Bẫy "bắt cóc online": Học sinh, sinh viên là mục tiêu chính

Sự thiếu kinh nghiệm, nhẹ dạ cả tin của giới trẻ

Trong thời gian gần đây, tình hình an ninh mạng tại Hà Nội nói riêng và trên cả nước nói chung đang đối mặt với một mối đe dọa mới mang tên "bắt cóc online". Không giống như những vụ bắt cóc truyền thống, thủ đoạn này lợi dụng không gian mạng, tâm lý lo lắng của các bậc phụ huynh và sự thiếu kinh nghiệm, nhẹ dạ cả tin của giới trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên, để chiếm đoạt tài sản. Nhiều vụ việc đã được Công an Hà Nội kịp thời ngăn chặn, giải cứu nạn nhân, nhưng cũng không ít gia đình đã rơi vào cảnh hoang mang, thậm chí mất tiền oan.

Các vụ lừa đảo theo chiêu thức "bắt cóc online" đang có chiều hướng gia tăng đáng báo động. Các đối tượng thường nhắm vào học sinh, sinh viên... những người có khả năng tiếp cận công nghệ nhưng lại thiếu kỹ năng nhận diện các chiêu trò lừa đảo tinh vi.

Điển hình là vụ việc Công an phường Bạch Mai (Hà Nội) vừa ngăn chặn thành công một vụ lừa đảo "bắt cóc online" nhằm vào em Q. (sinh năm 2007). Em Q. lên mạng tìm việc làm và bị "nhà tuyển dụng" dụ dỗ, thao túng tâm lý, yêu cầu rời khỏi nhà, cắt liên lạc với người thân. May mắn thay, lực lượng chức năng đã kịp thời can thiệp, giải cứu em Q. và vạch trần thủ đoạn của bọn tội phạm.

Tương tự, Công an phường Từ Liêm (Hà Nội) cũng đã kịp thời ngăn chặn và giải cứu thành công một nam thanh niên bị lừa "bắt cóc online", đòi gia đình nộp 250 triệu đồng tiền chuộc. Các đối tượng thường yêu cầu nạn nhân tự tạo thương tích giả, dùng video call qua Zalo để đánh lạc hướng gia đình, sau đó yêu cầu chuyển tiền. Sau khi nhận được tiền, chúng tiếp tục đẩy tình huống theo hướng gây áp lực tâm lý, khiến nạn nhân mất liên lạc, không xác định được vị trí để tạo cảm giác bị bắt cóc thật sự.

Không chỉ có học sinh, nhiều trường hợp sinh viên đại học cũng trở thành nạn nhân. Một nam sinh viên đại học ở Hà Nội cũng bị rơi vào bẫy "bắt cóc online" khi các đối tượng giả danh công an, viện kiểm sát gọi điện thông báo nạn nhân có liên quan đến vụ án rửa tiền, ma túy và yêu cầu "hợp tác điều tra".

Một nạn nhân của chiêu trò "bắt cóc online" được lực lượng chức năng giải cứu

Bằng các thủ đoạn đe dọa, thao túng tâm lý, chúng ép nạn nhân tự cô lập mình tại nhà nghỉ, khách sạn, cắt đứt mọi liên lạc với gia đình và yêu cầu gia đình chuyển tiền chuộc. Nhiều gia đình, vì quá lo lắng cho con em, đã không ngần ngại chuyển khoản một số tiền lớn theo yêu cầu của kẻ lừa đảo.

Các đối tượng lừa đảo sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi, đánh vào tâm lý lo sợ của nạn nhân và người thân. Chúng thường giả danh cơ quan chức năng, mạo danh công an, viện kiểm sát, tòa án, thông báo nạn nhân có liên quan đến các vụ án nghiêm trọng như rửa tiền, ma túy, hoặc nợ xấu. Chúng tạo dựng kịch bản chặt chẽ, sử dụng ngôn ngữ chuyên ngành để tăng tính thuyết phục. Sau khi khiến nạn nhân hoảng sợ, chúng sẽ thao túng tâm lý nạn nhân, yêu cầu nạn nhân cài đặt các ứng dụng lạ như Zoom Workplace, Viber, hoặc Telegram để "làm việc trực tuyến".

Trong quá trình này, chúng liên tục đe dọa, tạo áp lực, thậm chí yêu cầu nạn nhân tự quay video giả cảnh bị bắt cóc, bị đánh đập, hoặc tự tạo ra thương tích giả để gửi cho gia đình. Kẻ lừa đảo thường ép buộc nạn nhân cô lập bản thân, yêu cầu thuê phòng khách sạn, nhà nghỉ, tắt điện thoại, cắt đứt mọi liên lạc với gia đình, bạn bè để "phục vụ điều tra bí mật".

Điều này khiến gia đình không thể liên lạc được với nạn nhân, càng hoang mang và tin rằng con mình thực sự bị bắt cóc. Khi gia đình lo lắng tìm kiếm, kẻ lừa đảo sẽ dùng tài khoản mạng xã hội của nạn nhân (hoặc tài khoản ảo) để nhắn tin, gọi video call (có thể là video giả mạo hoặc video đã dàn dựng) cho người thân, yêu cầu tiền chuộc gấp rút với số tiền lớn và thời gian gấp rút để gây áp lực. Đáng chú ý, chúng có thể lợi dụng thông tin cá nhân của nạn nhân qua mạng xã hội hoặc các ứng dụng để tạo kịch bản lừa đảo phù hợp, khiến gia đình dễ tin.

Tuyệt đối không làm theo yêu cầu của người lạ

Trước tình hình này, Công an thành phố Hà Nội và các cơ quan chức năng đã liên tục phát đi những cảnh báo và khuyến cáo tới người dân, đặc biệt là các bậc phụ huynh, học sinh, sinh viên. Trung tá Nguyễn Duy Định - Trưởng Công an phường Láng (Hà Nội) cho biết: "Thủ đoạn "bắt cóc online" ngày càng tinh vi, lợi dụng sự thiếu hiểu biết và tâm lý lo lắng của người dân. Đặc biệt là học sinh, sinh viên cần được trang bị kỹ năng nhận diện chiêu trò lừa đảo".

Chỉ huy Công an phường Láng cũng nhấn mạnh, để làm việc với người dân, cơ quan công an sẽ trực tiếp gửi giấy mời, giấy triệu tập hoặc gửi qua công an địa phương. Lực lượng chức năng tuyệt đối không gọi điện yêu cầu người dân chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng hoặc cài đặt phần mềm để phục vụ điều tra.

Người dân cần nâng cao cảnh giác với các cuộc gọi lạ, tuyệt đối không làm theo yêu cầu của người lạ qua điện thoại. Ảnh minh họa

Để tự bảo vệ mình và gia đình khỏi bẫy "bắt cóc online", Công an thành phố Hà Nội khuyến cáo người dân cần lưu ý những điều sau: Nâng cao cảnh giác với các cuộc gọi lạ, tuyệt đối không làm theo yêu cầu của người lạ qua điện thoại hoặc mạng xã hội, đặc biệt là khi họ yêu cầu chuyển tiền, cung cấp thông tin cá nhân, hoặc cài đặt các ứng dụng lạ. Cần xác minh thông tin khi nhận được các cuộc gọi, tin nhắn từ người tự xưng là cán bộ công an, viện kiểm sát, hoặc cơ quan chức năng bằng cách liên hệ trực tiếp với cơ quan đó hoặc công an địa phương để kiểm tra, tuyệt đối không gọi lại vào số điện thoại mà đối tượng cung cấp. Đặc biệt, không chuyển tiền theo yêu cầu vì cơ quan chức năng không bao giờ yêu cầu người dân chuyển tiền vào tài khoản cá nhân, hoặc tài khoản không rõ ràng để "xử lý vụ án" hay "chứng minh tài chính".

Trung tá Nguyễn Anh Đức - Trưởng Công an phường Ngọc Hà khuyến cáo, các bậc phụ huynh cần giáo dục con em về an toàn mạng, thường xuyên trò chuyện, trang bị kiến thức và kỹ năng nhận diện các chiêu trò lừa đảo trên không gian mạng; dạy con em không chia sẻ thông tin cá nhân, hình ảnh lên mạng xã hội một cách tùy tiện và không kết bạn, trò chuyện với người lạ không rõ danh tính. Việc giữ liên lạc thường xuyên với người thân, đặc biệt là với con em đang học tập, làm việc xa nhà, sẽ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Phòng An ninh mạng và phòng chống tội phạm công nghệ cao - Công an Hà Nội đề nghị người dân cẩn trọng trước lời mời gọi "việc nhẹ lương cao", bởi nhiều nạn nhân bị "bắt cóc online" do ban đầu bị dụ dỗ bởi những lời mời làm việc online hấp dẫn nhưng không yêu cầu kinh nghiệm, thu nhập cao bất thường. Khi nhận được các cuộc gọi đe dọa, tuyệt đối không tự cô lập bản thân, không tự ý đi đến khách sạn, nhà nghỉ, hoặc cắt liên lạc với gia đình. Khi phát hiện bất kỳ trường hợp nào có dấu hiệu lừa đảo, hãy báo cáo ngay cho cơ quan Công an nơi gần nhất hoặc đường dây nóng của cơ quan Công an để được hỗ trợ kịp thời.