Vùng đất bãi "lột xác" nhờ gắn nông nghiệp với du lịch cộng đồng

Sự "lột xác" nơi đất bãi

Nhắc đến Giang Biên trong một thuở xa ngái, bà Vũ Thị Phượng (68 tuổi) cho biết, trước đây bản thân bà và gia đình chỉ gắn mình với đồng ruộng nên cuộc sống có nhiều vất vả. Có những thời điểm thu nhập chỉ trông vào nghề bện thừng, đan võng và trồng rau, công sức bỏ ra nhiều nhưng hiệu quả mang lại không cao.

Theo bà Vũ Thị Phượng, mọi thứ dần thay đổi khi gần 20 hộ nông dân trong vùng được tiếp cận và chuyển đổi sản xuất theo hướng phát triển các sản phẩm du lịch từ nguồn tài nguyên nông nghiệp, sinh thái của các chuyên gia của mô hình du lịch nông nghiệp VietHarvest AgriTour.

Du khách hòa mình với những người nông dân bên bếp củi nấu bánh đúc.

Theo tìm hiểu, mô hình du lịch nông nghiệp VietHarvest AgriTour là "đứa con tinh thần" của Dự án cộng đồng "Cải thiện sinh kế của nông dân vùng ven đô Hà Nội - Du lịch nông nghiệp như một ngành kinh doanh hỗ trợ đa dạng nguồn thu nhập" được thực hiện bởi Công ty cổ phần tập đoàn phát triển doanh nghiệp cộng đồng Việt (VietED), với sự tài trợ từ Quỹ châu Á (The Asia Foundation-TAF) và Quỹ GSRD (GSRD Foundation), nhằm gia tăng giá trị các sản phẩm nông nghiệp địa phương; tạo việc làm, nguồn thu nhập mới từ hoạt động du lịch cho nông dân trồng rau tại phường Giang Biên; góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị tự nhiên, văn hóa truyền thống nông thôn theo hướng bền vững.

Bà Vũ Thị Phát (63 tuổi) chia sẻ, bà vẫn nhớ như in những chuyến trải nghiệm miễn phí được dự án tổ chức tại khu nông trại Chimi Farm, Detrang Farm (Hà Nội), đặc biệt là tại Sa Pa (Lào Cai) để học hỏi cách làm du lịch nông nghiệp.

"Tôi chưa bao giờ được đi xa như thế. Lâu nay, tôi chỉ biết cuốc ruộng trồng rau, chưa từng nghĩ sẽ có lúc mình được đào tạo về các kỹ năng giao tiếp, bán hàng, marketing… để tiếp cận thị trường, phục vụ khách du lịch. Tôi cảm thấy như vừa có thêm một bước tiến mới, rất phấn khởi và hy vọng ngày càng nhiều du khách đến với Giang Biên", bà Vũ Thị Phát bộc bạch.

Du khách trực tiếp tham quan những khu vườn, trải nghiệm làm nông, cách trồng, chăm sóc và thu hoạch các loại nông sản…

Theo những nông hộ nơi đây, trước kia nếu họ chỉ quen với công việc nhà nông truyền thống thì nay họ đã được đào tạo thêm cả về kỹ năng giao tiếp, quảng bá sản phẩm để phục vụ du khách tốt hơn. Bên cạnh việc được trang bị các kiến thức về trồng rau sạch không dùng đến hóa chất.

Đặc biệt, các hộ gia đình đã quy hoạch lại vườn ruộng, bố trí diện tích đất, xen canh các loại cây trồng, rau củ một cách khoa học; đồng thời xây dựng các nhà vườn tiêu chuẩn với lưới che, rào chắn, cổng chào và đặt những cái tên đầy vui nhộn như "Năm yêu thương", "Nhàn nhã", "Phác chân thành", "Vườn nhỏ nhưng hạnh phúc to"...

Giám đốc Công ty VietED Raj Kumar cho biết: Tận dụng thế mạnh sẵn có về cảnh quan sinh thái và môi trường cùng vị trí không quá xa trung tâm, mô hình du lịch nông nghiệp VietHarvest AgriTour tại phường Giang Biên được xây dựng nhằm góp phần đa dạng hóa nguồn thu nhập và cải thiện sinh kế bền vững cho người dân.

Thời gian tới, nếu mô hình phát huy hiệu quả thì sẽ tiến hành sẽ nhân rộng ra toàn bộ khu vực vùng bãi của Giang Biên. Ngoài ra, để phục vụ lượng khách dự kiến sẽ tăng nhiều hơn thời gian tới, các chuyên gia của dự án cũng đang từng bước thực hiện chuẩn hóa lại quy trình đón khách để nâng cao tính chuyên nghiệp của các nông hộ; đầu tư thêm cơ sở vật chất; tăng cường kết nối với các nhóm nông hộ xung quanh để mở rộng mô hình, khả năng cung ứng dịch vụ.

Du khách thích thú trải nghiệm nghề đan võng.

Trên góc độ du khách trải nghiệm những dịch vụ du lịch nơi vùng bãi của Giang Biên, bà Đặng Thị Hải Linh - Phó Tổng Giám đốc Khách sạn Novotel Suites Hà Nội cho biết, mô hình này tương đối mới, giúp những đoàn khách du lịch có thể trải nghiệm được công việc làm nông hết sức lý thú. Ngoài ra, nơi đây có không khí hết sức trong lành, khách du lịch ngoài việc trải nghiệm làm nông thì có thể đạp xe trên đường đê, hòa mình vào không gian trong lành của Giang Biên, tham quan những di tích văn hóa lịch sử như cụm di tích đình - chùa Quán Tình, cụm di tích đình - chùa Tình Quang…

Nhân rộng mô hình hay, thiết thực

Thực tế, ngoài mô hình ở Giang Biên, nhiều điểm đến khác ở khắp các vùng miền trên cả nước đã và đang hình thành những sản phẩm du lịch mang đặc trưng văn hóa nông nghiệp, nông thôn, góp phần hiện thực hóa Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 với định hướng phát triển mạnh các sản phẩm chủ đạo, có lợi thế của du lịch Việt, trong đó có du lịch nông nghiệp, nông thôn.

Có không ít tour du lịch cộng đồng đã tạo dựng được thương hiệu, thu hút du khách trong và ngoài nước, như: Tour du lịch ngắm ruộng bậc thang ở các tỉnh Tây Bắc; tham quan làng cổ Ðường Lâm (Hà Nội) mùa lúa chín; du lịch miệt vườn vùng đồng bằng sông Cửu Long… những mô hình này không chỉ mang lại sinh kế bền vững hơn cho cộng đồng, giúp bảo tồn, phát huy những giá trị sinh thái, văn hóa nông nghiệp, nông thôn, loại hình du lịch này còn góp phần đa dạng hóa bản đồ du lịch Việt Nam, nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp không khói.

Du lịch nông nghiệp đang được phát triển tại phường Giang Biên.

Mặc dù có tiềm năng lớn, nhiều địa phương đã triển khai, nhưng du lịch nông nghiệp, nông thôn vẫn chưa phát triển xứng tầm và thiếu bền vững. Minh chứng dễ thấy, nhiều sản phẩm sao chép giống nhau giữa một số vùng miền gây ra sự cạnh tranh giữa các địa phương. Cùng với đó, chưa đưa sinh kế và môi trường vào phát triển du lịch cộng đồng như ở một số điểm du lịch.

Bên cạnh đó, vấn đề đảm bảo quyền lợi cho du khách chưa được chú trọng đúng mức. Các địa phương cần tăng cường tổ chức kiểm tra hoạt động kinh doanh du lịch, nhất là tại những khu, điểm du lịch tự phát. Từ đó tránh rủi ro, đảm bảo an toàn dành cho du khách, an ninh trật tự, vệ sinh môi trường.

Trở lại mô hình VietHarvest AgriTour tại Giang Biên, mô hình này đnag có nhiều tín hiệu phát triển tích cực. Giám đốc dự án Vietharvest AgriTour Tô Huệ thông tin, từ đầu năm đến nay, số lượng khách đặt tour tham gia trải nghiệm mô hình du lịch nông nghiệp tại Giang Biên không chỉ có các đoàn khách trong nước, đoàn khách học sinh mà còn có rất nhiều du khách quốc tế tìm đến.

Khu vực tiếp đón khách du lịch và các nhà vườn được quy hoạch bài bản.

Thời gian đầu ra mắt, số lượng khách chỉ 10-20 người/đoàn, thì đến hiện tại số lượng các đoàn đặt lên tới 50-60 người, thậm chí có đoàn trên 300 người, với số lượng khách đều đặn mỗi tuần. Tuy phản hồi của khách du lịch là người nông dân chưa chuyên nghiệp, cần được đào tạo hơn, song họ đều rất thân thiện, tự phát triển bằng chính những mảnh vườn của mình chứ không phải là kinh doanh chuyên nghiệp…

"Thời gian tới, với lượng khách đặt tour tham quan và trải dự kiến sẽ tăng cao, chúng tôi sẽ chuẩn hóa lại quy trình để bà con nông hộ chuyên nghiệp hơn, đầu tư thêm cơ sở vật chất, mở rộng quy mô nông hộ vì sau khi dự án kết thúc rất nhiều nông hộ nơi đây muốn được tham gi", Giám đốc dự án Vietharvest AgriTour Tô Huệ chia sẻ.