Những lưu ý về đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế để tránh vi phạm

Tiềm ẩn nhiều vi phạm do thiếu hiểu biết

Những năm gần đây, khối kinh tế tư nhân, đặc biệt là khu vực kinh tế cá thể, đã chứng minh vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Hàng triệu hộ kinh doanh, cá nhân khởi nghiệp nhỏ lẻ đang đóng góp nguồn thu không nhỏ cho ngân sách và tạo sinh kế bền vững cho nhiều gia đình. Sự bùng nổ của kinh doanh online, mạng xã hội, nền tảng số càng khiến thị trường trở nên sôi động hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển ấy là tình trạng vi phạm pháp luật trong đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế. Cơ quan thuế cho biết, không ít cá nhân vẫn còn nhầm lẫn giữa việc “bán hàng nhỏ lẻ” và “kinh doanh có tổ chức”, từ đó không thực hiện đúng các thủ tục pháp lý cần thiết. Hệ quả là nhiều người vô tình vi phạm mà không biết, dẫn đến bị xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự trong các trường hợp nghiêm trọng.

Theo Nghị định số 122/2021/NĐ-CP, các hành vi vi phạm về đăng ký hộ kinh doanh như không đăng ký khi thuộc diện bắt buộc, không thay đổi thông tin trong giấy phép đúng thời hạn, hay đăng ký hộ kinh doanh khi không đủ điều kiện có thể bị phạt từ 5 đến 10 triệu đồng. Mức phạt tăng lên từ 10 đến 20 triệu đồng đối với các hành vi như kê khai gian dối hoặc tiếp tục kinh doanh ngành nghề có điều kiện dù đã có yêu cầu tạm ngừng từ cơ quan chức năng.

Ảnh minh họa.

Bên cạnh đó, Nghị định 125/2020/NĐ-CP cũng quy định rõ về các mức xử phạt khi vi phạm thời hạn đăng ký thuế hoặc thông báo tạm ngừng/tiếp tục kinh doanh. Tùy theo thời gian chậm trễ, mức phạt dao động từ cảnh cáo đến 10 triệu đồng. Đáng chú ý, hành vi cố tình trốn thuế có thể bị xử phạt từ 1 lần đến 3 lần số thuế trốn, tùy theo mức độ và tình tiết tăng nặng.

Hành vi trốn thuế có thể bị truy cứu hình sự

Ngoài xử phạt hành chính, pháp luật hiện hành cũng quy định rõ các chế tài hình sự đối với hành vi trốn thuế có tổ chức hoặc có yếu tố nghiêm trọng. Điều 200 Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH13 nêu rõ: người trốn thuế từ 100 triệu đồng trở lên, hoặc đã từng bị xử phạt mà còn tái phạm, có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đến 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.

Nếu có tình tiết tăng nặng như trốn thuế với số tiền từ 300 triệu đến dưới 1 tỷ đồng, lợi dụng chức vụ, tái phạm nhiều lần… thì mức phạt có thể lên tới 1,5 tỷ đồng hoặc 3 năm tù giam. Với số tiền trốn thuế từ 1 tỷ đồng trở lên, mức phạt có thể lên tới 4,5 tỷ đồng hoặc từ 2 đến 7 năm tù. Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị cấm hành nghề, cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc bị tịch thu tài sản.

Các hành vi bị xem là trốn thuế bao gồm: Không nộp hồ sơ đăng ký hoặc khai thuế; không ghi sổ kế toán các khoản thu; không xuất hóa đơn hoặc xuất hóa đơn không đúng giá trị thực tế; sử dụng hóa đơn, chứng từ không hợp pháp để giảm nghĩa vụ thuế hoặc nâng số thuế được hoàn. Đây đều là những hành vi có thể dễ dàng xảy ra trong kinh doanh nhỏ lẻ nếu người làm không có hiểu biết pháp lý vững vàng.

Trước tình trạng trên, cơ quan thuế khuyến cáo các cá nhân, hộ gia đình đang hoạt động kinh doanh - đặc biệt trong môi trường số, cần chủ động tìm hiểu kỹ các quy định liên quan đến đăng ký kinh doanh, đăng ký thuế và các nghĩa vụ pháp lý liên quan. Nếu chưa rõ, người dân có thể liên hệ cơ quan thuế địa phương để được hướng dẫn cụ thể, tránh rơi vào tình trạng “vô tình phạm luật” chỉ vì thiếu thông tin.

Kinh doanh thời đại số mở ra nhiều cơ hội nhưng cũng đòi hỏi trách nhiệm pháp lý lớn hơn bao giờ hết. Mỗi cá nhân, hộ kinh doanh đều cần chủ động trang bị kiến thức pháp luật để vừa đảm bảo quyền lợi chính đáng, vừa tránh rủi ro pháp lý không mong muốn. Tuân thủ đúng quy định không chỉ là nghĩa vụ, mà còn là nền tảng cho sự phát triển bền vững và minh bạch trong hoạt động kinh doanh.

Bảo Thoa