Tổng Bí thư Tô Lâm: Đặt khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo ở vị trí đột phá hàng đầu

Khẳng định tiềm năng để đất nước bứt phá

Sáng 1/10, Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Tài chính phối hợp tổ chức Lễ hưởng ứng Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia năm 2025. Phát biểu chỉ đạo tại Ngày hội, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết, Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia không chỉ là một sự kiện quan trọng, lần đầu tiên được tổ chức, mà còn là lời hiệu triệu khơi dậy nguồn trí thức Việt Nam, khẳng định tiềm năng để đất nước bứt phá, phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên số.

“Thế giới đang chuyển động với tốc độ chưa từng có của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ sinh học, năng lượng sạch, vật liệu mới. Quốc gia nào đi trước một bước về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo sẽ nắm lợi thế cạnh tranh chiến lược và tiến nhanh, tiến xa; ai chậm đổi mới sẽ bị bỏ lại phía sau”, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại Ngày hội.

Theo Tổng Bí thư, Việt Nam không có lựa chọn nào khác ngoài việc coi khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để đổi mới mô hình tăng trưởng, hiện thực hóa hai mục tiêu 100 năm: Đến 2030 trở thành nước đang phát triển có thu nhập trung bình cao; đến 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Đây không chỉ là nhu cầu khách quan, mà còn là mệnh lệnh của thời đại, quyết định vị thế dân tộc trong thập kỷ tới. Không một quốc gia nào có thể “cất cánh” với nền khoa học công nghệ thấp kém, hoạt động đổi mới sáng tạo chậm chạp.

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương, quyết sách lớn để tiếp tục đổi mới, cải cách và phát triển đất nước: tinh gọn tổ chức bộ máy, sắp xếp đơn vị hành chính; đột phá về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; hội nhập quốc tế; đổi mới công tác xây dựng và thực thi pháp luật; phát triển kinh tế tư nhân; bảo đảm an ninh năng lượng; phát triển giáo dục, đào tạo và chăm sóc sức khỏe nhân dân. Tinh thần chung là mở không gian, tháo điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực cho đổi mới sáng tạo quốc gia.

Những kết quả bước đầu rất tích cực: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đã được Quốc hội khóa XV thông qua, lần đầu tiên thể chế hóa đổi mới sáng tạo thành trụ cột quốc gia; các điều kiện khung của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia được hình thành; bộ chỉ số đổi mới sáng tạo cấp địa phương được áp dụng toàn quốc; hệ sinh thái khởi nghiệp được ghi nhận tiến bộ; chuyển đổi số và ứng dụng AI lan tỏa trong quản lý, sản xuất và đời sống; một số sản phẩm, dịch vụ “Make in Vietnam” bước đầu vươn ra khu vực và quốc tế.

Tuy vậy, hoạt động đổi mới sáng tạo vẫn còn hạn chế: thể chế, chính sách chưa theo kịp tốc độ công nghệ và xu hướng toàn cầu; đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp chưa mạnh; năng lực làm chủ công nghệ lõi, công nghệ nguồn còn hạn chế; vốn đầu tư mạo hiểm giai đoạn đầu chưa được khơi thông; nhân lực chất lượng cao còn thiếu; văn hóa chấp nhận rủi ro chưa mạnh. Đây là những điểm nghẽn cần được tháo gỡ mạnh mẽ, đồng bộ.

“Những kết quả bước đầu cho thấy chúng ta đi đúng hướng, nhưng tốc độ thay đổi của thế giới nhanh hơn khả năng bắt nhịp của chúng ta. Vì vậy, từ quyết tâm chính trị đến triển khai thực hiện, từ nhận thức đến hành động, chúng ta phải chuyển đổi nhanh hơn, mạnh mẽ hơn để biến ý tưởng thành giá trị, khát vọng thành hiện thực. Tinh thần là: nói ít - làm nhiều; làm nhanh - làm đúng; làm đến nơi đến chốn”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tập trung 6 nhóm nhiệm vụ

Với tinh thần ấy, Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị tập trung 6 nhóm nhiệm vụ: Thống nhất nhận thức và hành động: coi đổi mới sáng tạo là sự nghiệp của toàn dân; xây dựng văn hóa đổi mới sáng tạo toàn dân; có chỉ số đo lường minh bạch; tôn vinh gương sáng tạo; báo chí, truyền thông lan tỏa câu chuyện thật, truyền cảm hứng thật.

Phát triển vững chắc nền tảng khoa học công nghệ, nâng cao tự chủ chiến lược về công nghệ, trước hết là công nghệ lõi, công nghệ nguồn: bán dẫn, AI, dữ liệu lớn, an toàn - an ninh mạng, công nghệ sinh học - y sinh, vật liệu mới, năng lượng mới, điện tử - cảm biến - robot; phát triển hạ tầng số: điện toán đám mây, HPC, trung tâm dữ liệu, 5G/6G; nâng tỷ lệ nội địa hóa trong các hệ thống trọng yếu.

Hoàn thiện thể chế, chính sách vượt trội: thể chế hóa chủ trương của Đảng thành luật, nghị định, thông tư khả thi; ưu đãi thuế, tín dụng, đất đai cho R&D và sản phẩm - dịch vụ mới; đặt hàng công để “kéo thị trường” cho công nghệ Việt; phát triển thị trường vốn khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm; tăng cường bảo hộ SHTT, bảo vệ dữ liệu, sandboxes pháp lý cho lĩnh vực mới, kiểm soát rủi ro nhưng không bóp nghẹt sáng tạo.

Lễ hưởng ứng Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia năm 2025.

Triển khai Chiến lược quốc gia về khởi nghiệp sáng tạo, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia kết nối khu vực và toàn cầu: mỗi bộ, ngành, địa phương hình thành ít nhất một trung tâm đổi mới sáng tạo; hoàn thiện đủ “mắt xích” từ ý tưởng - nghiên cứu - phòng thí nghiệm - ươm tạo - tăng tốc - sàn giao dịch công nghệ - tư vấn pháp lý, tài chính, SHTT - nhà đầu tư thiên thần - quỹ mạo hiểm - đầu ra thị trường; kết nối kiều bào, chuyên gia quốc tế, tập đoàn công nghệ hàng đầu; nuôi dưỡng văn hóa chấp nhận rủi ro có kiểm soát; khuyến khích sản phẩm dựa trên dữ liệu, AI, công nghệ sinh học, công nghệ môi trường; đẩy mạnh chuyển giao công nghệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu, hướng tới doanh nghiệp công nghệ tăng trưởng nhanh, kỳ lân công nghệ mang thương hiệu Việt.

Vận hành hiệu quả “ba trụ cột”: Nhà nước kiến tạo thể chế, chuẩn hạ tầng số, dữ liệu mở, dịch vụ công số thuận tiện; Viện, trường cung cấp tri thức, đào tạo gắn nhu cầu thị trường, khuyến khích công bố quốc tế đi đôi thương mại hóa; Doanh nghiệp là trung tâm đổi mới sáng tạo, đặt R&D ở vị trí chiến lược, dám đầu tư cho tương lai. Khi ba trụ cột phối hợp nhịp nhàng, tri thức sẽ chảy vào cỗ máy sản xuất giá trị, tạo năng suất và sức cạnh tranh mới cho nền kinh tế.

Gắn đổi mới sáng tạo với phát triển bền vững và hội nhập quốc tế: mọi sáng tạo phải giải bài toán xã hội, tăng năng suất nhưng giảm phát thải, bảo đảm an toàn dữ liệu; cập nhật tiêu chuẩn - quy chuẩn theo thông lệ quốc tế; tận dụng FTA thế hệ mới để nâng chuẩn quản trị - chất lượng, xây dựng và quảng bá thương hiệu “Vietnam Innovation” - hình ảnh năng động, đáng tin cậy, giàu tiềm năng hợp tác; ngoại giao khoa học công nghệ để thu hút nhà đầu tư chiến lược, trung tâm R&D của các tập đoàn lớn; tổ chức sự kiện quốc tế tầm vóc; thúc đẩy doanh nghiệp Việt tham gia sâu hơn chuỗi giá trị toàn cầu.

Tổng Bí thư nhấn mạnh, tinh thần lao động thông minh, sáng tạo là mạch nguồn bất tận của dân tộc ta, giúp biến khó khăn thành cơ hội, tiềm năng thành sức mạnh. Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia không chỉ là một sự kiện, mà phải trở thành hành động thường xuyên, thiết thực, bền vững. Đổi mới sáng tạo là một quá trình liên tục, không có điểm dừng.

“Tôi kêu gọi toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, công nhân, nông dân, kỹ sư, giáo viên, bác sĩ, chiến sĩ lực lượng vũ trang, người cao tuổi, học sinh, sinh viên và đồng bào ta ở nước ngoài: nêu cao tinh thần yêu nước, không ngừng đổi mới sáng tạo trong công việc hằng ngày.

Mỗi công chức cải tiến một quy trình; mỗi giáo viên đổi mới một phương pháp; mỗi kỹ sư viết thêm một dòng mã; mỗi doanh nhân dấn thân ra thị trường; mỗi địa phương tạo một sản phẩm dẫn dắt, để cả nước trở thành một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo sống động. Hãy cùng nhau biến thách thức thành cơ hội, ý tưởng thành giá trị, khát vọng thành hiện thực, đưa Việt Nam phát triển giàu mạnh trong kỷ nguyên mới”, Tổng Bí thư cho biết.