Thuế suất 17% và những thuận lợi, thách thức cho cá nhân kinh doanh

Cần song song triển khai các giải pháp hỗ trợ

Trao đổi với Báo Lao động Thủ đô, Luật sư Đặng Thành Chung, Công ty Luật TNHH An Ninh (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội), phân tích rõ các thuận lợi, vướng mắc pháp lý cũng như các giải pháp để chính sách thuế đi vào thực tế hiệu quả, minh bạch.

Theo luật sư Đặng Thành Chung, quy định mới áp dụng mức thuế suất 17% trên doanh thu vượt ngưỡng đối với cá nhân kinh doanh là một bước thay đổi đáng chú ý. Về mặt định hướng, nó nhằm tạo sự công bằng hơn giữa cá nhân kinh doanh và doanh nghiệp, bởi theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân thì thu nhập từ kinh doanh là một loại thu nhập chịu thuế.

Tuy nhiên, dưới góc nhìn pháp lý, vẫn còn tồn tại một số bất cập. Trước hết, không phải cá nhân kinh doanh nào cũng kê khai hoạt động kinh doanh và hiện nay chưa có cơ chế giám sát đầy đủ các đối tượng này, dẫn đến không công bằng giữa cá nhân có đăng ký kinh doanh và cá nhân không đăng ký kinh doanh.

Doanh thu của cá nhân kinh doanh thường khó minh bạch. (ảnh minh hoạ)

Thứ hai, doanh thu của cá nhân kinh doanh thường khó minh bạch, nhất là trong bối cảnh nhiều hộ kinh doanh không thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn hoặc đang trong giai đoạn làm quen, nên khó tránh khỏi sai sót, không đầy đủ. Điều này dẫn tới việc xác định doanh thu, chi phí gặp khó khăn, nhiều trường hợp do không rõ ràng mà bị ấn định thuế theo Điều 50 Luật Quản lý thuế 2019, từ đó phát sinh khiếu nại.

“Vì vậy, để cơ chế này vận hành thuận lợi, theo tôi, cần song song triển khai các giải pháp hỗ trợ như: áp dụng hóa đơn điện tử bắt buộc, ban hành hướng dẫn chi tiết để bảo đảm công bằng trong áp dụng và phối hợp với các bên hữu quan để giám sát, thống kê cá nhân kinh doanh, doanh thu, chi phí đầy đủ, chính xác”, luật sư Đặng Thành Chung nói.

Nhìn chung, quy định thuế suất 17% trên doanh thu vượt ngưỡng đối với cá nhân kinh doanh là bước tiên hướng tới công bằng và minh bạch. Tuy nhiên, thành công của chính sách phụ thuộc vào khả năng thực thi, cơ chế kiểm soát, hướng dẫn rõ ràng và sự đồng bộ trong việc số hóa dữ liệu.

Nếu thực hiện đồng bộ, chính sách không chỉ đảm bảo công bằng giữa các đối tượng chịu thuế, hạn chế tranh chấp, mà còn tạo động lực phát triển kinh tế, thúc đẩy các hộ kinh doanh minh bạch và chuyên nghiệp hơn. Đây là tiền đề quan trọng để luật thuế vừa đáp ứng yêu cầu công bằng xã hội, vừa phù hợp với thực tiễn đời sống kinh tế, hỗ trợ tăng trưởng bền vững và nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách Nhà nước.

Lường trước vướng mắc pháp lý khi luật đi vào thực thi

Theo kinh nghiệm hành nghề, Luật sư Đặng Thành Chung cho rằng bất kỳ dự luật mới nào khi đi vào thực tiễn đều sẽ nảy sinh vướng mắc. Một trong số đó là cách xác định thu nhập chịu thuế trong trường hợp thu nhập đa nguồn.

Thứ nhất, về xác định thu nhập chịu thuế trong trường hợp thu nhập đa nguồn, nhiều cá nhân vừa có thu nhập từ tiền lương, vừa có từ kinh doanh, chứng khoán, bất động sản, hay nguồn thu nhập ở nước ngoài.

Đặc biệt, các giao dịch liên quan đến tiền điện tử, hay thu nhập từ các nền tảng mạng xã hội đang phát triển nhanh chóng nhưng luật thuế hiện hành có thể chưa theo kịp, tạo lỗ hổng pháp lý lớn, gây thất thu ngân sách. Việc hợp nhất để tính thuế đối với nhiều khoản thu nhập rất dễ dẫn đến tình trạng đánh trùng hoặc bỏ sót thu nhập.

Thứ hai, về chứng minh chi phí, mức giảm trừ hợp lệ, các khoản như y tế, giáo dục, nhà ở nếu không có hóa đơn chuẩn hoặc chứng từ thanh toán qua ngân hàng sẽ khó được cơ quan thuế chấp nhận. Theo Điều 16 Luật Quản lý thuế 2019, nghĩa vụ chứng minh thuộc về người nộp thuế, nên nguy cơ khiếu nại hành chính là rất cao.

Thứ ba, về cá nhân kinh doanh, nếu không kê khai minh bạch doanh thu, cơ quan thuế có quyền ấn định theo Điều 50 Luật Quản lý thuế 2019. Điều này chắc chắn sẽ gây ra nhiều tranh chấp, đặc biệt trong bối cảnh hộ kinh doanh nhỏ chưa quen với hệ thống kế toán, hóa đơn điện tử.

Để hạn chế những vướng mắc này, Nhà nước cần có những giải pháp đồng bộ và toàn diện như: Ban hành các văn bản hướng dẫn chi tiết, cụ thể về việc tổng hợp thu nhập từ nhiều nguồn; danh mục chi phí, khoản giảm trừ và các loại chứng từ hợp lệ.

Đẩy mạnh việc số hóa và liên kết dữ liệu giữa cơ quan thuế và các cơ quan khác như ngân hàng, y tế, giáo dục, sàn thương mại điện tử, mạng xã hội để tự động hóa việc đối chiếu thông tin; Phát triển hệ thống kê khai thuế tự động xây dựng một hệ thống trực tuyến thông minh, tự động tổng hợp các nguồn thu nhập từ nhiều nơi và tính toán số thuế phải nộp, giảm thiểu sai sót do việc kê khai thủ công.

Tăng cường tuyên truyền và nâng cao nhận thức như phổ biến pháp luật thuế một cách dễ hiểu, cần sử dụng các phương tiện truyền thông để giải thích luật thuế một cách đơn giản, trực quan, giúp người dân dễ dàng nắm bắt quyền và nghĩa vụ của mình. Cán bộ thuế cần được trang bị kiến thức và kỹ năng về các loại hình thu nhập mới, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ, để có thể tư vấn và xử lý các tranh chấp một cách hiệu quả.

Bảo Thoa