo viên cần làm biết cách tự làm mới môn học bằng chính những sáng tạo trong giảng dạy của mình để tạo sự hứng thú cho học sinh “Trong quá trình dạy học nên đưa vào một số trò chơi vừa nâng cao hiệu quả bài học, vừa tạo hứng thú cho học sinh : “Nhìn tranh đoán tên bài hát”, “nghe tiết tấu đoán nốt nhạc”, “nghe tiết tấu đoán câu hát”... Với phương pháp này sẽ luyện khả năng nghe rất tốt cho học sinh”, nhạc sỹ Nguyễn Lân Cường gợi ý thêm.

Tuệ linh