Chuyển đổi số - cầu nối “sống còn” giữa hai cấp chính quyền địa phương

Đó là nhận định của các đại biểu tại Tọa đàm “Chuyển đổi số - Cầu nối "sống còn" giữa hai cấp chính quyền địa phương” do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ phối hợp với Văn phòng Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố Hà Nội tổ chức ngày 24/7, tại Hà Nội.

Chính quyền địa phương 2 cấp vận hành hiệu quả

Từ ngày 1/7/2025, 34 tỉnh, thành phố, trong đó có 23 tỉnh, thành phố sau sắp xếp và 3.321 đơn vị hành chính cấp xã trong trong cả nước đã bước vào mô hình mới - mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Đánh giá về kết quả bước đầu thực hiện mô hình này, Vụ trưởng Vụ chính quyền địa phương - Bộ Nội vụ Phan Trung Tuấn cho biết, thực tiễn triển khai của các địa phương và qua nắm bắt của Bộ Nội vụ, Cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo Chính phủ trong tổ chức vận hành chính quyền địa phương hai cấp cho thấy, dù thời gian đi vào vận hành mới hơn 3 tuần nhưng bước đầu có những kết quả rất tích cực.

Ông Phan Trung Tuấn (trái), Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương - Bộ Nội vụ chia sẻ về kết quả sau 3 tuần vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Ảnh: Nhật Bắc

Thực tiễn triển khai của các địa phương và qua nắm bắt tình hình của Bộ Nội vụ, Cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo của Chính phủ trong tổ chức vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, cho thấy, mặc dù thời gian đi vào vận hành mới hơn 3 tuần (tính đến nay là 23 ngày) nhưng bước đầu đã có những kết quả rất tích cực. Điều này cho thấy chủ trương rất đúng đắn của Đảng, Nhà nước trong tổ chức mô hình chính quyền địa phương mới, lần đầu tiên trong lịch sử đất nước ta tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Đến nay nhờ sự quan tâm chỉ đạo rất sát sao của cấp ủy, chính quyền địa phương, bước đầu bộ máy vận hành tương đối trơn tru, hiệu quả, liên thông, thông suốt, quan trọng nhất là không làm gián đoạn quá trình triển khai chuyển tiếp mô hình chính quyền địa phương 3 cấp sang chính quyền địa phương 2 cấp.

Cấp xã cũng đã quan tâm hoàn thiện đồng bộ, tổ chức hệ thống chính trị, đặc biệt là chính quyền địa phương cấp xã theo mô hình mới. Ủy ban nhân dân của 3.321 đơn vị cấp xã trên cả nước đã hoàn thiện tổ chức bộ máy, thành lập các cơ quan chuyên môn, trong đó đặc biệt là Trung tâm Phục vụ hành chính công - nơi giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp ngay từ cơ sở.

Ông Phan Trung Tuấn cũng cho biết, qua nắm bắt của Bộ Nội vụ, công tác giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, tổ chức và doanh nghiệp ở địa bàn cơ sở trên cả nước tương đối đồng bộ, có hiệu quả, không gián đoạn công việc.

Đáng lưu ý, hầu hết các địa phương trên cả nước, đặc biệt ở cấp xã, đã đưa vào vận hành hệ thống giải quyết dịch vụ công có kết nối với Cổng Dịch vụ công Quốc gia, tạo thuận lợi cho việc kết nối, giải quyết các thủ tục hành chính, các yêu cầu của người dân, doanh nghiệp.

Chìa khóa giúp chính quyền Hà Nội vận hành thông suốt

Chia sẻ kinh nghiệm của Hà Nội trong khi triển khai mô hình chính quyền hai cấp Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng nêu rõ 3 từ khóa cốt lõi: “Đồng bộ - Dữ liệu - Chủ động”.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng nêu 3 từ khóa cốt lõi khi triển khai mô hình chính quyền hai cấp ở Hà Nội là “Đồng bộ - Dữ liệu - Chủ động”. Ảnh: Nhật Bắc

Thứ nhất là đồng bộ trong tổ chức thực hiện, từ nhận thức của cấp ủy đến hành động của chính quyền cũng như đến từng cán bộ cơ sở khi xử lý các nội dung liên quan đến thực hiện Nghị quyết 57.

Thứ hai, dữ liệu chính là nền tảng. Thành phố nhận thức sâu sắc muốn quyết định vấn đề gì cũng phải có dữ liệu và dữ liệu sẽ quyết định chính xác nhất, theo thời gian thực nhất.

Thứ ba là chủ động. Thành phố quán triệt tinh thần "vừa chạy, vừa xếp hàng", vừa làm, vừa rút kinh nghiệm và trong quá trình ấy, Hà Nội thành lập rất nhiều tổ/nhóm. Trên cơ sở từ những cán bộ làm trực tiếp, rồi nhận từ phản ánh của người dân, Thành phố tiếp tục hoàn thiện các quy trình, nội dung… để thực hiện Nghị quyết này.

Sau 3 tuần chính thức vận hành, thành phố Hà Nội đã tiếp nhận 66 nghìn hồ sơ để triển khai các thủ tục. Đến thời điểm này, cơ bản bộ máy chính quyền địa phương hai cấp vận hành thông suốt và đồng bộ.

Với quan điểm "không ai bị bỏ lại phía sau", trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính và phục vụ người dân, thành phố Hà Nội đặc biệt quan tâm đến các đối tượng nộp thuế, người già cũng như người khuyết tật, để phục vụ thủ tục hành chính.

Ở cấp cơ sở, bà Trịnh Ngọc Trâm, Phó Chủ tịch UBND dân phường Cửa Nam, thành phố Hà Nội cho biết: “Tại địa phương, chúng tôi xác định việc triển khai nhiệm vụ khoa học - công nghệ và xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung là hết sức quan trọng, là nền tảng để nâng cao hiệu quả quản lý, phục vụ người dân”.

Ngay từ những cuộc họp đầu tiên triển khai chủ trương lớn của thành phố, chính quyền phường Cửa Nam đã chủ động phối hợp với các đơn vị chuyên môn, chuyên gia và tư vấn công nghệ để từng bước xây dựng hệ thống dữ liệu dùng chung toàn phường, đặc biệt là sau quá trình sáp nhập địa bàn. Việc này không chỉ giúp chuẩn hóa, tổng hợp và quản lý dữ liệu dân cư, mà còn phục vụ hiệu quả trong theo dõi các lĩnh vực như đất đai, kinh doanh, kinh tế-xã hội.

Tuy nhiên, bà Trâm cũng cho rằng, đây là một quá trình không hề đơn giản. “Chúng tôi phải làm, phải làm ngay và phải làm từng bước một cách bài bản. Trong quá trình triển khai, rất cần sự hỗ trợ của các chuyên gia và định hướng chính sách rõ ràng từ thành phố, đặc biệt là về phân quyền khai thác dữ liệu dùng chung theo từng cấp quản lý”, bà Trâm cho hay.

Cần quan tâm bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ cán bộ

Chia sẻ về khối lượng công việc của cấp xã, Vụ trưởng Vụ Chính quyền địa phương Bộ Nội vụ Phan Trung Tuấn cho biết, chính quyền địa phương cấp xã hiện nay không chỉ thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cấp xã trước đây mà còn thực hiện hầu hết các nhiệm vụ của cấp huyện chuyển về khi kết thúc hoạt động của chính quyền địa phương cấp huyện. Thống kê có nhiều nhiệm vụ phân cấp, phân quyền từ Trung ương cũng được chuyển xuống cấp xã, lên đến 1.065 nhiệm vụ, khiến áp lực công việc lớn.

Cần quan tâm tới việc bồi dưỡng, đào tạo cán bộ cấp xã, phường.

Thách thức tiếp theo là yêu cầu ngày càng cao về chất lượng phục vụ người dân, trong bối cảnh chính quyền chuyển từ mô hình hành chính quản trị truyền thống sang hành chính phục vụ. Tuy nhiên, trình độ đội ngũ cán bộ cấp xã hiện nay chưa đồng đều. Điều này dẫn tới khoảng trống, không đồng bộ trong thực hiện các nhiệm vụ được phân công.

Giải pháp căn cốt là phát triển nguồn nhân lực - đặt con người làm trung tâm. Đội ngũ cán bộ cấp xã phải vừa có chuyên môn, nghiệp vụ, vừa thành thạo kỹ năng phục vụ, hiểu luật, hiểu công nghệ và chủ động học tập. Đồng thời, các cấp chính quyền, đặc biệt là Bộ Nội vụ và địa phương, phải tăng cường tổ chức các lớp tập huấn, đào tạo bài bản.

Bộ Nội vụ đang tổ chức các đợt đào tạo tại các tỉnh như Điện Biên, thành phố Hồ Chí Minh, bám sát các lĩnh vực thuộc thẩm quyền như tổ chức bộ máy, công chức, xử lý vướng mắc. Ngoài ra, nhiều địa phương đã có cách làm đổi mới như Hà Nội sử dụng robot, AI hỗ trợ vận hành tại phường Cửa Nam. Đà Nẵng hợp tác với các đại học công nghệ để đưa sinh viên năm cuối hỗ trợ xã, phường. Thái Nguyên, Ninh Bình cũng có mô hình tương tự.

Về thể chế, Bộ Nội vụ thường xuyên tổng hợp phản ánh, báo cáo Thủ tướng và phối hợp các bộ ngành để xử lý theo thẩm quyền. Bộ cũng khẩn trương hoàn thiện các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 và Luật Cán bộ công chức sửa đổi.

Chuyển đổi số là nền tảng vững chắc

Với quan điểm công nghệ phải đi trước một bước, Bộ Khoa học và Công nghệ có những giải pháp hỗ trợ địa phương ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số trong triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long. Ảnh: Nhật Bắc

Chia sẻ về nội dung này, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long cho biết, chúng ta có hơn 12.000 cán bộ của các doanh nghiệp công nghệ số tham gia đồng hành với 3.219 xã để triển khai chuyển đổi trong quá trình sáp nhập. Bên cạnh đó, còn có lực lượng công an, quân đội và sinh viên tình nguyện cũng vào cuộc.

“Với chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ trong 4 ngày liên tiếp, đến ngày 30/6, tất cả hệ thống thông tin, chuyển đổi số của các xã đã vận hành trơn tru, đáp ứng các yêu cầu của mô hình chính quyền địa phương hai cấp”, ông Phạm Đức Long chia sẻ.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, kể từ ngày 1/7, khi chúng ta thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, cơ bản việc cung cấp dịch vụ công, giải quyết thủ tục hành chính cho người dân cũng như các hoạt động điều hành của chính quyền các cấp và các hội nghị truyền hình từ Trung ương đến địa phương đều vận hành trơn tru, đáp ứng được các yêu cầu cơ bản đặt ra cho việc sắp xếp tổ chức bộ máy chính quyền hai cấp.