Dấu xưa nơi làng cổ Đông Ngạc

(LĐTĐ) Nằm cách trung tâm Hà Nội khoảng 10km, dù đã lên phường nhưng Đông Ngạc (quận Bắc Từ Liêm) vẫn giữ trong mình những giá trị văn hoá gần như vẹn nguyên, từ hệ thống không gian di tích, địa danh, cảnh quan, kiến trúc… đến truyền thống khoa bảng.
Vẻ đẹp đá ong xứ Đoài Lưu giữ “hồn quê”

1. “Ðất Kẻ Giàn, quan Kẻ Vẽ”, đó là câu lưu truyền trong dân gian để ca ngợi làng Ðông Ngạc - Kẻ Vẽ xưa. Nhiều người truyền nhau, đất này tụ nhiều vượng khí, chính vì vậy có không ít người đỗ đạt, ra làm quan. Từ thời Trần đến thời Nguyễn, Ðông Ngạc có hàng chục Tiến sĩ, Bảng nhãn, Phó bảng và hàng trăm Cử nhân, Tú tài, trong đó có những danh nhân nổi tiếng như Phan Trọng Phiên, Nguyễn Hữu Tạo, Hoàng Tăng Bí, Phạm Văn Trường, Hoàng Minh Giám... Ngoài ra, trên mảnh đất khoa bảng nổi tiếng này, những năm 40 của thế kỷ 20, Trung ương Ðảng và Xứ ủy Bắc Kỳ đã gây dựng cơ sở an toàn khu để từ đây chỉ đạo phong trào cách mạng, tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền ở Hà Nội và cả nước.

Dấu xưa nơi làng cổ Đông Ngạc
Nét xưa cũ được lưu giữ ở Đông Ngạc. (Ảnh: Giang Nam)

Đó là những thông tin mà qua nhiều nguồn giúp tôi hiểu hơn về Đông Ngạc. Kỳ thực, với dải đất này không phải đến bây giờ tôi mới ghé thăm. Đận xuân 2020 tôi cũng từng có may mắn ghé thăm và được trò chuyện với những bậc túc nho nơi đây. Dù vậy, khi ghé lại mảnh đất này thì trong tôi vẫn vẹn nguyên nét mới lạ. Ở Đông Ngạc hôm nay có thể thấy sự phát triển rõ nét của một làng quê thời hiện đại. Những mái nhà cao tầng mọc lên ngày một nhiều, chợ búa ngày càng sầm uất, len lỏi, xen kẽ giữa những nếp nhà xưa… tất cả như hòa quyện như một nét chấm phá xưa cũ trong bức tranh hiện đại.

Đến Đông Ngạc nếu không ghé thăm đình Đông Ngạc, hay còn gọi là đình Vẽ thì chuyến đi đó sẽ không thực sự trọn vẹn. Nghe kể, đình được xây dựng từ cách đây hơn 400 năm, với quy mô to lớn cùng nhiều hạng mục kiến trúc cổ kính. Đình được trùng tu nhiều lần qua nhiều thế kỷ, là nơi thờ ba vị thần tượng trưng cho “thiên, địa, nhân” và thờ Tiến sĩ Phạm Quang Dung, người làng có công trùng tu đình năm 1718 và Phạm Thọ Lý, người cung tiến đất làm đình lần đầu năm 1635.

Cho đến nay, ngoài sự năng động trong phát triển kinh tế, người Đông Ngạc luôn tự hào về truyền thống khoa bảng của mình. Đận gặp mặt, ông Lê Văn Châu - Phó Ban quản lý di tích đình Đông Ngạc quả quyết với tôi rằng, Đông Ngạc là một làng Nho học và cốt cách này đã ngấm vào máu thịt. Thế nên, từ xưa đến nay tất cả các nghi thức tâm linh tín ngưỡng các quan hệ gia đình, tộc họ, xóm làng đều được quy định trên dưới rõ ràng theo văn phép, nhưng vẫn giữ tinh thần dân chủ nên mọi việc liên quan đến lợi ích của đất nước, xóm làng đều được đưa ra chốn đình làng cùng hội đồng bô lão bàn bạc không phân biệt giàu sang nghèo hèn.

2. Cơn lốc đô thị hóa không chỉ tạo ra sự phát triển kinh tế, cải thiện đời sống con người mà còn có những mặt trái của nó. Người Hà Nội sống nhiều năm dường như ai cũng biết đến những làng hoa Ngọc Hà, Nhật Tân hay húng Láng… Thế nhưng, những tên hoa, tên rau ấy giờ chỉ còn trong ký ức. Tương tự như vậy, đã có những lúc và có những thời điểm làng cổ trên địa bàn Hà Nội đứng trước nguy cơ bị xóa sổ. Giống như các làng cổ khác của Hà Nội (Đường Lâm, Cự Đà, Làng Mọc...), những ngôi nhà cổ còn sót lại ở làng Đông Ngạc cũng vậy khi phải đối mặt với sự biến thiên không ngừng nghỉ của thời gian và nhịp đô thị.

Tôi từng có dịp ghé qua làng Cựu, xã Vân Từ (huyện Phú Xuyên). Phải thẳng thắn, đây là một trong những ngôi làng cổ mang đậm bản sắc của vùng ngoại thành Hà Nội. Làng Cựu vẫn còn lưu giữ hàng chục ngôi nhà cổ tuổi đời khoảng 100 năm, thậm chí hơn cái độ bách niên. Ngoài ra, nơi đây cũng từng được người dân khắp nơi ca ngợi là “làng thợ may” đệ nhất Hà thành. Cách đây hơn một thế kỷ, những người dân ở làng lên Hà Nội làm ăn, học được nghề may, kinh doanh phát đạt rồi trở lại quê hương xây dựng những ngôi nhà khang trang và nghề may từ đó cũng trở thành nghề truyền thống của dân làng. Người làng giàu vì nghề, có điều kiện để xây dựng nên những căn nhà bề thế. Dễ thấy, nơi đây, dù màu thời gian đã phủ lên những nếp nhà xưa cũ nhưng vẫn không khỏa lấp được những nét kiến trúc độc đáo, đan xen hài hòa của văn hóa Ðông - Tây. Tuy nhiên, qua thời gian, không ít nhà cổ cũng đã bị xuống cấp. Đất không rộng ra thêm nhưng người thì cứ nảy nở, bởi thế có không ít ngôi nhà mới khang trang được dựng lên. Những con đường lát đá xanh của quá khứ đã dần nhường chỗ cho các con đường bê tông kiên cố.

Trong hoàn cảnh tương tự, nhưng lại có phần khởi sắc hơn làng Cựu đó là Đường Lâm. Nhắc đến Sơn Tây, hẳn không ít người sẽ nghĩ ngay đến ngôi làng cổ mang tên Đường Lâm với những di tích lịch sử văn hóa, kiến trúc nghệ thuật như Đình Mông Phụ, Chùa Mía, nhà thờ Thám hoa Giang Văn Minh, đình Cam Thịnh, lăng Phùng Hưng, Ngô Quyền, giếng cổ…

Đường Lâm cũng là quê hương của các danh nhân nổi tiếng như: Vua Ngô Quyền, Bố Cái Đại vương Phùng Hưng, Giang Văn Minh, bà Man Thiện (mẹ của Hai Bà Trưng), bà chúa Mía (người xây chùa Mía, vương phi của chúa Trịnh Tráng), Phan Kế Toại, Hà Kế Tấn, Kiều Mậu Hãn, Phan Kế An. Chỉ chừng ấy thôi cũng đủ để khiến bất kỳ ai khi đến với vùng đất này cũng đều như lạc vào vùng không gian của vài trăm năm, thậm chí cả nghìn năm trước đó.

Dấu xưa nơi làng cổ Đông Ngạc
Đông Ngạc hoàn toàn có thể trở thành điểm du lịch “hút khách” khi mang trong mình những giá trị kiến trúc, lịch sử, văn hóa. (Ảnh: Giang Nam)

Đường Lâm nay đã trở thành điểm du lịch được gần xa biết đến. Có những dịp cao điểm khi chưa có dịch Covid-19 bủa vây, trên mảnh đất này bóng dáng của những tốp khách nước ngoài thong dong dạo chơi khắp làng bằng xe đạp hay tản bộ không hiếm. Đấy là một thành công khi Đường Lâm tận dụng được tiềm năng và lợi thế của mình. Thế nhưng, theo tìm hiểu cũng từng có thời điểm Đường Lâm đứng giữa mâu thuẫn giữa việc gìn giữ nhà cổ, làng cổ và phát triển, cải thiện đời sống người dân. Vì sao ư? Bởi sự gia tăng dân số tự nhiên và nhu cầu cải thiện điều kiện chỗ ở của người dân làng cổ là áp lực rất lớn, điều này trực tiếp mâu thuẫn với yêu cầu bảo tồn di tích trong làng cổ. Rất may, đến thời điểm này các nút thắt của vấn đề đã từng bước được tháo gỡ. Hơn hết, các cấp chính quyền thị xã Sơn Tây cũng xác định rõ khi đặt du lịch là ngành kinh tế quan trọng, từ đó có những chính sách quan tâm phát triển.

…Những nỗ lực và giải pháp phát triển du lịch tại Đường Lâm đã dần dần phát huy hiệu quả. Dễ thấy nhất, hiện bất kỳ ai khi đến du lịch Làng cổ Đường Lâm đều có thể thưởng thức những thức quà quê dân dã là “của hiếm” từng thịnh hành thuở xưa cũ như: Kẹo dồi, kẹo vừng, kẹo lạc và chè lam. Nghề làm “quà quê” đã giúp nhiều gia đình làng cổ có điều kiện phát triển kinh tế và tạo công ăn việc làm cho lao động địa phương.

3. Cơn lốc đô thị hóa là thách thức song nó cũng không hẳn là xấu nếu biết tận dụng những tiềm năng sẵn có để phát triển. Với Đông Ngạc cũng vậy. Theo tìm hiểu, nơi đây không chỉ có truyền thống hiếu học mà mảnh đất này hiện còn lưu giữ được nhiều di sản văn hóa, di tích lịch sử có giá trị.

Theo tìm hiểu, Đông Ngạc hiện có hàng chục di tích bao gồm: Đình, đền, chùa, nhà thờ họ… và khá nhiều kiến trúc nhà cổ. Hơn nữa, Đông Ngạc cũng nổi tiếng là một làng ven đô mà nét cổ xưa còn lưu lại trên lối mòn gạch nghiêng in dấu chân gái làng xuất giá, trên rêu phong cổng ngõ gió lùa, trên bia đá chùa xưa và trong cả nét đẹp tảo tần chăm chỉ trong nếp sống từ ngàn xưa truyền lại.

Gần đây, đại dịch Covid-19 làm thay đổi nhu cầu tiêu dùng và khám phá của khách du lịch. Họ có xu hướng tự tìm kiếm địa chỉ du lịch, tự khám phá thay vì tham gia các tour du lịch đông người. Đây là cơ hội tốt với du lịch cộng đồng. Với sự yên bình của một ngôi làng nằm ngay nội thành cùng những giá trị văn hóa, lịch sử vốn có, Đông Ngạc hoàn toàn có thể phát triển về du lịch, trở thành điểm đến cho những người muốn tìm hiểu về lịch sử hoặc tham quan những không gian cổ kính của một ngôi làng cổ, khám phá những nếp nhà với kiến trúc truyền thống./.

Đinh Luyện

Có thể bạn quan tâm

Nên xem

Hà Nội thí điểm mô hình thu gom rác trực tiếp

Hà Nội thí điểm mô hình thu gom rác trực tiếp

(LĐTĐ) Nhằm nâng cao chất lượng thu gom, vận chuyển rác trên địa bàn, từ ngày 18/12, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) đã thí điểm thu gom rác trực tiếp tại phường Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm, qua đó thu được nhiều kết quả đáng ghi nhận.
Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

(LĐTĐ) Tối ngày 22/12, tại Không gian Văn hóa sáng tạo quận Tây Hồ, Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao quận phối hợp với Ủy ban nhân dân (UBND) phường Yên Phụ tổ chức chương trình nghệ thuật “Tây Hồ tỏa sáng”, với sự tham gia, cổ vũ của đông đảo nhân dân và du khách.
Thanh Trì: Triển khai cho vay ưu đãi gần 700 triệu đồng tháng 12

Thanh Trì: Triển khai cho vay ưu đãi gần 700 triệu đồng tháng 12

(LĐTĐ) Vừa qua, Liên đoàn Lao động huyện Thanh Trì phối hợp với Quỹ trợ vốn công nhân, viên chức nghèo Thủ đô (Quỹ trợ vốn) triển khai chương trình cho vay ưu đãi, giải ngân vốn vay tháng 12/2024 cho 17 đoàn viên công đoàn.
Lần đầu tiên ngành Thuế thu đạt 1,7 triệu tỷ đồng

Lần đầu tiên ngành Thuế thu đạt 1,7 triệu tỷ đồng

(LĐTĐ) Vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, cơ quan thuế triển khai đồng bộ, hiệu quả các giải pháp quản lý thu, công tác thuế năm 2024 đưa toàn ngành về đích với tổng số thu ước đạt 1.732.000 tỷ đồng.
Luật Thủ đô 2024: Cơ hội để Hà Nội phát triển thương mại văn hóa

Luật Thủ đô 2024: Cơ hội để Hà Nội phát triển thương mại văn hóa

(LĐTĐ) Việc sửa đổi Luật Thủ đô đã mang lại những điều chỉnh quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển văn hóa, nhằm bảo đảm Hà Nội tiếp tục phát huy vai trò trung tâm văn hóa của cả nước.
Triển lãm “Thiên Quang”: Tôn vinh nghề thủ công truyền thống

Triển lãm “Thiên Quang”: Tôn vinh nghề thủ công truyền thống

(LĐTĐ) Triển lãm “Thiên Quang” khai thác câu chuyện về ánh sáng thiêng liêng của Trời và Đất soi chiếu Thăng Long - nơi hội tụ văn hóa, lịch sử và tinh hoa nghề thủ công truyền thống.
Ăn thử xúc xích Cocktail của TH true FOOD: Tên nghe “wow”, còn hương vị thì sao?

Ăn thử xúc xích Cocktail của TH true FOOD: Tên nghe “wow”, còn hương vị thì sao?

(LĐTĐ) Là người có thói quen trung thành với các sản phẩm đã mua cả trăm lần, tôi vẫn quyết định phá lệ một lần, ăn thử xúc xích Cocktail của TH true FOOD, để xem hương vị có gây bất ngờ như cái tên hay không.

Tin khác

Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

Đặc sắc chương trình nghệ thuật “Tây Hồ toả sáng”

(LĐTĐ) Tối ngày 22/12, tại Không gian Văn hóa sáng tạo quận Tây Hồ, Trung tâm Văn hóa Thông tin và Thể thao quận phối hợp với Ủy ban nhân dân (UBND) phường Yên Phụ tổ chức chương trình nghệ thuật “Tây Hồ tỏa sáng”, với sự tham gia, cổ vũ của đông đảo nhân dân và du khách.
Luật Thủ đô 2024: Cơ hội để Hà Nội phát triển thương mại văn hóa

Luật Thủ đô 2024: Cơ hội để Hà Nội phát triển thương mại văn hóa

(LĐTĐ) Việc sửa đổi Luật Thủ đô đã mang lại những điều chỉnh quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển văn hóa, nhằm bảo đảm Hà Nội tiếp tục phát huy vai trò trung tâm văn hóa của cả nước.
Tết sớm trên phố: Đã thấp thoáng đào, quất

Tết sớm trên phố: Đã thấp thoáng đào, quất

(LĐTĐ) Còn hơn một tháng nữa là đến Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, trên khắp các tuyến phố Hà Nội đã thấp thoáng sắc đào, quất - những biểu tượng quen thuộc của mùa Xuân đang về.
Quận Hai Bà Trưng: Sẵn sàng vận hành các đơn vị hành chính mới

Quận Hai Bà Trưng: Sẵn sàng vận hành các đơn vị hành chính mới

(LĐTĐ) Vừa bảo đảm hoàn thành tốt nhất các nhiệm vụ năm 2024, quận Hai Bà Trưng (Hà Nội) cũng đang khẩn trương hoàn tất các khâu cuối cùng sắp xếp các đơn vị hành chính mới, sẵn sàng vận hành từ ngày 1/1/2025. Theo đánh giá, sau sắp xếp, tinh gọn bộ máy, công tác quản lý cũng như dư địa phát triển trên địa bàn sẽ được thực hiện hiệu quả hơn.
Nhiều trải nghiệm thực tế thú vị tại Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024

Nhiều trải nghiệm thực tế thú vị tại Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024

(LĐTĐ) Ngày 20/12, Triển lãm Quốc phòng Quốc tế Việt Nam 2024 (diễn ra tại quận Long Biên, TP.Hà Nội) đã mở cửa cho người dân và du khách tham quan miễn phí. Triển lãm không chỉ giới thiệu những trang thiết bị, vũ khí hiện đại của Quân đội nhân dân Việt Nam và quốc tế, mà còn lồng ghép nhiều hoạt động trải nghiệm thực tế khác, thu hút đông đảo công chúng tham gia.
Quận Thanh Xuân diễn tập chữa cháy tại Khu đô thị Royal City

Quận Thanh Xuân diễn tập chữa cháy tại Khu đô thị Royal City

(LĐTĐ) Tại buổi diễn tập, các lực lượng đã diễn tập giả định tình huống xảy ra cháy tại ki-ốt bán hàng tại tầng 1 tòa nhà R2. Nguyên nhân cháy là do quạt điện trong cơ sở gặp sự cố phát sinh tia lửa điện bắn vào các vật dụng dễ cháy có trong ki-ốt và gây cháy.
Hà Nội điều chỉnh bảng giá đất, nơi cao nhất gần 700 triệu đồng/m2

Hà Nội điều chỉnh bảng giá đất, nơi cao nhất gần 700 triệu đồng/m2

(LĐTĐ) Vừa qua, Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội ban hành Quyết định số 71/2024/QĐ-UBND về việc sửa đổi, bổ sung một số nội dung tại Quyết định số 30/2019/QĐ-UBND ngày 31/12/2019. Đây là văn bản quan trọng trong việc quy định và điều chỉnh bảng giá các loại đất trên địa bàn thành phố.
Quận Bắc Từ Liêm thông qua một số nghị quyết quan trọng về phát triển kinh tế  - xã hội năm 2025

Quận Bắc Từ Liêm thông qua một số nghị quyết quan trọng về phát triển kinh tế - xã hội năm 2025

(LĐTĐ) Chiều 20/12, Hội đồng nhân dân (HĐND) quận Bắc Từ Liêm khoá III, nhiệm kỳ 2021-2026 khai mạc kỳ họp thứ 19 để thực hiện các nội dung quan trọng thuộc thẩm quyền.
Cử tri kiến nghị về chính sách hỗ trợ giải phóng mặt bằng

Cử tri kiến nghị về chính sách hỗ trợ giải phóng mặt bằng

(LĐTĐ) Chiều 20/12, Tổ đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) thành phố Hà Nội (Đơn vị bầu cử số 7) và HĐND quận Thanh Xuân đã tiếp xúc cử tri báo cáo kết quả Kỳ họp thứ 20 của HĐND Thành phố và Kỳ họp thứ 15 của HĐND quận.
Quận Bắc Từ Liêm tích cực khắc phục hậu quả vụ cháy quán cà phê trên đường Phạm Văn Đồng

Quận Bắc Từ Liêm tích cực khắc phục hậu quả vụ cháy quán cà phê trên đường Phạm Văn Đồng

(LĐTĐ) Sau vụ cháy kinh hoàng xảy ra tại quán cà phê trên đường Phạm Văn Đồng, lãnh đạo quận Bắc Từ Liêm đã kịp thời thăm hỏi, quan tâm, động viên, hỗ trợ cả vật chất và tinh thần, giúp nạn nhân nhanh chóng ổn định cuộc sống.
Xem thêm
Phiên bản di động