Chúng ta chưa sẵn sàng chuyển từ nền kinh tế nông nghiệp sang trí thức

LĐTĐ - Đây là quan điểm của TS Nguyễn Sĩ Dũng, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội xung quanh vấn đề nhân lực Việt.

TS Nguyễn Sĩ Dũng: “Chưa sẵn sàng cả về tâm thế lẫn kỹ năng để chuyển từ nền kinh tế nông nghiệp sang nền kinh tế trí thức”

Biết nhiều việc vẫn tốt hơn

- Theo ông thế nào là một công việc tốt?

Về cơ bản, công việc tốt, thứ nhất, phải mang lại cho bạn một cuộc sống đàng hoàng, thứ hai, phải mang lại cho bạn sự hài lòng. Tất nhiên, những người giàu có không cần điều kiện thứ nhất lắm. Nhưng số đó ít thôi.

- Để có được công việc tốt, người lao động cần trang bị những kỹ năng gì?

Cả kỹ năng cứng lẫn kỹ năng mền. Kỹ năng cứng là thành thạo một nghề nào đó. Kỹ năng mền là kỹ năng hợp tác, xử lý quan hệ…

Thực ra, với những biến động liên tục của thị trường lao động như hiện nay, muốn có công việc tốt cần có kỹ năng tương đối rộng để có thể làm được một vài công việc chứ không chỉ một công việc.

Ngoài ra,  xã hội bây giờ có khá nhiều người làm nghề tự do. Bạn vừa là người lao động, vừa là người sử dụng lao động, vừa là giám đốc, vừa là nhân viên. Trong trường hợp này, nhiều khi bạn chỉ cần học những điều mình thích và làm những việc mình thích. Không ít người sống khá thoải mái với việc làm nghề tự do. Ví dụ, một số nhiếp ảnh gia tự do có đẳng cấp, thương hiệu  vẫn kiếm ra khá nhiều tiền. Ở đây, kỹ năng mềm là phải có quan hệ rộng và phải tạo được danh tiếng.

5 nguyên nhân đẩy năng suất lao động VN xuống đáy

- Cá nhân ông có suy nghĩ gì trước kết quả khảo sát đánh giá chất lượng lao động Việt Nam nằm trong nhóm 10% thấp nhất của khu vực?

TS Nguyễn Sĩ Dũng: "Năng suất lao động của ta thấp do một loạt nguyên nhân"

Đó tất nhiên không phải là tin vui. Thấp như vậy làm sao vượt qua “bẫy thu nhập trung bình”?!.

Có lẽ, năng suất lao động của ta thấp do một loạt nguyên nhân. Trước hết ở việc tổ chức lao động chưa khoa học. Phần nhiều chúng ta vẫn đang quản trị doanh nghiệp theo thói quen và sự tùy tiện. Nhiều khi vì người mà đẻ ra việc, chức chưa chắc đã vì việc mà phải chọn người.

Nguyên nhân thứ hai nằm ở hệ thống đào tạo thiên về việc “dạy lý thuyết bơi, hơn là dạy kỹ năng bơi”. Đây là dấu ấn của mô hình giáo dục Xô-viết. Ta cử nhiều người đi học Liên Xô và chúng ta đã học được mô hình này. Nó có lẽ không xấu, nhưng chỉ tốt quá lâu mà thôi. Chúng ta đào tạo ra những người ngồi trên bờ thao thao bất tuyệt về lý thuyết bơi, nhưng xuống nước thì lại chết đuối.

Thứ ba, người Việt mình thường nhanh, nhưng không sâu. Thấy người khác làm là mình có thể học theo chẳng mấy khó khăn và tự mãn ngay về điều đó. Cuối cùng, cái gì bạn có vẻ cũng làm được, nhưng ít khi có cái gì làm được đến nơi đến chốn. Ta nói năng suất song phải đi với chất lượng.

Thứ tư, chúng ta không có đủ tiền để đổi mới công nghệ.  Muốn tăng năng suất, thì phải có công nghệ mới. Muốn có công nghệ mới, phải có tiền. Và thế là bó tay.com. Chưa nói tới chuyện  có những công nghệ nguồn muốn mua cũng không được.

Thứ năm, áp lực cạnh tranh ở ta nơi có, nơi không. Trong một số lĩnh vực độc quyền như điện lực, xăng dầu… tăng năng suất không bằng tăng giá. Muốn có lợi nhuận bao nhiêu cứ đưa vào giá việc gì phải tăng năng suất cho mệt. Cuối cùng, anh có năng suất lao động cao chắc gì đã có lãi bằng anh có độc quyền?

Cái quan trọng nhưng trường học VN không dạy

- Tính đến cuối 2011, VN có 202 trường đại học, 218 cao đẳng với nhiều ngành nghề đào tạo nhưng lao động VN vẫn bị các doanh nghiệp than phiền và phải đào tạo lại kỹ năng cho họ. Nguyên nhân của nghịch lý này là gì, thưa ông?

“Nghệ thuật giết rồng” chiếm tỷ lệ quá cao trong chương trình giảng dạy. “Nghệ thuật giết rồng” là rất cao siêu, nhưng có vẻ như không mấy thiết thực.

Như đã nói ở trên, nguyên nhân nằm, trước hết, ở việc chúng ta chưa coi trọng đúng mức giáo dục các kỹ năng. Ngoài ra,  “nghệ thuật giết rồng” chiếm tỷ lệ quá cao trong chương trình giảng dạy. “Nghệ thuật giết rồng” là rất cao siêu, nhưng có vẻ như không mấy thiết thực. Công bằng mà nói, một số trường đang cố gắng đổi mới để giáo dục gắn với nhu cầu của thị trường lao động nhiều hơn. Tuy nhiên, phải giành quyền chủ động cho các trường nhiều hơn nữa thì việc này mới chuyển biến nhanh được.

Bên cạnh đó, cầu lớn hơn cung, nên sức ép bắt buộc phải đổi mới cũng chưa đủ lớn. Hàng triệu người có nhu cầu học đại học thì bán sản phẩm giáo dục có vẻ khá dễ dàng, cho dù chúng ta không công nhận việc kinh doanh giáo dục.

Cuối cùng, các DN cũng chưa mặn mà trong việc liên kết đào tạo với nhà trường. Bây giờ họ thường tuyển những người có phẩm chất tốt trước đã, sau mới đào tạo lại theo nhu cầu. Như thế có tốn hơn việc anh kết hợp với trường trong đào tạo không?

TS Nguyễn Sĩ Dũng: "Một bài văn phá cách có khi lại bị cho điểm 0. Thế thì làm sao giáo dục được tính sáng tạo!"

Nhân nói về phẩm chất, giáo dục ở mình có giúp hình thành và phát triển các phẩm chất không? Không rõ. Ví dụ như tính sáng tạo sẽ được giáo dục như thế nào?

Một bài văn phá cách có khi lại bị cho điểm 0. Thế thì làm sao giáo dục được tính sáng tạo! Cùng lắm chúng ta chỉ đào tạo được kỹ năng học thuộc lòng, thứ ít hữu ích nhất trong thời đại của máy tính, internet và google. “Dân ta phải biết sử ta, nếu mà không biết thì tra google. Chẳng có gì phức tạp cả.

Sáng tạo, chấp nhận rủi ro, đeo bám đến cùng, không thỏa hiệp với chất lượng, đức tận tụy,…những phẩm chất rất cần thiết trong cuộc sống và trong cạnh tranh, nhưng chúng ta ý thức được về sự cần thiết phải giáo dục  những phẩm chất này không? Phương pháp giáo dục nào sẽ giúp chúng ta hình thành và phát triển những phẩm chất này?

- Xét về lợi thế cạnh tranh thì lao động giá rẻ của VN có còn tiếp tục là lợi thế?

Vẫn là một lợi thế, nhưng là một lợi thế không có tương lai. Ta đang đứng trước sự lựa chọn khó khăn. Nếu không bán lao động giá rẻ  thì anh không có việc làm. Nhưng bán như thế thì mãi, thì bao giờ mới vương lên được?

Đúng, lao động giá rẻ là một lợi thế. Nhưng đó là một lợi thế đáng băn khoăn. Sẽ tốt hơn nếu là lao động trình độ cao giá cạnh tranh, hơn là lao động giản đơn giá rẻ. Ví dụ như một kỹ sư phần mềm của mình giá rẻ hơn một kỹ sư phần mềm nước ngoài.  Anh kỹ sư sẽ có điều kiện giáo dục con cái tốt hơn. Cứ thế, thế hệ đi sau sẽ khá hơn nữa.

VN chưa sẵn sàng chuyển sang kinh tế trí thức

- Từ khi VN gia nhập WTO, đã có nhiều cơ hội để nhân sự VN ra nước ngoài làm và cũng có nhiều tập đoàn nước ngoài đến VN. Theo đánh giá của ông, nhân sự VN đã đủ sức cạnh tranh trên thị trường lao động quốc tế chưa? Làm thế nào để tăng tính cạnh tranh ấy.

Thực chất lao động giá rẻ thì cạnh tranh được. Ví dụ như dân ta đi làm ô-sin, chắc giá ta rẻ hơn họ rồi. Những ô-sin của Phillipines sẽ đòi giá cao hơn vì họ biết tiếng Anh. Tuy nhiên,  không biết, người Việt mình có nên vui mừng vì điều này không?

Rõ ràng muốn cạnh tranh ở đây phải nâng cao chất lượng giáo dục. Mà như vậy thì phải nhanh chóng đổi  mới hơn nữa hệ thống giáo dục. Điều quan trọng là phải có được một đội ngũ lao động có năng lực, đặc biệt là năng lực sáng tạo.

Sáng tạo là một trong những năng lực cạnh tranh quan trọng nhất trong thế giới hiện đại. Tuy nhiên, muốn phát huy năng lực sáng tạo thì các quyền tài sản trí tuệ phải được pháp luật bảo vệ trên thực tế chứ không chỉ trên văn bản. Rủi ro là có vẻ như chúng ta chưa sẵn sàng cả về tâm thế lẫn kỹ năng cho công việc này. Ăn trộm củ khoai còn ngượng, nhưng sao sao chép trộm bài hát thì lương tâm vẫn ngủ yên.

- Xin trân trọng cảm ơn ông!

Nguồn Vietnamnet

Nên xem

Cảnh giác cao điểm dịch sốt xuất huyết

Cảnh giác cao điểm dịch sốt xuất huyết

(LĐTĐ) Theo các chuyên gia y tế, đặc điểm của sốt xuất huyết là sốt, xuất huyết và thoát huyết tương, có thể dẫn đến sốc giảm thể tích tuần hoàn, rối loạn đông máu, suy tạng, nếu không được chẩn đoán sớm và xử trí kịp thời dễ dẫn đến tử vong. Do đó, công tác phòng, chống bệnh sốt xuất huyết cần phải được nâng cao, người dân không nên chủ quan khi bước vào cao điểm dịch.
Đại biểu đề nghị tăng chi đầu tư phát triển cho y tế và giáo dục

Đại biểu đề nghị tăng chi đầu tư phát triển cho y tế và giáo dục

(LĐTĐ) Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, nếu để các bệnh viện và các trường đại học tự chủ mà phải tự đi vay vốn, tự lo trả lãi và trả vốn thì hậu quả người bệnh và người học phải gánh chịu với chi phí dịch vụ cao...
Sau lãi kỷ lục, Tập đoàn xây dựng Hòa Bình trúng thầu dự án gần 1.900 tỷ đồng

Sau lãi kỷ lục, Tập đoàn xây dựng Hòa Bình trúng thầu dự án gần 1.900 tỷ đồng

(LĐTĐ) Mới đây, Công ty Cổ Phần Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình đã trúng thầu dự án Eaton Park trị giá gần 1.900 tỷ đồng do Công ty Cổ phần Địa ốc Tâm Lực, thuộc Tập Đoàn Gamuda Land làm Chủ đầu tư.
Techcombank Visa Eco: Thẻ xanh đầu tiên theo dõi dấu chân carbon cho bạn

Techcombank Visa Eco: Thẻ xanh đầu tiên theo dõi dấu chân carbon cho bạn

(LĐTĐ) Ngày 4/11, thực thi cam kết phát triển bền vững, Ngân hàng Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank) chính thức ra mắt Thẻ thanh toán Techcombank Visa Eco (thẻ Eco) - Thẻ xanh đầu tiên cho khách hàng sống xanh mỗi ngày cùng Techcombank.
Lộ diện khu đô thị mới nơi “vùng lõi” định hình tương lai đáng sống ở Thủy Nguyên

Lộ diện khu đô thị mới nơi “vùng lõi” định hình tương lai đáng sống ở Thủy Nguyên

(LĐTĐ) Được quy hoạch theo mô hình “thành phố trong thành phố”, Thủy Nguyên của Hải Phòng đang cần những khu đô thị mới thực sự nâng tầm chất lượng sống của người dân địa phương như Vlasta - Thuỷ Nguyên hay Hoàng Huy Green River.
Nhận định, dự đoán tỷ số Real Madrid và AC Milan: Mbappe tỏa sáng giúp Real giành 3 điểm

Nhận định, dự đoán tỷ số Real Madrid và AC Milan: Mbappe tỏa sáng giúp Real giành 3 điểm

(LĐTĐ) Cuộc đọ sức giữa Real Madrid và AC Milan trong khuôn khổ Champions League 2024/25 sẽ diễn ra lúc 03h00 ngày 6/11. Với lợi thế sân nhà, đoàn quân của HLV Carlo Ancelotti đang đặt nhiều kỳ vọng vào việc giành trọn 3 điểm để tiếp tục cuộc đua ở bảng đấu.
Tu sửa hè đường: Giải pháp nào giảm ảnh hưởng dân sinh?

Tu sửa hè đường: Giải pháp nào giảm ảnh hưởng dân sinh?

(LĐTĐ) Đến hẹn lại lên, mỗi dịp cuối năm, nhiều vỉa hè, tuyến đường trên địa bàn thành phố Hà Nội lại bị “xới tung”, bụi bay mù mịt gây ảnh hưởng đời sống dân sinh. Điều đáng nói, tình trạng này lặp đi lặp lại hàng năm trên khắp các nẻo đường, tuyến phố như một điệp khúc quen thuộc.

Tin khác

Đại biểu đề nghị tăng chi đầu tư phát triển cho y tế và giáo dục

Đại biểu đề nghị tăng chi đầu tư phát triển cho y tế và giáo dục

(LĐTĐ) Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, nếu để các bệnh viện và các trường đại học tự chủ mà phải tự đi vay vốn, tự lo trả lãi và trả vốn thì hậu quả người bệnh và người học phải gánh chịu với chi phí dịch vụ cao...
Quốc hội thảo luận về tình hình thực hiện ngân sách Nhà nước, kế hoạch đầu tư công

Quốc hội thảo luận về tình hình thực hiện ngân sách Nhà nước, kế hoạch đầu tư công

(LĐTĐ) Sáng 5/11, Quốc hội sẽ thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện ngân sách Nhà nước, tình hình thực hiện kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách Nhà nước, tình hình thực hiện kế hoạch tài chính...
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Việt Nam phấn đấu top 3 ASEAN về đổi mới sáng tạo toàn cầu

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung: Việt Nam phấn đấu top 3 ASEAN về đổi mới sáng tạo toàn cầu

(LĐTĐ) Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho rằng, bên cạnh việc chú trọng đào tạo nhân lực đại trà, thì phải chú trọng đào tạo nhân lực chất lượng cao gắn liền với đẩy mạnh nghiên cứu khoa học, phát triển ứng dụng công nghệ, thúc đẩy khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Phấn đấu đến cuối năm 2025, Việt Nam phải nằm trong top 3 các nước dẫn đầu ASEAN về đổi mới sáng tạo toàn cầu.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói về việc học sinh thi vào lớp 10

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói về việc học sinh thi vào lớp 10

(LĐTĐ) Giải trình, làm rõ một số vấn đề tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, chiều 4/11, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, hiện nay học sinh phải đối mặt với sức ép rất lớn khi thi vào lớp 10. Do vậy, đã đến lúc chúng ta cần phải đánh giá một cách đầy đủ sau một thời gian triển khai Quyết định 522/QĐ-TTg 2018, mức độ phù hợp còn đến đâu, bởi đây là căn cứ mà rất nhiều địa phương dựa vào.
Lương khởi điểm của công chức chỉ đủ thuê nhà bình dân và chi tiêu tằn tiện

Lương khởi điểm của công chức chỉ đủ thuê nhà bình dân và chi tiêu tằn tiện

(LĐTĐ) Đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng, dù lương cơ sở tăng 30%, nhưng một cán bộ, công chức mới được tuyển dụng, dù xuất sắc đến đâu, lương cũng chỉ mới đủ tiền thuê nhà ở mức bình dân, và chi tiêu phải hết sức tằn tiện...
Đại biểu Quốc hội: Cần nghiêm trị hành vi phá hoại môi trường dù là nhỏ nhất

Đại biểu Quốc hội: Cần nghiêm trị hành vi phá hoại môi trường dù là nhỏ nhất

(LĐTĐ) Đại biểu Quốc hội đề nghị chấm dứt việc khai thác gỗ tự nhiên và cần nghiêm trị hành vi phá hoại môi trường cho dù là nhỏ nhất, như trồng cây mà vẫn còn nguyên bọc, hay cây còn có khả năng cứu lại chặt đi để xin ngân sách trồng mới.
Đại biểu đề xuất quan tâm đào tạo nghề, nâng cao chất lượng lao động

Đại biểu đề xuất quan tâm đào tạo nghề, nâng cao chất lượng lao động

(LĐTĐ) Đại biểu Nguyễn Văn Mạnh đề nghị đẩy mạnh đào tạo nghề đáp ứng với nhu cầu của xã hội, gắn đào tạo nghề với nhu cầu, việc làm của doanh nghiệp, chú trọng xã hội hóa công tác dạy nghề, khuyến khích các doanh nghiệp tham gia đào tạo nghề...
Đại biểu Quốc hội: Không tăng lương khu vực công, nhưng phải tăng lương hưu và trợ cấp cho người có công

Đại biểu Quốc hội: Không tăng lương khu vực công, nhưng phải tăng lương hưu và trợ cấp cho người có công

(LĐTĐ) Đại biểu Trần Hoàng Ngân đề nghị, mặc dù không tăng lương khu vực công được, nhưng phải tăng lương hưu và tăng trợ cấp cho người có công.
Đại biểu Quốc hội: Cần cơ chế đặc thù cho các địa phương bị thiệt hại do bão lũ

Đại biểu Quốc hội: Cần cơ chế đặc thù cho các địa phương bị thiệt hại do bão lũ

(LĐTĐ) Bão số 3 (Yagi) đi qua với sức tàn phá nặng nề, đã để lại hậu quả lớn cho nhiều tỉnh miền Bắc. Các đại biểu Quốc hội đề nghị tiếp tục có các cơ chế đặc cách, đặc thù để bổ sung thêm nguồn lực hỗ trợ cho các địa phương bị ảnh hưởng, nhất là các địa phương miền núi; đồng thời cho phép thực hiện các thủ tục rút gọn để triển khai nguồn lực hỗ trợ đến với bà con vùng bị thiệt hại do bão lũ.
Đại biểu đề nghị xử lý nghiêm các vụ lừa đảo, đánh cắp thông tin cá nhân trên mạng

Đại biểu đề nghị xử lý nghiêm các vụ lừa đảo, đánh cắp thông tin cá nhân trên mạng

(LĐTĐ) Đại biểu Trần Quốc Tuấn cho biết, số thông tin cá nhân của người dùng bị đánh cắp trong 6 tháng đầu năm 2024, tăng 50% so với cùng kỳ 2023, gây ra nhiều hệ luỵ cho xã hội...
Xem thêm
Phiên bản di động