Sửa Bộ luật Hình sự: Bỏ án tử hình không phải là khoan dung với tội phạm

Chiều 20/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, các đại biểu Quốc hội đã thảo luận tại tổ về dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi). Vấn đề thu hẹp án tử hình với một số tội danh nhận được sự quan tâm, thảo luận sôi nổi của các đại biểu.

7 nhóm tội phạm cần ưu tiên đấu tranh

Phát biểu thảo luận tại tổ 1, đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà (Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội) cho biết có 7 nhóm tội phạm cần ưu tiên đấu tranh gồm: Kinh tế, tham nhũng, buôn lậu, gian lận thương mại (an toàn thực phẩm, hàng giả), sử dụng công nghệ cao, môi trường, ma túy.

Vì thế, cần sửa đổi các quy định để có sự phân hóa mạnh hơn, nghiêm khắc hơn với 7 nhóm tội phạm nguy hiểm này; các nhóm tội phạm khác sử dụng như quy định hiện nay hoặc có thể áp dụng hình phạt nhẹ hơn.

Cũng theo đại biểu Đỗ Đức Hồng Hà, dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi) tăng mức tiền phạt gấp đôi với tất cả các nhóm tội phạm là chưa hợp lý, không phân hóa được các nhóm tội phạm, nhất là 7 nhóm tội phạm nguy hiểm trên. Vì vậy, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc để thể hiện rõ nội dung phân hóa các nhóm tội phạm này.

Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội thảo luận tại tổ chiều 20/5.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn ĐBQH tỉnh Hải Dương) tán thành cao với đề xuất bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án đối với một số tội danh nghiêm trọng, bao gồm vận chuyển trái phép chất ma túy, tham ô tài sản và nhận hối lộ.

“Việc từng quy định hình phạt tử hình đối với các tội danh như tham ô, nhận hối lộ, vận chuyển trái phép chất ma túy là hoàn toàn phù hợp với bối cảnh lịch sử và pháp lý của nước ta trước đây. Khi đó, hệ thống pháp luật còn chưa hoàn thiện, công tác phòng chống tội phạm gặp nhiều khó khăn, nhận thức pháp luật trong xã hội còn hạn chế, nên cần đến hình phạt tử hình như một biện pháp răn đe đặc biệt.

Tuy nhiên, đến nay, chúng ta đã có những chuyển biến rõ rệt: pháp luật ngày càng hoàn thiện, hệ thống tư pháp được cải cách theo hướng minh bạch, kiểm soát quyền lực được tăng cường, nhận thức pháp luật của cán bộ và người dân được nâng cao. Đặc biệt, Việt Nam đang tích cực hội nhập, tham gia nhiều công ước quốc tế về quyền con người.

Trong bối cảnh đó, việc xem xét bỏ hình phạt tử hình đối với một số tội danh không chỉ là hợp lý mà còn là dấu hiệu của một tư duy lập pháp tiến bộ, biết thích nghi với điều kiện thực tiễn và thể hiện bản lĩnh của nhà nước pháp quyền”, nữ đại biểu nhấn mạnh.

Bảo đảm tính nghiêm khắc, tính răn đe và trừng phạt tương đương

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phân tích, hình phạt tù chung thân không giảm án nếu được thiết kế và thực thi nghiêm túc hoàn toàn có thể bảo đảm tính nghiêm khắc, tính răn đe và trừng phạt tương đương.

Bị cáo sẽ bị cách ly vĩnh viễn khỏi xã hội, không còn cơ hội quay lại vị trí công tác, không thể hưởng lợi từ hành vi phạm tội, cũng không có bất kỳ cơ hội được tha tù trước thời hạn hay đặc xá. Đây là hình phạt kéo dài suốt phần đời còn lại, tạo sức ép tâm lý nặng nề và mang tính trừng phạt sâu sắc – đủ để răn đe và cảnh tỉnh người khác...

Đồng thời đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề nghị quy định rõ việc áp dụng hình phạt tù chung thân không được giảm án, không đặc xá, không tha tù trước thời hạn đối với các tội danh thay thế cho tử hình, nhằm giữ nguyên tính nghiêm khắc và răn đe; hoàn thiện cơ chế tịch thu toàn bộ tài sản do phạm tội mà có, đặc biệt với tội tham ô, nhận hối lộ để không ai phạm tội mà vẫn được hưởng lợi.

“Tôi đề nghị Chính phủ, các cơ quan truyền thông và các đoàn thể cần truyền thông minh bạch, nhất quán, giúp nhân dân hiểu rõ rằng, bỏ án tử hình không phải là khoan dung với tội phạm, mà là lựa chọn pháp lý phù hợp hơn với quyền con người và cam kết cải cách tư pháp”, đại biểu đoàn Hải Dương nêu rõ.

Đại biểu Dương Văn Phước (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Nam) tán thành cao với việc dự thảo bổ sung, quy định lại điều chỉnh hành vi sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi phạm tội và áp dụng chế tài nghiêm khắc là hình phạt tù có thời hạn.

Theo đại biểu, tình hình vi phạm pháp luật về ma tuý, nghiện ma túy thời gian qua diễn biến rất phức tạp, số người nghiện ma túy có xu hướng gia tăng, gây ra áp lực về an ninh, trật tự, an toàn xã hội.

Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây ra các loại tội phạm khác như trộm cắp tài sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cưỡng đoạt tài sản, cướp giật tài sản… khi con nghiện “ngáo đá” và cần tiền để sử dụng ma túy.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, khung hình phạt cơ bản tại khoản 1, Điều 256a quy định mức hình phạt tù “từ 2 năm đến 3 năm” đối với người sử dụng trái phép chất ma túy cần cân nhắc, đặt trong tương quan với các loại tội phạm về ma tuý khác. Theo đại biểu Dương Văn Phước, mức khởi điểm của khung hình phạt này “từ 1 năm đến 3 năm” là phù hợp.

Cũng theo đại biểu đoàn Quảng Nam, việc sửa đổi theo hướng bỏ hình phạt tử hình, thay bằng hình phạt cao nhất của tội nhận hối lộ là tù chung thân không xét giảm án là phù hợp, hình phạt đủ sức răn đe đối với người phạm tội, đáp ứng yêu cầu đấu tranh với loại tội này.