Tháo gỡ khó khăn trong giải ngân vốn đầu tư công

7 nguyên nhân chính ảnh hưởng đến kết quả giải ngân

Bộ Tài chính vừa cùng với các bộ, ngành Hội nghị trực tuyến để đánh giá tình hình giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài 5 tháng đầu năm 2021. Tham dự Hội nghị có đại diện 13 bộ, ngành được giao dự toán vốn vay nước ngoài năm 2021, trong đó 8/13 bộ, ngành vẫn chưa giải ngân kế hoạch đầu tư công nguồn vốn nước ngoài.

Ảnh minh họa: BT

Theo báo cáo của Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính) về tình hình giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của các bộ, năm 2021 là năm đầu tiên thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025. Tổng dự toán vốn nước ngoài được giao từ nguồn ngân sách trung ương theo Quyết định số 2185/QĐ-TTg ngày 21/12/2020 của Thủ tướng Chính phủ về việc giao kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước năm 2021 cho các bộ, ngành là 16.636,75 tỷ đồng. Tính đến hết ngày 31/5/2021, tỷ lệ nhập dự toán trên Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc (Tabmis) chi tiết theo dự án so với kế hoạch vốn nước ngoài được giao của các bộ, ngành đạt 72,55% (12.069,87 tỷ đồng).

Số liệu giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2021 nguồn nước ngoài của các bộ, ngành tính đến hết ngày 10/6/2021 là 1.253 tỷ đồng, đạt 7,53% so với dự toán được giao. Trong đó, 5/13 bộ, ngành có giải ngân nhưng số giải ngân tập trung chủ yếu ở hai bộ là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Giao thông vận tải. Đáng lưu ý có đến 8/13 bô, ngành đến nay vẫn chưa giải ngân kế hoạch đầu tư công vốn nước ngoài năm 2021.

Ông Trương Hùng Long - Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại cho biết, quá trình theo dõi, đánh giá công tác giải ngân và làm việc sơ bộ của Bộ Tài chính với các bộ, ngành cho thấy có 7 nguyên nhân chính ảnh hưởng đến kết quả giải ngân của các dự án như: Nhiều dự án chưa hoàn thành thủ tục đầu tư, thậm chí chưa hoàn thành thủ tục đàm phán hoặc chưa ký hiệp định vay nhưng đã được bố trí vốn; dự án đã đề xuất dừng triển khai nhưng vẫn được bố trí dự toán, sẽ phải hủy dự toán; dự án đã được bố trí vốn, đã hoàn thành thủ tục đầu tư nhưng chậm triển khai các công tác sẵn sàng cho đầu tư như chậm giải phóng mặt bằng, tái định cư; chưa hoàn tất thiết kế cơ sở.

Bên cạnh đó, nhiều dự án có vướng mắc trong khâu đấu thầu, chưa phê duyệt hợp đồng; vướng mắc với tổng thầu; vướng với nhà tài trợ về phạm vi các gói thầu nên chưa thể triển khai. Dự án có khối lượng hoàn thành nhưng do khó khăn về xác nhận khối lượng hoàn thành với nhà thầu nên chưa thể hoàn thành được các chứng từ để thực hiện các thủ tục để rút vốn, hoặc đã có khối lượng, nhưng hồ sơ nghiệm thu khối lượng còn chưa thống nhất, còn phải rà soát, chậm hoàn chứng từ về tài khoản đặc biệt...

Một nguyên nhân quan trọng cũng được ông Long nêu ra tại Hội nghị là các dự án đầu tư công sử dụng nguồn vốn nước ngoài khi có những điều chỉnh về chủ trương đầu tư, về hiệp định vay, về tỷ lệ thanh toán ngoại tệ/nội tệ… thì thủ tục đều phức tạp hơn các dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư trong nước khá nhiều. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ tới công tác giải ngân của các dự án.

Tại Hội nghị, đại diện một số bộ, ngành chưa giải ngân kế hoạch đầu tư công vốn nước ngoài năm 2021 cũng nêu ra các yếu tố khiến kết quả chưa đạt được như kế hoạch đề ra. Đại diện Bộ Quốc phòng cho biết, nguyên nhân chính Bộ Quốc phòng chưa giải ngân được là do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 khiến công tác hoàn thiện hồ sơ thủ tục thanh toán với các đối tác nước ngoài chưa thể thực hiện được.

Nâng cao vai trò của các ban quản lý dự án

Bộ Giao thông vận tải - một trong hai đơn vị có tỉ lệ giải ngân vốn đầu tư nguồn vốn vay nước ngoài cao nhất đã chia sẻ, để triển khai các dự án có nguồn vốn vay nước ngoài, Bộ Giao thông vận tải đã thực hiện nhiều giải pháp như giao vốn kịp thời trên cơ sở cân đối các nguồn vốn; yêu cầu ban quản lý dự án lập kế hoạch giải ngân theo tháng và họp giao ban hàng tháng để xem xét các nguyên nhân làm chậm giải ngân. Đồng thời Bộ cũng đánh giá, kiểm điểm cán bộ lãnh đạo, cá nhân liên quan và đi kiểm tra định kỳ để giải quyết các vướng mắc cho các ban quản lý dự án…

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà: Qua báo cáo của các đơn vị chức năng trong Bộ Tài chính cho thấy tình hình giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của các bộ, ngành trong những tháng đầu năm đạt rất thấp. Tính tới ngày 10/6/2021, tỷ lệ giải ngân của các bộ, ngành mới đạt 7,53% so với dự toán được giao. Tình trạng giải ngân vốn đầu tư công nói chung và vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài chậm đã ảnh hưởng tới việc thực hiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước cũng như nhiệm vụ tài chính ngân sách năm 2021.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà, qua ý kiến phản ánh của đại diện các bộ, các ngành cho thấy có nhiều nguyên nhân khách quan, nguyên nhân chủ quan dẫn tới kết quả giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công năm 2021 nguồn nước ngoài của bộ, ngành còn rất thấp. Nguyên nhân khách quan, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, các chuyên gia tư vấn không sang Việt Nam thực hiện hợp đồng tư vấn, ảnh hưởng đến tiến trình triển khai các dự án; vật tư hàng hóa thiết bị nhập khẩu từ các nước có dịch Covid-19 cũng bị ách tắc làm dự án chậm tiến độ… Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Trần Xuân Hà, nguyên nhân chính vẫn là những do yếu tố chủ quan, trực tiếp là các là đơn vị chủ dự án trong quá trình triển khai thực hiện dự án còn nhiều hạn chế.

Thứ trưởng Trần Xuân Hà cho biết, từ nay đến cuối năm, giải pháp quan trọng nhất để thúc đẩy giải ngân vẫn là tăng cường vai trò của các chủ đầu tư, các ban quản lý dự án. Về cơ chế, chính sách đầu tư, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính sẽ phối hợp báo cáo Chính phủ về sửa đổi, bổ sung Nghị định 56 về quản lý ODA và vay ưu đãi nước ngoài cho phù hợp. Đối với các vấn đề phát sinh thuộc phạm vi trách nhiệm, Bộ Tài chính đã và sẽ tiếp tục chủ động phối hợp triển khai các biện pháp để giải quyết. Bộ Tài chính mong muốn các bộ, ngành với tư cách là cơ quan chủ quản cần theo dõi sát sao và chỉ đạo kịp thời các chủ dự án giải quyết các vướng mắc nhằm hoàn thành mục tiêu giải ngân năm 2021.