Cân nhắc việc tổ chức Hội đồng nhân dân ở cấp huyện, cấp xã

Cần đề cao hơn vai trò người đứng đầu

Ngày 13/2, tiếp tục Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Thảo luận tại tổ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Phương Thủy cho biết, trong sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương, có ý kiến đề nghị cá thể hóa trách nhiệm của Ủy ban nhân dân (UBND) các cấp.

Theo quy định hiện hành, UBND làm việc tập thể, chịu trách nhiệm tập thể, dự thảo Luật đã đề cao hơn vai trò của Chủ tịch UBND, nhưng phân định trách nhiệm giữa Chủ tịch UBND và UBND chưa rõ, cần đề cao hơn vai trò người đứng đầu.

Đại biểu Nguyễn Tuấn Thịnh (Đoàn thành phố Hà Nội) đồng tình việc cần thiết sửa Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đảm bảo thống nhất, đồng bộ với các luật về tổ chức bộ máy được trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp.

Theo đại biểu, mô hình tổ chức chính quyền địa phương trong dự thảo Luật đã bám sát quy định của Hiến pháp và đúng thẩm quyền, theo đó, các cấp chính quyền địa phương đều có HĐND và UBND, trừ trường hợp cụ thể do Quốc hội quy định không phải là cấp chính quyền địa phương. Điều này sẽ đảm bảo cho các cấp chính quyền địa phương hoạt động xuyên suốt.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Tuấn Thịnh đề nghị rà soát thêm các quy định liên quan của Luật Thủ đô 2024, nhằm đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu thảo luận tại tổ. Ảnh: Quốc hội

Đại biểu Nguyễn Thành Nam (Đoàn tỉnh Phú Thọ) bày tỏ sự nhất trí cao với dự thảo Luật đã có các quy định sửa đổi, bổ sung theo hướng mở rộng và quy định rõ chủ thể được phân cấp và chủ thể nhận phân cấp, chủ thể được ủy quyền và chủ thể nhận ủy quyền. Đồng thời mở rộng thẩm quyền của Thường trực HĐND trong việc xem xét, giải quyết những vấn đề phát sinh giữa hai kỳ họp; cơ chế Thường trực HĐND thực hiện các nhiệm vụ do HĐND giao.

Đại biểu Nguyễn Thành Nam cũng cho rằng, các quy định như trên là phù hợp với xu thế tăng cường chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND hiện nay, đảm bảo HĐND thực sự là cơ quan quyền lực Nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị bổ sung, quy định một cách rõ hơn về cơ sở pháp lý trong việc HĐND giao nhiệm vụ cho Thường trực HĐND thông qua việc bổ sung phương thức ủy quyền của HĐND cho Thường trực HĐND.

Đại biểu Nguyễn Trúc Anh (Đoàn thành phố Hà Nội) nhìn nhận, việc sáp nhập, tinh gọn đầu mối là cần thiết, sẽ giúp giảm bớt thủ tục, rườm rà. Về mô hình tổ chức HĐND cấp xã, HĐND cấp huyện, theo đại biểu, đây là đơn vị thực thi và có thể tinh gọn cấp huyện và cấp xã thành 1 cấp, từ đó giảm được chi phí của cấp trung gian...

Tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương

Theo đại biểu Đặng Ngọc Huy (Đoàn tỉnh Quảng Ngãi), cần tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương. “Tôi cho rằng, nên giao HĐND ủy quyền cho Thường trực HĐND một số việc và báo cáo lại kết quả xử lý các vấn đề giữa hai kỳ họp để HĐND xem xét, quyết định”, đại biểu kiến nghị.

Các đại biểu thảo luận tại tổ. Ảnh: Quốc hội

Về cơ cấu tổ chức của UBND, đại biểu Đặng Ngọc Huy đề nghị, nghiên cứu quy định theo hướng giảm số lượng ủy viên UBND và cơ cấu chỉ gồm Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND và một số Giám đốc sở như Sở Nội vụ, Công an, Quân sự, Kế hoạch - đầu tư, Tài chính, không nhất thiết mở rộng ra các sở nhằm bảo đảm thực hiện chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy.

Đại biểu cũng nhìn nhận, mô hình chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn khác nhau, cần tổng kết việc thí điểm mô hình chính quyền đô thị ở các địa phương như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng để đưa ra một mô hình phù hợp.

Đại biểu phân tích, liệu có nhất thiết ở cấp nào cũng cần phải có HĐND hay không, hay chỉ cần Ủy ban hành chính và cho rằng, cấp xã và cấp huyện không nhất thiết phải có HĐND.

Đại biểu Nguyễn Văn Huy (Đoàn tỉnh Thái Bình) cũng cho rằng, việc trước mắt vẫn giữ ổn định mô hình tổ chức chính quyền địa phương như hiện tại là phù hợp. Quy định như vậy cũng sẽ tạo điều kiện cho các cơ quan có thời gian để “tiếp tục tập trung nghiên cứu, hoàn thiện mô hình tổng thể tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đáp ứng yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới” trước khi thực hiện đổi mới một cách đồng bộ, tổng thể bộ máy của hệ thống chính trị theo yêu cầu tại Kết luận số 121-KL/TW.

Tuy nhiên, đại biểu cũng đề nghị Chính phủ cần tiếp tục tổng kết, đánh giá một cách toàn diện việc tổ chức mô hình chính quyền đô thị đang thực hiện theo các nghị quyết của Quốc hội tại các thành phố Hà Nội, Đà Nẵng, Hải Phòng và Thành phố Hồ Chí Minh.

Từ đó đề xuất mô hình tổ chức chính quyền địa phương; phân định rõ mô hình chính quyền địa phương đô thị, chính quyền địa phương ở hải đảo, chính quyền địa phương tại đơn vị hành chính – kinh tế do Luật định và việc quy định nguyên tắc cụ thể, phạm vi trách nhiệm, quyền được phân cấp của chính quyền địa phương.