Nhìn lại thị trường lao động quý II/2025: Nghịch lý “cung - cầu không gặp nhau”

Theo báo cáo, tình trạng sa thải lao động đang gia tăng mạnh. Trong số người lao động mất việc, có tới 72,7% đã chủ động quay trở lại tìm việc, nhưng chỉ 24,7% trong số đó tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn. Quá trình tái hòa nhập thị trường việc làm không hề dễ dàng, khi khoảng cách giữa kỳ vọng, kỹ năng và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp ngày càng lớn. Nhiều người phải mất từ 1 đến 3 tháng để có việc mới, thậm chí 15% mất hơn 6 tháng vẫn chưa đạt kết quả.

Ở chiều ngược lại, doanh nghiệp lại đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân sự, đặc biệt ở nhóm nhân viên chính thức và cấp trung, vốn là lực lượng “xương sống” của tổ chức. Có tới 77,4% doanh nghiệp nhận định việc tuyển dụng trở nên khó khăn hơn so với cùng kỳ năm trước. Các vị trí tuyển dụng khó khăn nhất gồm nhân viên thực thi (84,7%), chuyên viên, trưởng nhóm và quản lý cấp trung (66,1%).

Ảnh minh họa.

Tình trạng này một phần xuất phát từ làn sóng cắt giảm nhân sự toàn cầu. Tại Việt Nam, hơn 2.500 nhân sự ngành ngân hàng bị tinh giản, các ngành sản xuất, dệt may, da giày, điện tử cũng chịu ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt ở các khu công nghiệp lớn.

Không chỉ ảnh hưởng đến người bị mất việc, làn sóng sa thải còn tạo ra áp lực vô hình cho những người ở lại. Gần 43,3% người lao động cho biết họ đang phải gánh thêm phần việc, 42,8% lo sợ sẽ là người tiếp theo bị cắt giảm. Khoảng 30% đã mất niềm tin vào tổ chức, và 27,3% cảm thấy giảm động lực làm việc. Tình trạng lo sợ bị sa thải đang âm thầm làm rạn nứt mối quan hệ giữa người lao động và doanh nghiệp.

Ở chiều ngược lại, các doanh nghiệp cũng ghi nhận tình trạng nghỉ việc tự nguyện gia tăng, tinh thần nhân sự giảm sút và năng suất lao động bị ảnh hưởng rõ rệt. Văn hóa doanh nghiệp đang chịu sức ép lớn khi người lao động vừa làm việc vừa bất an, vừa gắn bó nhưng cũng sẵn sàng rời đi.

Một nguyên nhân cốt lõi của nghịch lý “cung - cầu không gặp nhau” là sự lệch pha về kỳ vọng. Khảo sát cho thấy, người lao động ưu tiên phúc lợi tốt hơn (64%), công việc ổn định (59,8%) và lương cao hơn (58,7%) khi lựa chọn việc làm. Trong khi đó, doanh nghiệp lại thiên về tăng cường truyền thông tuyển dụng (43,3%), xây dựng thương hiệu nhà tuyển dụng (35,2%) và chỉ 29,5% chọn tăng lương, 25,7% ưu tiên bổ sung phúc lợi. Điều này khiến việc thu hút và giữ chân nhân tài trở nên khó khăn hơn, ngay cả khi nhu cầu tuyển dụng có thật.

Một điểm đáng chú ý khác là nhóm lao động trẻ và lớn tuổi đang đối mặt với rào cản lớn. Nhóm tuổi 45 - 54 bị sa thải nhiều nhất, nhưng tỷ lệ được giữ lại chỉ chiếm 4,1%. Nhóm trên 55 tuổi gần như vắng bóng trong lực lượng lao động chính thức. Trong khi đó, nhóm sinh viên mới tốt nghiệp dù dồi dào về số lượng nhưng lại không được ưu tiên tuyển dụng, với chỉ 23,4% doanh nghiệp có kế hoạch sử dụng họ. Điều này cho thấy nguồn cung có, nhưng thiếu cơ hội để phát triển, gây ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng nguồn nhân lực.

Dù vậy, vẫn có tín hiệu tích cực từ cả hai phía. Có 56,2% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô nhân sự trong 6 tháng tới, tuy theo hướng chọn lọc và cẩn trọng hơn. Họ tập trung tuyển dụng vào các vị trí mang tính tăng trưởng như kinh doanh - bán hàng (54%), kỹ sư sản xuất (23%) và lao động phổ thông có tay nghề (20%).

Về phía người lao động, gần 30% nhìn nhận việc bị sa thải là cơ hội thay đổi tích cực, một tỷ lệ cao hơn so với mặt bằng quốc tế. Người lao động Việt Nam cũng thể hiện khả năng thích nghi tốt, chủ động tìm việc mới, nâng cao kỹ năng và không để tâm lý tiêu cực kéo dài.

Tuy nhiên, để thị trường lao động thực sự phục hồi và phát triển bền vững, cần sự điều chỉnh từ cả hai phía. Doanh nghiệp cần minh bạch trong tuyển dụng, đầu tư vào đào tạo và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi cắt giảm nhân sự. Người lao động cần duy trì tư duy linh hoạt, liên tục học hỏi, cập nhật kỹ năng mới và chủ động xây dựng thương hiệu cá nhân.

Chỉ khi hai bên cùng lắng nghe, chia sẻ và điều chỉnh kỳ vọng, thị trường lao động mới có thể vận hành trơn tru, tránh rơi vào tình trạng “giằng co” kéo dài và giảm thiểu những tổn thất không cần thiết.

T.An (t/h)