8 tội danh được đề xuất bỏ hình phạt tử hình

Tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, sáng 20/5, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, trình Quốc hội tờ trình dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi), trong đó đề xuất bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang trình Quốc hội tờ trình dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi). (Ảnh: QH)

Theo tờ trình của Chính phủ, dự thảo luật dự kiến bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án (vẫn đảm bảo cách ly người phạm tội ra khỏi đời sống xã hội) tại 8/18 tội danh có khung hình phạt tử hình.

Các tội đề xuất bỏ tử hình gồm: Tội hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân; tội gián điệp; tội phá hoại cơ sở vật chất - kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; tội vận chuyển trái phép chất ma túy; tội tham ô tài sản; tội nhận hối lộ; tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược.

Đồng thời, bổ sung trường hợp không thi hành án tử hình đối với người mắc bệnh ung thư giai đoạn cuối, người nhiễm HIV đã chuyển giai đoạn AIDS...

Dự thảo luật cũng đề xuất nâng mức hình phạt tù, hình phạt tiền đối với một số tội danh để đảm bảo tính răn đe, nâng cao hiệu quả đấu tranh, phòng chống tội phạm, kịp thời bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của nhà nước, công dân, phù hợp với các quy định quốc tế như tội phạm về môi trường; sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng giả là thực phẩm, phụ gia thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh; ma túy.

Dự thảo luật đề nghị sửa đổi, bổ sung một số quy định tại 4 Luật (Luật Đặc xá, Luật Thi hành án hình sự, Luật Phòng chống mua bán người, Luật Công an nhân dân) để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về trình tự, thủ tục và tổ chức thi hành án tử hình, đồng bộ với nội dung sửa đổi, bổ sung của Bộ luật Hình sự.

Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV. (Ảnh: QH)

Tờ trình của Chính phủ nêu: Theo Bộ luật Hình sự hiện hành, một hành vi phạm tội có thể bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình, việc áp dụng các mức hình phạt chỉ có một trong ba lựa chọn, ranh giới giữa các mức hình phạt tù có thời hạn với tù chung thân và tử hình là không rõ ràng.

Trong nhiều trường hợp, việc lựa chọn và áp dụng hình phạt rất khó khăn, có thể dẫn đến tùy nghi, đặc biệt việc áp dụng hình phạt tù chung thân hoặc tử hình.

Do vậy, cần nghiên cứu bổ sung hình phạt nhằm mục đích nới rộng khung hình phạt tù chung thân với tử hình tại một số điều luật của Bộ luật Hình sự hiện hành để việc áp dụng hình phạt có nhiều lựa chọn hơn, mức định lượng để định khung hình phạt tử hình sẽ được đẩy lên cao hơn, qua đó gián tiếp giảm việc áp dụng hình phạt tử hình.

Bên cạnh đó, các quy định về hình phạt tử hình cũng còn nhiều bất cập. Các mức định lượng và loại hình phạt trong các khung có mức hình phạt cao nhất là tử hình ở một số tội danh còn tương đối rộng, dẫn đến việc xác định căn cứ để áp dụng hình phạt tử hình còn gặp khó khăn trên thực tế.

Hiện nay, việc áp dụng khung hình phạt tù chung thân hoặc tử hình còn bất cập, trong nhiều trường hợp, căn cứ tính chất, mức độ và hậu quả gây ra, nếu phạt tù chung thân thì quá nhẹ, không đảm bảo tính răn đe, nhưng nếu phạt tử hình lại quá nặng, không phù hợp với quan điểm của Đảng và Nhà nước về hạn chế áp dụng và thi hành hình phạt tử hình.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng báo cáo thẩm tra. (Ảnh: QH)

Báo cáo thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, về dự kiến bỏ hình phạt tử hình tại một số tội danh, có 2 loại ý kiến khác nhau.

Trong đó, loại ý kiến thứ nhất tán thành việc bỏ hình phạt tử hình và thay thế bằng hình phạt tù chung thân không xét giảm án tại 8 tội danh có khung hình phạt tử hình như đề xuất của Chính phủ.

Loại ý kiến thứ hai tán thành chủ trương tiếp tục xem xét bỏ hình phạt tử hình ở các tội danh còn hình phạt này trong Bộ luật Hình sự.

Tuy nhiên, việc xem xét bỏ hình phạt này ở tội danh nào trong lần sửa đổi, bổ sung này cần cân nhắc kỹ, tránh tác động tới hiệu quả răn đe, phòng ngừa và xử lý tội phạm. Theo đó, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội đề nghị cân nhắc thận trọng việc bỏ hình phạt tử hình đối với tội tham ô, tội nhận hối lộ, tội vận chuyển trái phép chất ma túy.