AI và “nhà máy tối”: Chìa khóa để công nghiệp bứt phá

Chuyển đổi số trong sản xuất không chỉ đơn thuần là đưa máy móc hiện đại vào nhà máy, mà là tái cấu trúc toàn bộ quy trình từ khâu thiết kế, quản lý nguyên liệu, điều hành sản xuất, tới bảo trì và phân phối sản phẩm. AI đóng vai trò là “bộ não” phân tích dữ liệu, dự đoán nhu cầu, phát hiện lỗi sản xuất, tối ưu vận hành và thậm chí tự động ra quyết định trong nhiều khâu mà trước đây cần con người giám sát.

Mô hình tự động hóa được giới thiệu tại Triển lãm Vietnam Manufacturing Expo 2025.

Điểm khác biệt lớn nhất của sản xuất tự động hóa thế hệ mới nằm ở khả năng kết nối liền mạch giữa các hệ thống. Các cảm biến IoT (Internet of Things) thu thập dữ liệu theo thời gian thực; AI phân tích để đưa ra chỉ đạo tức thì; robot và dây chuyền tự động thực hiện mà không cần can thiệp thủ công. Mô hình này giúp giảm tối đa sai sót, tiết kiệm năng lượng và duy trì hoạt động liên tục 24/7.

Tại nhiều quốc gia phát triển, khái niệm “nhà máy tối” (dark factory) - nhà máy vận hành hoàn toàn tự động, thậm chí không cần bật đèn vì không có công nhân trực đã trở thành chuẩn mực mới trong một số ngành như điện tử, ô tô, cơ khí chính xác. Việt Nam cũng đang từng bước tiếp cận mô hình này, đặc biệt trong các lĩnh vực đòi hỏi độ chính xác cao và khối lượng sản xuất lớn.

Chia sẻ bên lề Hội thảo “Thúc đẩy chuyển đổi số, tự động hóa và ứng dụng AI trong ngành Điện tử Việt Nam”, ông Trần Đức Tùng - Phó Tổng Giám đốc Công ty Sản xuất và Gia công Xuất khẩu Hanel cho rằng, mô hình “nhà máy tối” không chỉ là biểu tượng của tự động hóa mà còn là minh chứng cho sự kết hợp giữa AI, robot công nghiệp và hệ thống quản trị dữ liệu thông minh. Với mô hình này, doanh nghiệp có thể vận hành liên tục cả ngày lẫn đêm, duy trì chất lượng sản phẩm ổn định, đồng thời giảm đáng kể chi phí nhân sự và sai sót do yếu tố con người.

Trong mô hình “nhà máy tối”, sản xuất được vận hành hoàn toàn tự động với việc ứng dụng công nghệ tiên tiến như robot, AI, IoT đảm bảo vận hành khép kín. Ngay cả khi không có sự hiện diện của con người trong quá trình sản xuất, các nhà máy vẫn có thể hoạt động liên tục 24/7, cho độ chính xác cao và tốc độ vượt trội.

Nhà máy vận hành hoàn toàn tự động đã trở thành chuẩn mực mới trong một số ngành như điện tử, ô tô, cơ khí

Chuyển đổi sản xuất theo hướng nhanh hơn, thông minh hơn trên cơ sở tự động hóa, ứng dụng công nghệ AI đang làm thay đổi ngành điện tử nói riêng và các ngành sản xuất công nghiệp nói chung. Đây cũng là yêu cầu chuyển đổi bắt buộc với ngành điện tử Việt Nam và là giải pháp cho việc nâng cao năng lực cạnh tranh, năng suất và chất lượng nhằm đảm bảo cho tăng trưởng dài hạn, bền vững, chủ động thích ứng với biến động từ bên ngoài như chính sách thuế quan hay tiêu chuẩn xuất khẩu khắt khe.

Bà Đỗ Thị Thúy Hương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam cho rằng ngành điện tử Việt Nam hiện đang là một trung tâm sản xuất quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ nhờ ứng dụng tự động hóa và AI.

Để tham gia bền vững và giữ vững vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, các doanh nghiệp Việt cần cập nhật và đẩy mạnh tổ chức sản xuất, ứng dụng tự động hóa, AI và chuyển đổi số để tối ưu hóa chi phí và củng cố vị thế. Tự động hóa và trí tuệ nhân tạo đóng vai trò then chốt trong sản xuất điện tử hiện đại, như giúp tăng năng suất, giảm sai sót và nâng cao độ chính xác trong các khâu như lắp ráp bo mạch hay kiểm định chất lượng.

AI còn hỗ trợ phân tích dữ liệu thời gian thực, dự đoán lỗi thiết bị và tối ưu hóa toàn bộ quy trình sản xuất. Công nghệ này cũng góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và cá nhân hóa thiết kế dựa trên mô phỏng số và dữ liệu thị trường. Về dài hạn, việc ứng dụng tự động hóa và AI sẽ giúp doanh nghiệp Việt tăng khả năng cạnh tranh và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chuyển đổi số và sản xuất tự động hóa không chỉ giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách với các nền công nghiệp tiên tiến, mà còn mở ra cơ hội bứt phá trong chuỗi giá trị toàn cầu. “Nhà máy tối” là một biểu tượng cho tương lai sản xuất, nơi công nghệ không chỉ thay đổi cách chúng ta làm ra sản phẩm, mà còn thay đổi cả cách doanh nghiệp cạnh tranh, sáng tạo và phát triển bền vững.

Bảo Thoa