Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong kiểm tra, rà soát văn bản quy phạm pháp luật

Đây là quan điểm được Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi trình bày tại Phiên họp thứ nhất Ban Chỉ đạo Chính phủ về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06.

Theo Thứ trưởng Mai Lương Khôi, trong những năm qua, công tác xây dựng và hoàn thiện pháp luật, hệ thống pháp luật Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Tuy nhiên, hệ thống pháp luật với nhiều điều khoản ban hành, nhiều loại văn bản pháp luật, số lượng VBQPPL được ban hành rất lớn, khó tránh khỏi nội dung các văn bản có mâu thuẫn, chồng chéo và trùng lắp.

Các VBQPPL được xem xét đối chiếu và đánh giá các quy định nhằm phát hiện, xử lý các quy định còn mâu thuẫn, chồng chéo, không còn phù hợp, góp phần bảo đảm tính hợp pháp, hợp hiến, hướng đến sự thống nhất và đồng bộ, dễ tiếp cận của hệ thống pháp luật, tạo thuận lợi cho các cơ quan và tổ chức, cá nhân trong việc áp dụng các quy định của pháp luật.

Việc rà soát, đối chiếu, kiểm tra văn bản trong hệ thống pháp luật với hơn 60.000 văn bản đang còn hiệu lực (gần 9.000 văn bản cấp Trung ương và 50.000 văn bản cấp địa phương) là thách thức rất lớn cho cán bộ làm công tác kiểm tra, rà soát VBQPPL.

Vì vậy, Bộ Tư pháp cho rằng cần thiết phải ứng dụng công nghệ số, nhất là trí tuệ nhân tạo để từng bước hỗ trợ công tác kiểm tra, rà soát VBQPPL, góp phần nâng cao năng suất làm việc và hiệu quả của công tác này. Từ cuối năm 2023, Bộ Thông tin và Truyền thông, nay là Bộ Khoa học và Công nghệ, đã phối hợp với Bộ Tư pháp và Tập đoàn công nghệ CMC tiến hành nghiên cứu phát triển và thử nghiệm trợ lý ảo rà soát VBQPPL.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Mai Lương Khôi cho rằng cần thiết phải ứng dụng công nghệ số, nhất là trí tuệ nhân tạo (AI) để từng bước hỗ trợ công tác kiểm tra, rà soát VBQPPL.

Bộ Tư pháp và Bộ Khoa học và Công nghệ, cùng Công ty Cổ phần Tập đoàn CMC đã thiết lập Quy chế thoả thuận 3 bên để nghiên cứu, phát triển trợ lý ảo rà soát VBQPPL, trước mắt tập trung vào 3 chức năng chính:

Một là hỗ trợ, rà soát, phát hiện các mâu thuẫn về hình thức của văn bản.

Hai là kiểm tra về hiệu lực của các văn bản, căn cứ và văn bản tham chiếu trong quá trình rà soát VBQPPL.

Ba là tìm kiếm, xác định các điều, khoản, điểm, các VBQPPL liên quan đến quy định, VBQPPL cần rà soát; hỗ trợ việc xem xét, đánh giá, rà soát về thẩm quyền và nội dung của VBQPPL cần rà soát so với các văn bản làm căn cứ rà soát.

Đồng thời, Bộ Tư pháp đã thực hiện tổng hợp, đề xuất các yêu cầu nghiệp vụ về kiểm tra, rà soát văn bản; hỗ trợ kết nối, khai thác dữ liệu từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật; phối hợp cùng các đơn vị chuyên môn của Bộ Khoa học và Công nghệ và Công ty Cổ phần Tập đoàn CMC trong quá trình nghiên cứu, phát triển và thử nghiệm trợ lý ảo.

Đến nay, trợ lý ảo rà soát VBQPPL đã được kết nối, khai thác dữ liệu trực tiếp từ Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật với trên 129.000 văn bản (trên 39.000 văn bản cấp Trung ương và 90.000 văn bản cấp địa phương, gồm cả VBQPPL đang còn hiệu lực và VBQPPL mới hết hiệu lực); đã phát triển được một số chức năng hỗ trợ hoạt động cơ bản của công tác kiểm tra, rà soát VBQPPL.

Kết quả thử nghiệm, đánh giá nội bộ tại Bộ Tư pháp trong thời gian vừa qua với 3 chức năng mục tiêu, cho thấy cơ bản đáp ứng yêu cầu hỗ trợ cho công tác kiểm tra, rà soát VBQPPL, đặc biệt là 2 chức năng cốt lõi: "Tìm kiếm" và "Đối chiếu".

Từ kết quả thử nghiệm, Bộ Tư pháp sẽ tích cực phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ và Tập đoàn CMC để hoàn thiện phần mềm, nhằm nâng cao tỉ lệ chính xác các kết quả mà ứng dụng đưa ra.

Đồng thời, trong thời gian tới, Bộ Tư pháp rà soát bổ sung các yêu cầu mới để phát triển chức năng cho trợ lý ảo nhằm hỗ trợ cho các nghiệp vụ mở rộng như hỗ trợ công tác thẩm định, công tác soạn thảo VBQPPL. Bên cạnh đó, triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu lớn về hệ thống pháp luật và tiếp tục phát triển các nền tảng số của công tác xây dựng và thi hành pháp luật.

Vừa qua, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh và Thứ trưởng Mai Lương Khôi cũng đã nghe các đơn vị chức năng của Bộ báo cáo Kết quả triển khai thử nghiệm trợ lý ảo rà soát VBQPPL và đề xuất một số dự án công nghệ thông tin phục vụ xây dựng thi hành pháp luật trong thời gian tới.

Lãnh đạo các đơn vị cho biết, Trợ lý ảo hỗ trợ rà soát, phát hiện các mâu thuẫn thẩm quyền về hình thức của VBQPPL, nhận diện được về hình thức và thẩm quyền ban hành của văn bản (bao gồm cả mẫu sai và mẫu đúng về thẩm quyền, hình thức); kiểm tra về hiệu lực của các văn bản căn cứ và văn bản tham chiếu trong quá trình rà soát VBQPPL; tìm kiếm, xác định các điều, khoản, điểm, các VBQPPL liên quan đến quy định, VBQPPL cần rà soát…