“Cuộc chiến” hạn hán, ngập mặn…thay đổi ý thức từ con người

Kỳ cuối: Ứng phó với biến đổi khí hậu - khắc phục hay thay đổi?

Nguyên nhân lớn nhất dẫn đến tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn hiện nay ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), được xác định là do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu (BĐKH). Với tình hình ấy, chắc chắn trong những năm tiếp theo Việt Nam khó tránh khỏi tình trạng hạn hán và xâm mặn kéo dài. Giáp pháp hữu hiệu ứng phó hạn và xâm mặn. Phóng viên báo LĐTĐ đã có cuộc trao đổi với ông Ma Quang Trung - Cục trưởng Cục Trồng Trọt (CTT) xung quanh vấn đề này. 
Khai thác hay “tận diệt” nguồn nước ngọt?
“Cuộc chiến” hạn hán, ngập mặn…thay đổi ý thức từ con người
Kỳ cuối: Ứng phó với biến đổi khí hậu - khắc phục hay thay đổi?
Cục trưởng Ma Quang Trung.

Ông Trung cho biết: Trước hết để nói về nguyên nhân chúng ta thấy rằng, tình trạng hạn hán và xâm mặn đang diễn ra ở ĐBSCL, Tây Nguyên (TN) và Nam Trung Bộ (NTB) là do ảnh hưởng BĐKH, trong đó có sự tác động mạnh từ hiện tượng El Nino kéo dài suốt từ năm 2014 đến nay chưa chấm dứt. El Nino kéo theo nắng nóng sẽ làm mất đi nguồn nước ngọt tại một số vùng ở ĐBSCL, TN, NTB…, cùng với đó là sự tác động của BĐKH làm cho mực nước biển dâng cao, tràn vào gây ngập mặn ở ĐBSCL, dẫn đến hạn hán và xâm mặn trên diện rộng.

Nguyên nhân thứ hai đó là về nhân tai. Hiện tại thượng nguồn sông Mê Kông có khoảng 11 đập thủy điện, hiện vẫn còn một số đập thủy điện tiếp tục được xây . Vì thế, nguồn nước tại thượng nguồn đã bị chặn lại nhiều. Đặc biệt là vào mùa khô, nhiều nơi đã thực hiện tích nước để chạy thủy điện, phục vụ sản xuất…dẫn đến tình trạng thiếu nước và khô hạn tại hạ lưu.

Bên cạnh đó, yếu tố môi trường cũng là một trong những nguyên nhân tác động đến BĐKH. Ở khu vực miền Trung và TN, hiện tại diện tích rừng không đủ đảm bảo cho việc tích nước dự trữ. Đặc biệt xung quanh các hồ chứa nước, diện tích rừng bị hạn chế và tàn phá nghiêm trọng. Để xảy ra vấn đề ấy, một phần là do yếu tố con người tác động vào, mặt khác cũng là do yếu tố đất đai, nhiều đá…làm cho rừng kém phát triển, ảnh hưởng lớn đến việc tích trữ nguồn nước ngầm, làm gia tăng hạn hán, thiếu nước ngọt.

P.V: Hạn hán và xâm mặn khiến cho ngành trồng trọt gặp rất nhiều thiệt hại, vậy phía CTT đã có những kiến nghị gì với Bộ NNPTNT và Chính phủ về vấn đề trên, thưa ông?.

Cục trưởng Ma Quang Trung: Hiện tại CTT đã kết hợp với Tổng cục Thủy lợi, tham gia rà soát lại những thiệt hại của người dân để đưa ra một kịch bản phù hợp, phương án xử lý tốt hơn, bố trí các giải pháp, giống cây trồng hợp lý cho từng vụ để tránh hạn, tránh mặn…đặc biệt là đưa ra các giải pháp kịp thời và lâu dài để người dân chủ động ứng phó với BĐKH, tùy theo từng mức độ nếu xảy ra trong những năm tiếp theo.

Kỳ cuối: Ứng phó với biến đổi khí hậu - khắc phục hay thay đổi?
Hạn chế tác động của hạn hán, xâm mặn, nông dân cần phải xây dựng một kịch bản ứng phó theo từng vùng.

CTT cũng đã báo Bộ NNPTNT, thúc đẩy các dự án về nghiên cứu các loại giống chịu mặn tốt, nghiên cứu quy trình canh tác nhằm thích ứng hơn với tình trạng hạn, mặn. Ngoài ra, trên cơ sở các vấn đề nghiên cứu, thống kê các thiệt hại cho nông dân để tổng hợp gửi lên Bộ NNPTNT và Bộ Tài chính, trình Chính phủ để hỗ trợ người dân theo Quyết định 142/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, về cơ chế, chính sách hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản để khôi phục sản xuất…

P.V: Trước tình trạng hạn hán, xâm mặn đang diễn ra ảnh hưởng nặng nề đến người nông dân, đặc biệt là nông dân trồng lúa. Theo ông, chúng ta có nên giảm bớt diện tích trồng lúa nước, chuyển đổi cơ cấu cây trồng?.

Cục trưởng Ma Quang Trung: Theo tôi diện tích chuyển đổi này không nên quá nhiều, bởi thế mạnh của khu vực ĐBSCL vẫn là lúa gạo và trái cây. Hiện ở khu vực này chúng ta đã xây dựng được vùng sản xuất, đang tiến hành giảm chi phí đầu vào. Đồng thời xây dựng và đưa ra thị trường giống lúa gạo tốt hơn, mang lại lợi nhuận cho người dân và cho đất nước. Vì thế, nếu bây giờ chuyển sang một loại mới cũng sẽ gặp không ít khó khăn.

Ngoài ra, nếu hướng người dân mở rộng diện tích nuôi trồng thủy sản, sẽ dẫn đến sản lượng tôm, cá tăng vọt gây sức ép lên thị trường. Trong trường hợp nước biển xâm mặn nhiều, độ mặn tăng cao, tôm cũng dễ bị mắc nhiều bệnh hơn. Khi đó, vấn đề điều tiết nước để nuôi tôm sẽ càng khó khăn. Vì thế, tại một số vùng phải chuyển đổi, chúng ta cần chuyển đổi một cách thận trọng. Đối với những vùng thường xuyên bị thiệt hại, chắc chắn sẽ phải chuyển đổi nhưng quan trọng là vẫn phải giữ diện tích lúa ở ĐBSCL. Theo chủ trương của Chính phủ, chúng ta sẽ phải giữ gìn 3,8 triệu ha diện tích trồng lúa, trong tổng số 4,2 triệu ha hiện tại. Chủ trương sẽ giảm khoảng 400ha sang chuyển đổi cây trồng, hoặc thấp hơn một chút nữa, nhưng tôi cho rằng chúng ta không nên giảm diện tích trồng lúa xuống dưới 3,5 triệu ha, nhằm đảm bảo vấn đề an ninh lương thực.

P.V: Ông nói đến giải pháp và kịch bản để phòng chống ảnh hưởng của hạn hán, xâm mặn, vậy giải pháp đó là gì? Nó được thực hiện như thế nào?

Cục trưởng Ma Quang Trung: Đối với giải pháp cứng, trước mắt Bộ NNPTNT chỉ đạo người dân thực hiện trữ nước, bơm nước vào đồng ruộng khi nguồn nước từ thượng nguồn sông Mê Kông về đến Việt Nam. Bên cạnh đó, chúng ta cần có những giải pháp đồng bộ đảm bảo nhu cầu nước cho người dân sinh hoạt, chăn nuôi và sản xuất. Cùng với đó là đẩy nhanh tiến độ xây dựng các công trình thủy lợi để ngăn nước mặn và tích nước ngọt. Xác định xây dựng công trình nào là tạm thời, công trình nào là kiên cố, lâu dài.

Để thực hiện các công trình trọng điểm này, ước tính chúng ta sẽ cần khoảng hơn 34 nghìn tỉ đồng, một con số rất lớn và cũng là vấn đề thách thức trong bối cảnh tình hình kinh tế nước ta hiện nay.

Đối với giải pháp mềm, chúng ta phải thực hiện rà soát lại quy hoạch sản xuất dựa trên lượng nước sản xuất và tình hình xâm mặn thực tế (trước đây xâm mặn 20-30km, hiện tại là 50-70km), ngoài ra còn phải căn cứ vào nồng độ mặn (năm nay là gần 20/1000), vào các thời điểm trong năm. Từ những căn cứ trên, chúng ta sẽ xây dựng một kịch bản để biết được chính xác khu vực nào thường xuyên ngập mặn, mức độ ngập mặn và hạn hán để chuyển đổi cây trồng phù hợp, chứ không phải cứ thấy cái này phù hợp, cái kia khó khăn là chuyển đổi, như vậy sẽ gây sức ép lên thị trường.

Song song với đó, chúng ta cần tích cực áp dụng khoa học kỹ thuật vào trồng trọt, tăng cường nghiên cứu các loại cây ăn quả, giống lúa chịu hạn, chịu mặn (5-7%). Mặc dù hiện nay đã có một số loại chịu được mặn, nhưng số lượng chưa nhiều và cường độ chịu mặn chưa cao. Đây là một trong những giải pháp thích ứng hiệu quá nhất để ứng phó với BĐKH. Ngoài ra, chúng ta cần thực hiện điều chỉnh thời vụ, né tránh thời điểm thời tiết bất lợi, đẩy thời gian xuống giống sớm hơn, kết hợp với các biện pháp thâm canh, phân bón…giảm thiệt hại cho cây lúa.

P.V: Xin cảm ơn ông!

Đỗ Đạt

Nên xem

10 sự kiện nổi bật của ngành khoa học và công nghệ năm 2024

10 sự kiện nổi bật của ngành khoa học và công nghệ năm 2024

(LĐTĐ) Năm 2024, ngành khoa học và công nghệ Việt Nam có nhiều sự kiện, dự án và sáng kiến đột phá góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững và đổi mới sáng tạo.
Về nơi "xứ sở nhà thờ" mùa Giáng sinh

Về nơi "xứ sở nhà thờ" mùa Giáng sinh

(LĐTĐ) Mùa Giáng sinh đang đến gần, không khí lễ hội tràn ngập khắp nơi, đặc biệt là tại các nhà thờ Công giáo. Nam Định - vùng đất được mệnh danh là “xứ sở của nhà thờ” - những ngày này càng thêm lộng lẫy với sắc màu rực rỡ, hứa hẹn trở thành điểm đến lý tưởng cho du khách muốn tận hưởng một mùa Noel đặc biệt.
Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hoạt động của Mặt trận theo phương châm hướng về cơ sở

Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ hoạt động của Mặt trận theo phương châm hướng về cơ sở

(LĐTĐ) Ngày 23/12, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị lần thứ hai, khóa XVIII, nhiệm kỳ 2024 - 2029.
Ba cựu Phó Giám đốc sở hầu tòa trong vụ "chuyến bay giải cứu" giai đoạn 2

Ba cựu Phó Giám đốc sở hầu tòa trong vụ "chuyến bay giải cứu" giai đoạn 2

(LĐTĐ) Ngày mai (24/12), Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội sẽ mở phiên xét xử sơ thẩm các bị cáo trong vụ án "chuyến bay giải cứu" giai đoạn 2. Trong số 17 bị cáo, 3 cựu Phó Giám đốc sở ở tỉnh Thái Nguyên và Quảng Nam bị cáo buộc nhiều lần nhận tiền để giúp doanh nghiệp xin chủ trương cách ly y tế.
97 đề tài tham dự Cuộc thi Khoa học, kỹ thuật cấp Thành phố dành cho học sinh trung học

97 đề tài tham dự Cuộc thi Khoa học, kỹ thuật cấp Thành phố dành cho học sinh trung học

(LĐTĐ) 97 đề tài xuất sắc nhất đã được chọn tham dự Cuộc thi Khoa học, kỹ thuật cấp Thành phố dành cho học sinh trung học năm học 2024 - 2025. Các đề tài dự thi ở 4 nhóm lĩnh vực gồm: Vật lí - kỹ thuật cơ khí - phần mềm hệ thống; hóa học; sinh - y - môi trường; khoa học xã hội - hành vi.
Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội lên kế hoạch chăm lo cho người lao động dịp Tết Nguyên đán

Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội lên kế hoạch chăm lo cho người lao động dịp Tết Nguyên đán

(LĐTĐ) Với mục tiêu mang Tết đến cho mọi nhà, Công đoàn ngành Xây dựng Hà Nội đang tích cực triển khai Kế hoạch số 67 của Liên đoàn Lao động (LĐLĐ) thành phố Hà Nội, nhằm đảm bảo tất cả đoàn viên, người lao động (NLĐ) của ngành đều có một mùa Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 ấm no, đủ đầy.
“Quả ngọt” sau hàng năm trời chữa nuốt nghẹn không rõ nguyên nhân

“Quả ngọt” sau hàng năm trời chữa nuốt nghẹn không rõ nguyên nhân

(LĐTĐ) Cô B.T.H (68 tuổi) đã chịu đựng tình trạng nuốt nghẹn suốt nhiều năm, dù đã thăm khám và điều trị nhiều nơi nhưng không thuyên giảm. Tuy nhiên khi đến Thu Cúc TCI, cô chỉ mất 2 tháng để chữa khỏi hoàn toàn tình trạng này.

Tin khác

Hà Nội thí điểm mô hình thu gom rác trực tiếp

Hà Nội thí điểm mô hình thu gom rác trực tiếp

(LĐTĐ) Nhằm nâng cao chất lượng thu gom, vận chuyển rác trên địa bàn, từ ngày 18/12, Công ty TNHH MTV Môi trường đô thị Hà Nội (Urenco) đã thí điểm thu gom rác trực tiếp tại phường Hàng Gai, quận Hoàn Kiếm, qua đó thu được nhiều kết quả đáng ghi nhận.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 22/12: Trời nhiều mây, sáng sớm có sương mù, ngày nắng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 22/12: Trời nhiều mây, sáng sớm có sương mù, ngày nắng

(LĐTĐ) Dự báo thời tiết khu vực Hà Nội ngày 22/12, trời nhiều mây, có mưa vài nơi, sáng sớm có nơi có sương mù, trưa chiều giảm mây trời nắng.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 21/12: Ngày nắng nhẹ, nhiệt độ thấp nhất 12 độ C

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 21/12: Ngày nắng nhẹ, nhiệt độ thấp nhất 12 độ C

(LĐTĐ) Dự báo ngày 21/12, khu vực Hà Nội không mưa ngày nắng, nhiệt độ từ 12 đến 23 độ C.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 20/12: Trời ít mây không mưa, ngày nắng nhẹ

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 20/12: Trời ít mây không mưa, ngày nắng nhẹ

(LĐTĐ) Dự báo ngày 20/12, khu vực Hà Nội trời ít mây không mưa, sáng sớm có nơi có sương mù, ngày nắng.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 19/12: Ngày nắng, nhiệt độ thấp nhất từ 13 độ C

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 19/12: Ngày nắng, nhiệt độ thấp nhất từ 13 độ C

(LĐTĐ) Dự báo thời tiết khu vực Hà Nội ngày 19/12, trời ít mây, sáng sớm có nơi có sương mù nhẹ, ngày nắng nhẹ, nhiệt độ từ 13 đến 23 độ C.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 18/12: Sáng sớm trời lạnh, trưa chiều hửng nắng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 18/12: Sáng sớm trời lạnh, trưa chiều hửng nắng

(LĐTĐ) Dự báo ngày 18/12, khu vực Hà Nội trời nhiều mây, không mưa, trưa chiều giảm mây hửng nắng.
Để Thủ đô xanh bền vững

Để Thủ đô xanh bền vững

(LĐTĐ) Nhằm cụ thể hoá Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050, Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh... thành phố Hà Nội đã xây dựng định hướng, tầm nhìn “chiến lược xanh” vào hai quy hoạch và Luật Thủ đô sửa đổi. Song song với các chiến lược dài hại, Hà Nội cũng đang xây dựng quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức kinh tế - kỹ thuật phù hợp với định hướng “Xanh, thông minh, thành phố kết nối toàn cầu”.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 17/12: Sáng sớm trời rét, ngày nắng

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 17/12: Sáng sớm trời rét, ngày nắng

(LĐTĐ) Dự báo ngày 17/12, khu vực Hà Nội sáng sớm trời rét, ngày nắng, gió Đông Bắc cấp 2-3.
Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 16/12: Trời tiếp tục rét

Dự báo thời tiết Hà Nội ngày 16/12: Trời tiếp tục rét

(LĐTĐ) Dự báo ngày 16/12, khu vực Hà Nội không mưa, trời rét, nhiệt độ thấp nhất phổ biến 11 - 14 độ C.
TP.HCM: Vớt và thu gom rác trên 18 tuyến sông, kênh, rạch

TP.HCM: Vớt và thu gom rác trên 18 tuyến sông, kênh, rạch

(LĐTĐ) Ủy ban nhân dân (UBND) Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) vừa ban hành quyết định phê duyệt danh sách, số lượng tuyến và tần suất vớt đối với các tuyến sông, kênh, rạch có chức năng giao thông thủy cần thực hiện vớt, thu gom chất thải rắn trên địa bàn.
Xem thêm
Phiên bản di động